Η Άνγκελα Μέρκελ μπορεί να καυχιέται ότι έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ αντοχής στους διαπραγματευτικούς μαραθωνίους. Δεκαεπτά ώρες άντεξε στη διαπραγμάτευση για την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015, δεκαοκτώ ώρες άντεξε στη διαπραγμάτευση για τη συμφωνία του Μινσκ για την Ουκρανία την άνοιξη του 2015, αλλά τον Ιανουάριο του 2018 πέρασε... σε άλλη πίστα.
Ένα ολόκληρο εικοσιτετράωρο κράτησε το παζάρι για τη διατύπωση μιας πρώτης συμφωνίας μεταξύ Χριστιανοδημοκρατών (CDU), Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) και Σοσιαλδημοκρατών (SPD) για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης μεγάλου -λέμε τώρα- συνασπισμού.
Θεωρητικά, λοιπόν, έχει ανάψει το πράσινο φως για μια αναβίωση του κυβερνητικού συνασπισμού, ο οποίος τιμωρήθηκε, σύμφωνα με τον πρόεδρο του SPD Μάρτιν Σουλτς, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, με το χειρότερο αποτέλεσμα από το 1949 και για τα δύο συν ένα "λαϊκά" κόμματα που συμμετείχαν σ' αυτόν. Μια πρώτη ερμηνεία για την απόφαση των τριών είναι ότι αποφάσισαν να δοκιμάσουν και πάλι μαζί την τύχη τους φοβούμενα ότι, εάν τα τίναζαν όλα στον αέρα και πήγαιναν σε νέες εκλογές, θα έσπασαν και νέο ρεκόρ προς τα κάτω.
Η ερμηνεία που έδωσαν οι πρωταγωνιστές ήταν ότι "οι άνθρωποι θέλουν μια κυβέρνηση που να λειτουργεί και είναι ευθύνη μας να τους τη δώσουμε". Και η προσπάθεια που έκαναν εμφανώς ξενυχτισμένοι το πρωί της Παρασκευής οι τρεις πρόεδροι, Μέρκελ, Σουλτς και ο Βαυαρός Χορστ Ζέχοφερ, ήταν να πείσουν ότι ο συμβιβασμός στον οποίο κατέληξαν τους χωράει όλους, ότι κανείς δεν ηττήθηκε και κυρίως ότι τα σχέδιά τους για την επόμενη κυβερνητική θητεία θα διασφαλίσουν ότι η γερμανική οικονομία θα συνεχίσει να τα πηγαίνει καλά κι ότι η χώρα θα θωρακιστεί για να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Μάλιστα έχουν συμφωνήσει και σε μερικά μικρά βήματα ενίσχυσης της κοινωνικής δικαιοσύνης αφενός για να βοηθήσουν τον Σουλτς να εξασφαλίσει τη συναίνεση της βάσης του κόμματός του στις 21 Ιανουαρίου, αφετέρου για να στείλουν το μήνυμα στην κοινωνία ότι κατάλαβαν γιατί τους τιμώρησαν οι ψηφοφόροι, ότι αντιλήφθηκαν τον φόβο τους ενώπιον της παιδικής και γεροντικής φτώχειας, την οργή τους για τα ακριβά ενοίκια και τα τεράστια προβλήματα στη φροντίδα των ηλικιωμένων -κι ότι είναι αποφασισμένοι "να λύσουν τα προβλήματα των ανθρώπων".
Οι φόροι, η Ευρώπη και οι πρόσφυγες
Βέβαια αυτή τη φορά, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τον σχηματισμό κυβέρνησης -η οποία, εφόσον ξεπεράσει τον σκόπελο της βάσης του SPD, αναμένεται να ολοκληρωθεί γύρω στο καθολικό Πάσχα-, δεν υπάρχει ένας εμβληματικός στόχος, όπως για παράδειγμα η θέσπιση του κατώτατου μεροκάματου το 2013. Το SPD ήθελε την αύξηση της φορολογίας για τους πλούσιους και τη θέσπιση μιας "ασφάλειας του πολίτη", αλλά δεν κατάφερε να τα επιβάλει. Ήθελε ουσιαστικά να διορθώσει τις αδικίες της Ατζέντας 2010, που επέβαλαν σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, αλλά οι εταίροι δεν του έκαναν τη χάρη.
Εκεί, που φαίνεται ότι το SPD έβαλε τη σφραγίδα του είναι στο θέμα της Ευρώπης: Η δέσμευση ότι η νέα κυβέρνηση θα ανταποκριθεί ενεργά στην πρόκληση Μακρόν, θα εργαστεί για ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό σύμφωνο και θα βάλει το χέρι στην τσέπη για να χρηματοδοτήσει έναν μελλοντικό επενδυτικό προϋπολογισμό για την Ευρωζώνη ήταν μία νίκη του Σουλτς επί των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας, που δεν ήθελαν ούτε να το ακούσουν. Πάντως από τις 28 σελίδες του πλαισίου διαπραγμάτευσης δεν γίνεται σαφές ποια απάντηση σκοπεύει να δώσει το Βερολίνο στην πρόταση Μακρόν για τη θεσμική ενίσχυση της Ευρωζώνης.
Σε αντάλλαγμα η CSU πήρε μια αυστηρότερη πολιτική για το προσφυγικό, την οποία κατά βάθος ήθελαν και οι Σοσιαλδημοκράτες, αλλά δεν τους επέτρεπε η αριστερή τους συνείδηση να το παραδεχτούν. Όσο για την... κληρονομιά του Σόιμπλε, αυτή ζει και βασιλεύει. Οι μελλοντικοί εταίροι συμφώνησαν ότι θα επιμείνουν στην πολιτική των απόλυτα ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
Τέλος, όλοι μαζί ορκίστηκαν ότι θα επιδιώξουν ένα νέο πολιτικό "στιλ", με ενίσχυση του ρόλου του κοινοβουλίου και της πολιτικής αντιπαράθεσης, διότι κατάλαβαν, όπως είπαν, ότι "τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν όπως πριν". Αλλά ακόμη και οι εκ φύσεως αισιόδοξοι δυσκολεύονται να το πιστέψουν.
Τα βασικότερα σημεία συμφωνίας
1. Δεν πρόκειται να υπάρξει σε επιμέρους ζητήματα αναζήτηση διαφορετικής πλειοψηφίας. Όλες οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από κοινού από τις κοινοβουλευτικές ομάδες της CDU/CSU και του SPD. Στο μέσο της κοινοβουλευτικής περιόδου θα συζητηθεί και πάλι το πρόγραμμα του κυβερνητικού συνασπισμού και ενδεχομένως θα επικαιροποιηθεί.
2. Τα δύο κόμματα συμφώνησαν ότι θα εργαστούν για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα συμβάλουν περισσότερο οικονομικά στη χρηματοδότησή της.
3. Δεν θα υπάρξει αύξηση της φορολογίας ούτε του υψηλού φορολογικού συντελεστή από 42% σε 45% που ζητούσε επιμόνως το SPD.
4. Η υποχρεωτική ασφάλιση υγείας θα χρηματοδοτείται πενήντα - πενήντα από εργοδότες και εργαζομένους κι όχι επιπλέον από τους εργαζομένους, όπως είναι σήμερα.
5. Στόχος είναι οι νέες αφίξεις προσφύγων να μην ξεπερνούν ετησίως τις 180.000 έως 220.000, ενώ η επανένωση των οικογενειών θα παραμείνει "παγωμένη" έως ότου υπάρξει νέα ρύθμιση, η οποία θα περιορίζεται στα 1.000 άτομα τον μήνα.
6. Αύξηση των επενδύσεων στην Παιδεία και στις ψηφιακές υποδομές.
7. Μέχρι το 2025 το ποσοστό αναπλήρωσης για τις συντάξεις θα παραμείνει στο 48% -και δεν θα μειωθεί όπως προέβλεπε ο σχεδιασμός των προηγούμενων χρόνων- ενώ θα αυξηθούν τα κονδύλια για τη φροντίδα των ηλικιωμένων.
8. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα υπάρξει χρονοδιάγραμμα για το τέλος του κάρβουνου ως πρώτης ύλης για την παραγωγή ενέργειας. Πάντως εμμέσως δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να επιτευχθεί ο δεδηλωμένος στόχος για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2020.
