Δύσκολη είναι εκ των πραγμάτων η αποστολή του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στην Άγκυρα, που αρχίζει σήμερα. Η τουρκική πρωτεύουσα είναι ο τελευταίος σταθμός της περιοδείας του σε πέντε χώρες της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, που περιλάμβανε επισκέψεις στην Αίγυπτο, το Κουβέιτ, την Ιορδανία και τον Λίβανο. Η περιοδεία του αρχηγού του Στέιτ Ντιπάρτμεντ πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη καμπή του συριακού εμφυλίου με την κατάσταση να περιπλέκεται επικίνδυνα και αδιέξοδα, όχι πια από τις αντιμαχόμενες συριακές πλευρές, αλλά εξαιτίας της εντεινόμενης αντιπαράθεσης μεταξύ των ισχυρών ανταγωνιστών της περιοχής.
Στην Άγκυρα ο αρχηγός του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα κληθεί να αντιμετωπίσει έναν επιθετικό, διεκδικητικό και, ακόμα χειρότερα, απρόβλεπτο εταίρο - συνομιλητή, που συχνά-πυκνά αντιδρά σπασμωδικά και έξω από τα σαφή περιθώρια των διπλωματικών κανόνων κάθε φορά που αισθάνεται ότι απειλούνται ζωτικά συμφέροντά του ή επικαλείται ζωτικά συμφέροντά του για να προωθήσει την ατζέντα των ευρύτερων διεκδικήσεών του.
Το χθεσινό μήνυμα του Τίλερσον από το Αμμάν της Ιορδανίας προς τους Τούρκους ήταν ότι "πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε στην ίδια κατεύθυνση, (καθώς) είμαστε δεσμευμένοι στα ίδια ζητούμενα στη Συρία". Η θυμωμένη απάντηση του Τσαβούσογλου από το Κουβέιτ -όπου συμμετείχε στη διάσκεψη των δωρητών για την ανοικοδόμηση του Ιράκ- ήταν πως "όσοι θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας πρέπει να σταματήσουν να υποστηρίζουν τρομοκρατικές οργανώσεις που επιδιώκουν να διαιρέσουν τη Συρία". Η αμερικανική πλευρά επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία την προειδοποίησή της προς την Άγκυρα να σταματήσει το κυνηγητό των Κούρδων στη βόρεια Συρία. "Σίγουρα δεν θέλουμε να δούμε τη βία να κλιμακώνεται περαιτέρω" διεμήνυσε χθες η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χίδερ Νάουερτ.
Σημειωτέον ότι στο Κουβέιτ η Άγκυρα έδειξε το "κουβαρνταλίκι" της, αποσκοπώντας φυσικά και στην επέκταση της επιρροής της στον αραβικό κόσμο, προσφέροντας συνολικά 5 δισ. δολάρια στο Ιράκ, τη στιγμή που άλλες πολύ πλουσιότερες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Κουβέιτ, δεν διέθεσαν η κάθε μια περισσότερα από 2 δισ. δολ.
Πάντως, το κατά πόσον είναι εφικτό να υπάρξει κοινός τόπος συνεννόησης στις εδώ και καιρό διαταραγμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις παραμένει ένα βασικό ερώτημα όχι μόνον λόγω της συνεχιζόμενης εμπρηστικής ρητορικής του Ερντογάν και των απειλών του για "οθωμανικά χαστούκια" στους Αμερικανούς, αλλά και των νέων σχεδίων της Άγκυρας για διεύρυνση της ρωσοτουρκικής στρατιωτικής συνεργασίας με νέες αγορές ρωσικών πυραύλων S-400, κάτι που εξοργίζει τους Αμερικανούς και προκαλεί πονοκέφαλο στο ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία και η Τουρκία προτίθενται έως το 2020 να υπογράψουν συμφωνία για την πώληση δεύτερης συστοιχίας πυραυλικών συστημάτων S-400 Triumf, μετέδωσε χθες το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο TASS επικαλούμενο πηγή των ρωσικών στρατιωτικών και διπλωματικών κύκλων. «Μόλις ολοκληρωθεί η πώληση της πρώτης συστοιχίας τον Μάιο - Ιούνιο του 2020, τα συμβαλλόμενα μέρη προτίθενται να υπογράψουν αμέσως νέα συμφωνία που θα αφορά την πώληση στην Τουρκία δεύτερης συστοιχίας S-400 Triumf το 2021», δήλωσε η εν λόγω πηγή στο TASS. Μάλιστα η νέα συμφωνία θα προβλέπει τη μερική παραγωγή των εν λόγω συστημάτων στην Τουρκία, δηλαδή τουρκικές εταιρείες θα κατασκευάζουν με ρωσική άδεια ορισμένα τμήματα των S-400 που δεν είναι βαρύνουσας σημασίας.
Η αρμόδια υπηρεσία για ζητήματα στρατιωτικής και τεχνολογικής συνεργασίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας με τον οργανισμό Rosoboronexport απέφυγε να σχολιάσει την πληροφορία. Με δεδομένο το παιχνίδι του Ερντογάν σε διπλό ταμπλό, η χθεσινή αναφορά του Τίλερσον ότι η Τουρκία "παραμένει ένας σημαντικός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ" περισσότερο ως κολακεία μπορεί να εκληφθεί παρά ως προσπάθεια επαναφοράς της στη "συμμαχική τάξη".
Στον "γύψο" 176 χωριά
Την ίδια ώρα οι τουρκικές δυνάμεις φαίνεται πως "επεκτείνουν" την επιχείρηση "Κλάδος Ελαίας" κατά των Κούρδων της βόρειας Συρίας και στο εσωτερικό της χώρας. Ο στόχος τους εδώ είναι φυσικά το PKK. Χθες οι αρχές επέβαλαν απαγόρευση κυκλοφορίας "μέχρι νεωτέρας" σε 176 χωριά και δήμους της επαρχίας του Ντιγιάρμπακιρ στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας, όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι Κούρδοι. Η απαγόρευση αφορά τις περιοχές Σιλβάν, Κουλπ, Λίτσε και Χάζρο σύμφωνα με ανακοίνωση του κυβερνήτη του Ντιγιάρμπακιρ. Το μέτρο έχει στόχο να επιτρέψει στις δυνάμεις ασφαλείας να "εξουδετερώσουν" μέλη και στελέχη του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK), διευκρινίζεται σχετικά. Ο άνευ προηγουμένου αυτός αποκλεισμός επιβάλλεται την ώρα που συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό οι επιχειρήσεις στο βόρειο τμήμα της Συρίας κατά της πολιτοφυλακής των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG). Για την Άγκυρα, η κουρδική αυτή πολιτοφυλακή είναι "τρομοκρατική οργάνωση" που συνδέεται στενά με το PKK. Ωστόσο οι YPG υποστηρίζονται και χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ, οι οποίες εξόπλισαν και εκπαίδευσαν τους μαχητές τους για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος.
Ντεμιρτάς: Αγώνας για δημοκρατία μέσα και έξω από τις φυλακές
Στο μεταξύ ο φυλακισμένος από τον Νοέμβριο του 2016 ηγέτης του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP), του τρίτου μεγαλύτερου πολιτικού σχηματισμού της Τουρκίας, Σελαχατίν Ντεμιρτάς εμφανίστηκε χθες για πρώτη φορά ενώπιον δικαστηρίου στην Άγκυρα στο πλαίσιο της κύριας δίκης του με την κατηγορία των "τρομοκρατικών δραστηριοτήτων". Ως γνωστόν, συνελήφθη με άλλους δώδεκα βουλευτές του HDP τον Νοέμβριο του 2016, όταν οι διώξεις που είχαν ξεκινήσει μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 επεκτάθηκαν και στους φιλοκουρδικούς κύκλους.
Η πρώτη ακροαματική διαδικασία της δίκης, η οποία αφορά συνολικά τριάντα κατηγορίες, πραγματοποιήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου, αλλά ο Ντεμιρτάς είχε αρνηθεί τότε να εμφανιστεί μέσω τηλεδιάσκεψης όπως είχε διατάξει το δικαστήριο. "Μέχρι σήμερα δεν είχα την παραμικρή ένδειξη ότι θα τύχω μιας δίκαιης δίκης" δήλωσε ο 44χρονος ηγέτης ενώπιον των δικαστών. Κατηγορούμενος ως αρχηγός "τρομοκρατικής οργάνωσης", για "τρομοκρατική προπαγάνδα" και "υποκίνηση διάπραξης εγκλημάτων", κινδυνεύει να καταδικαστεί σε κάθειρξη έως 142 ετών. Ο ίδιος κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δαιμονοποίησε το HDP ώστε να μπορέσει να περάσει τη συνταγματική μεταρρύθμιση που έδινε υπερεξουσίες στον Πρόεδρο και στην οποία το φιλοκουρδικό κόμμα ήταν σφόδρα αντίθετο. "Είτε είμαστε στη φυλακή είτε είμαστε ελεύθεροι, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για τον εκδημοκρατισμό αυτής της χώρας" τόνισε ο φυλακισμένος ηγέτης.
Εκπρόσωποι ξένων διπλωματικών αποστολών, μεταξύ των οποίων ο Γερμανός πρεσβευτής Μάρτιν Έρντμαν, δεν έλαβαν άδεια για να παραστούν στην ακροαματική διαδικασία που διεξαγόταν στο σωφρονιστικό σύμπλεγμα Σιντζάν, κοντά στην Άγκυρα. Το ίδιο συνέβη και με δημοσιογράφο του Γαλλικού Πρακτορείου, στον οποίο επίσης δεν δόθηκε άδεια εισόδου.
