Ένα γράμμα τυπωμένο σε πρίντερ προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με χθεσινή ημερομηνία και διεύθυνση "Νο 10, Ντάουνινγκ Στριτ", σφραγισμένο κατά τα ειωθότα σε διπλωματικό φάκελο, αρχίζοντας με το τυπικό "Αγαπητέ πρόεδρε Τουσκ" και τελειώνοντας με το ακόμα πιο τυπικό "Με εκτίμηση, Τερέζα Μέι", εγκαινίασε χθες την επίσημη διαδικασία του διαζυγίου Βρετανίας - Ε.Ε. και το μακρύ, όπως όλα δείχνουν, περίπλοκο και "ανεξερεύνητο" κεφάλαιο των "απο-ενταξιακών" διαπραγματεύσεων.
Μ' ένα εντελώς άγνωστο "τοπίο" ενόψει, η διαδικασία του Brexit αναμένεται να δοκιμάσει πολλές από τις βεβαιότητες της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων αναζωπυρώνοντας συγκρουσιακές καταστάσεις, εθνικούς ανταγωνισμούς, προκαταλήψεις, πολιτικούς διχασμούς, αλλά και θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ίδια την υπόσταση της Βρετανίας ως ενιαίου κράτους. Τα χθεσινά σχόλια της Μέι στο βρετανικό κοινοβούλιο δεν αφήνουν αμφιβολίες για τους μύχιους φόβους που βασανίζουν την κυβέρνηση του Λονδίνου την επαύριο της απόφασης του σκωτσέζικου κοινοβουλίου για νέο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας. Η "ασύμμετρη" απειλή που αντιμετωπίζει η Βρετανία ως συνέπεια της επιλογής του Brexit ανάγκασε την πρωθυπουργό να επαναλάβει με έμφαση πως "αυτή είναι η στιγμή να ενωθεί η χώρα".
Τα δύο βασικά μηνύματα που εξέπεμψε το Λονδίνο πατώντας το "κουμπί" Brexit ήταν: α) ότι θέλει οπωσδήποτε μια συμφωνία με τους Ευρωπαίους για να διατηρήσει την εταιρική σχέση μαζί τους, β) ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω στην απόφαση για λύση του βρετανικού "γάμου" με τις Βρυξέλλες. "Θέλουμε μια νέα, εις βάθος και ειδική εταιρική σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε.", αλλά το Brexit "είναι μια ιστορική στιγμή και δεν πρόκειται να υπάρξει καμία υπαναχώρηση. Η Βρετανία εγκαταλείπει την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα παίρνουμε τις δικές μας αποφάσεις και θα έχουμε τους δικούς μας νόμους. Θα ξαναπάρουμε τον έλεγχο των πραγμάτων που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία για μας" τόνισε επί λέξει η συντηρητική πρωθυπουργός από το βήμα του κοινοβουλίου.
Όλα για όλα...
Το τρίτο, και κατά τα φαινόμενα προορισμένο για εσωτερική κατανάλωση, μήνυμα ήταν ότι η Βρετανία είναι αποφασισμένη να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμη κι αν δεν υπάρξει συμφωνία με τους Ευρωπαίους, ένα ενδεχόμενο ωστόσο μάλλον απίθανο αν λάβει κάποιος υπόψιν το εύρος των ζωτικών και πολυεπίπεδων οικονομικών δεσμών της χώρας με την ηπειρωτική Ευρώπη. Είναι ενδεικτικό ότι η Moody's προέβλεψε πως Ε.Ε. και Λονδίνο θα καταλήξουν τελικά σε μια συμφωνία που θα διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής εμπορικής σχέσης τους και μετά το Brexit. Ωστόσο μια τέτοια συμφωνία, κατά τους αναλυτές του οίκου, θα χρειαστεί διαπραγματεύσεις χρόνων.
Η βρετανική κυβέρνηση "προειδοποίησε" την κοινή γνώμη και τους θερμοκέφαλους Brexiters ότι τα χρονοδιαγράμματα των διαπραγματεύσεων ανά τομέα θα μπορούσαν "να μεταβληθούν", μια "υποσημείωση" που συμπλήρωσε με τη σειρά του το Ευρωκοινοβούλιο μ' ένα προσχέδιο ψηφίσματος το οποίο διέρρευσε στο Reuters. Σύμφωνα με το σχετικό κείμενο, "δεν θα παραχωρηθεί στη Βρετανία συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την Ε.Ε. εντός των επόμενων δύο χρόνων, ενώ μια μεταβατική περίοδος για την άμβλυνση των συνεπειών του Brexit μετά το 2019 δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των τριών χρόνων".
Στο κείμενο πάντως περιλαμβάνεται σαφής πρόβλεψη για ακύρωση του διαζυγίου, πράγμα που δείχνει ότι τουλάχιστον ένα μέρος του ευρωπαϊκού πολιτικού κόσμου ελπίζει ή ενδεχομένως προσβλέπει σε μια πολιτική αλλαγή στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία θα μπορούσε να βάλει στον πάγο το Brexit.
Μηνύματα που δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας στην εθνολαϊκιστική κυβέρνηση του Λονδίνου εκπέμφθηκαν τόσο από το Βερολίνο όσο και από το Παρίσι. Το πιο φαρμακερό απ' όλα ήταν εκείνο του εκπροσώπου του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών Μάρτιν Σέφερ, σύμφωνα με τον οποίο το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων για το Brexit είναι... "διαολεμένα σφιχτό". Ο Γερμανός αξιωματούχος διερωτήθηκε μάλιστα αν το Λονδίνο έχει αντιληφθεί πλήρως το βάρος του έργου που αναλαμβάνει. "Η αβεβαιότητα είναι δηλητήριο για τους ανθρώπους, για τους πολίτες της Ε.Ε., τους Γερμανούς που ζουν στη Βρετανία (...) τους Βρετανούς που ζουν στην Ε.Ε. Και επιπλέον είναι δηλητήριο για τις εμπορικές σχέσεις και τις επενδύσεις" είπε χαρακτηριστικά ο Σέφερ.
Πιο ουσιαστική η Άνγκελα Μέρκελ, με τη διπλωματική γλώσσα που τη χαρακτηρίζει, "ενημέρωσε" το Λονδίνο πως το παζάρι για τη μελλοντική σχέση που θέλει να έχει με την Ε.Ε. δεν είναι δυνατόν να αρχίσει αν πρώτα δεν ολοκληρωθεί εκείνο που αφορά τους όρους με τους οποίους θα γίνει το Brexit. Εν κατακλείδι, η Γερμανίδα καγκελάριος απέρριψε ασυζητητί το αίτημα που διατύπωσε η Μέι στην επιστολή της προς τον Τουσκ, να γίνουν παράλληλα οι διαπραγματεύσεις για τα δύο ζητήματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένως αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο ξεκαθαρίζοντας ότι πρέπει καταρχάς να υπάρξει "ντιλ" για τις προϋποθέσεις του "διαζυγίου" και μετά να αρχίσει η διαπραγμάτευση για τη μελλοντική σχέση των δύο... "διαζευγμένων".
