Η ώρα είναι 9.45 μ.μ. Ο 25χρονος Χ. από το Σουδάν χτυπάει το κουδούνι του Γιώργου Βασσάλου στην περιοχή Έτερμπεκ των Βρυξελλών και μπαίνει κρατώντας μόνο ένα μικρό και σχεδόν άδειο σακίδιο. Είναι χαμογελαστός και άνετος. «Καλώς ήρθες. Μιλάς αγγλικά ή γαλλικά;» του λέει ο Γιώργος. «Αγγλικά» απαντά ο Χ., σπεύδοντας να του θυμίσει ότι έχει ξαναμείνει στο σπίτι του, πριν λίγο καιρό. Ρωτάει, μάλιστα, πού είναι ο «μικρός» -ο γιος του Γιώργου, 3,5 ετών- και η γυναίκα του, η Δανάη. «Στην Ελλάδα για Πάσχα», απαντάει ο Γιώργος, την ώρα που του ετοιμάζει ένα τσάι. «Πίνεις το τσάι σου με πολλή ζάχαρη απ’ ό,τι θυμάμαι», του λέει ο Γιώργος, ενώ ο Χ. ψάχνει την πρίζα να βάλει το κινητό του να φορτίσει και να συνδεθεί στο WiFi του σπιτιού.
"Ή θα πέθαινα ή θα έφτανα στην άλλη άκρη"
Ο Χ. βρίσκεται στο Βέλγιο εδώ και έξι μήνες, χωρίς χαρτιά, και στόχος του είναι να περάσει στην Αγγλία, όπου βρίσκεται ο θείος του. Εκεί πιστεύει ότι θα νομιμοποιηθεί πιο εύκολα και θα έχει την ευκαιρία να δουλέψει. Από το Σουδάν έφυγε πριν από δέκα χρόνια για να αποφύγει τις συγκρούσεις και πέρασε πολλά χρόνια σε άλλες χώρες της Αφρικής. Στην Ευρώπη έφτασε το 2017, αφού διέσχισε με βάρκα τη Μεσόγειο, από τις ακτές της Λιβύης στην Ιταλία. Έκτοτε, περνάει από τη μία χώρα της Ε.Ε. στην άλλη περπατώντας, μπαινοβγαίνει στα τοπικά τρένα, πηγαινοέρχεται στο Καλέ, ελπίζοντας ότι δε θα πέσει στα χέρια κάποιου αστυνομικού. «Ήξερα ότι ήταν επικίνδυνο. Ή θα πέθαινα ή θα έφτανα στην άλλη άκρη» λέει στην «Α», χάνοντας για λίγο το χαμόγελό του.
«Τώρα γύρισα στις Βρυξέλλες να ξεκουραστώ λίγο. Σε λίγες μέρες θα προσπαθήσω ξανά», συμπληρώνει και το χαμόγελο επιστρέφει, μόλις θυμάται ότι την τελευταία φορά που φιλοξενήθηκε στο Βέλγιο, σε μια οικογένεια, είχε την ευκαιρία να δει μαζί τους την όμορφη μεσαιωνική πόλη της Μπριζ.
Ο Γιώργος, μαζί με τη Δανάη και τον μικρό Στέλιο, είναι ανάμεσα στους εκατοντάδες κατοίκους Βρυξελλών που φιλοξενούν τα βράδια στο σπίτι τους μετανάστες έτσι ώστε να μην μένουν έξω, στο κρύο. «Το παιδί δεν ήταν καθόλου ανασταλτικός παράγοντας. Ίσα-ίσα θέλαμε να έρθει σε επαφή με αυτήν την πλευρά της πραγματικότητας, να του μιλήσουμε για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα τους λόγω των πολέμων και των δυσκολιών», σημειώνει ο Γιώργος.
Η «βάση» των μεταναστών στη βελγική πρωτεύουσα είναι το πάρκο Μαξιμιλιέν, που βρίσκεται ακριβώς μπροστά στο τμήμα Αλλοδαπών και που τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα δεν είναι το καταλληλότερο μέρος να διανυκτερεύσει κανείς.
Εκεί έσπευσαν εθελοντές από την πρώτη στιγμή που η προσέλευση των μεταναστών άρχισε να αυξάνεται σημαντικά (από το 2014) προκειμένου να παράσχουν βοήθεια (τροφή, ρούχα κ.λπ.) σε όσους μένουν εκεί. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η Πλατφόρμα Πολιτών για τη Στήριξη των Προσφύγων. Σταδιακά δε, και μετά τον κατακλυσμό των Σύρων προσφυγών την περίοδο 2015-2016, η Πλατφόρμα αυτή κατάφερε να κινητοποιήσει μέσω Facebook μια μεγάλη μερίδα κατοίκων της πόλης προκειμένου να συμβάλουν στο έργο της, ενώ οργάνωσε και ένα ηλεκτρονικό «σύστημα» για να διευκολυνθούν όσοι επιθυμούν να φιλοξενήσουν πρόσφυγες για ένα, δύο ή και περισσότερα βράδια.
Κάνουν ό,τι θα έπρεπε να κάνει το κράτος
Σήμερα το γκρουπ του Facebook για τη φιλοξενία προσφύγων και μεταναστών ξεπερνά τα 40.000 μέλη και αποτελεί «υπόδειγμα» οργάνωσης και αλληλεγγύης για τη δυτική κοινωνία. «Οι διαδικασίες κινούνται πολύ γρήγορα, η ανταπόκριση του κόσμου είναι εντυπωσιακή, είτε αυτό αφορά τη φιλοξενία είτε τη μεταφορά τους με αυτοκίνητο», εξηγεί ο Γιώργος.
Ωστόσο, οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας αυτής αλλά και οι συμμετέχοντες δεν είναι περήφανοι. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από το ότι αναγκάζονται να κάνουν αυτοί αυτό που κανονικά θα έπρεπε να είναι ευθύνη του κράτους. «Όχι, δεν είναι ωραίο να πρέπει να βρεις κρεβάτια, να γεμίσεις ψυγεία ή να τρέχεις μεσάνυχτα να σώσεις ανθρώπους από το κρύο και από τα κλειστά κέντρα» γράφουν οι δύο επικεφαλής της Πλατφόρμας, η Αντριάνα Κόστα Σάντος και ο Μεντί Κασού, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στη γαλλόφωνη εφημερίδα «La Libre».
Αντιδρούν κυβέρνηση και Ακροδεξιά
Από την πλευρά της, η βελγική κυβέρνηση -στην οποία συμμετέχει το ακροδεξιό, φλαμανδικό κόμμα N-VA, απ’ όπου προέρχεται και ο υπουργός Ασύλου και Μετανάστευσης Τεό Φράνκεν- παρουσίασε στις αρχές του χρόνου ένα σχέδιο νόμου σύμφωνα με το οποίο η Αστυνομία θα μπορεί να εισβάλει σε σπίτια πολιτών, χωρίς ένταλμα, προκειμένου να συλλαμβάνει παράτυπους μετανάστες. «Το απαραβίαστο της κατοικίας δεν είναι απόλυτο» δήλωνε τον Ιανουάριο ο Τ. Φράνκεν, εν μέσω αντιδράσεων για το αμφιλεγόμενο σχέδιο νόμου, που προκάλεσε ρήγματα και στην ίδια την κυβέρνηση, κυρίως λόγω των διαφωνιών από τον κυβερνητικό εταίρο του N-VA, το γαλλόφωνο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Συγχρόνως, συνολικά περισσότεροι από 50 δήμοι, κυρίως σε Βαλονία και Βρυξέλλες, έβγαλαν ψήφισμα κατά του νομοσχεδίου, ενώ οι δικηγορικοί σύλλογοι της χώρας το χαρακτήρισαν αντισυνταγματικό, την ώρα που χιλιάδες πολίτες διαδήλωναν κατά του νόμου στα τέλη Φεβρουαρίου.
«Ο λόγος που αποφάσισα να συμμετάσχω στην Πλατφόρμα και να φιλοξενήσω μετανάστες στο σπίτι μου είναι κυρίως η ντροπή και η αηδία που ένιωσα για τη χώρα μου, που αφήνει εκατοντάδες ανθρώπους στον δρόμο», λέει στην «Α» ο Φιλιπ Ενρί Μπερτάν. Ο ίδιος εξηγεί ότι ήθελε να αντιδράσει με κάθε τρόπο απέναντι στη σαφή πρόθεση της κυβέρνησης να «στείλει μήνυμα» ότι οι μετανάστες που θα έρθουν στο Βέλγιο «δεν θα περάσουν καλά».
Παρ’ όλες τις... φιλότιμες προσπάθειες της κυβέρνησης όμως, οι Βρυξέλλες έχουν μετατραπεί σε μια αυτόματη μηχανή αλληλεγγύης και συλλογικότητας. «Στις Βρυξέλλες, άλλωστε, η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων είμαστε ξένοι», λέει ο Γιώργος Β., για να λάβει το γεμάτο χαρά και θαυμασμό σχόλιο του Χ. ότι μέσα σε οκτώ μήνες έχει γνωρίσει ανθρώπους απ’ όλον τον κόσμο, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες.
Οι φωτογραφίες του Φρεντερίκ Μορό ντε Μπελάνγκ θα παρουσιαστούν σε έκθεση με τίτλο «Είμ(σ)αστε εκεί» από τις 26 Απριλίου μέχρι τις 3 Μαΐου στη γκαλερί Solstice στο κέντρο των Βρυξελλών.
