Ακόμη και αν το ευρωσύστημα δεχθεί τη θέσπιση διαφορετικών ταχυτήτων, θα είναι αδύνατον να απεμπολήσει την αρχή της ένωσης των κεντρικών τραπεζών, αλλά θα είναι επίσης αδύνατον να αγνοήσει την ρύθμιση των συσσωρευμένων χρεών που επί του παρόντος καθηλώνουν την ανάπτυξη στο σύνολο της Ευρωζώνης με συνέπεια την αύξουσα αδυναμία εξυπηρέτησής τους
Το «παράδοξο» είναι πως η κυρίως επωφελούμενη από την ποσοστική χαλάρωση αποβαίνει η ίδια η Γερμανία (...) διότι η αγορά από την ΕΚΤ κρατικών ομολόγων του δημόσιου χρέους των χωρών - μελών κατανέμεται με βάση το ποσοστό συμμετοχής κάθε χώρας - μέλους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Επομένως η Γερμανία απολαμβάνει τη μερίδα του λέοντος, που ανέρχεται σε εκατοντάδες δισ. ευρώ με μηδενικό κόστος.
Η χώρα μας οφείλει στο σύστημα Target 2 των κεντρικών τραπεζών των χωρών του ευρώ μόνον 72 δισ., όσα περίπου και η Πορτογαλία, ενώ τη μερίδα του λέοντος μεταξύ των οφειλετριών κατέχουν η Ιταλία με 356,6 δισ. και η Ισπανία με 328,1 δισ.
Tου Κώστα Βεργόπουλου
Γιατί τόσος θόρυβος για ζήτημα που δεν έχει καν τεθεί, παρά μόνον ως υποθετικό ερώτημα, και πάντως, τη στιγμή που έγινε κάποια σχετική απλή νύξη από τη Γερμανίδα καγκελάριο στη συνάντηση της Μάλτας, εφρόντισε η ίδια την επομένη ακριβώς να το αποσύρει από την ατζέντα της ημέρας;
Άλλωστε μια Ευρώπη πολλών και διαφορετικών ταχυτήτων δεν θα ήταν ένα νέο γεγονός, δεδομένου ότι αυτό συμβαίνει ήδη προ πολλού. Παράδειγμα το κοινό νόμισμα, το ευρώ. Δεν μετέχουν σε αυτό όλες οι χώρες - μέλη της Ε.Ε. Μόνον 19 χώρες επί συνόλου 28 και για τη συμμετοχή απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις και όροι.
Υπενθυμίζω ότι το πολυσυζητημένο Eurogroup, με τη συμμετοχή των 19 υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, δεν έχει θεσμική κατοχύρωση: παραμένει άτυπο όργανο και οι αποφάσεις του υπόκεινται στην επικύρωση από το σύνολο των 28 μελών της Ε.Ε. Ήδη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) προβλέπεται η δυνατότητα για «προωθημένες συνεργασίες» μεταξύ ορισμένων μόνο χωρών - μελών, ενώ οι καθοριστικές αποφάσεις ακόμη και γι’ αυτές παραμένουν στην αρμοδιότητα της ολομέλειας της Ε.Ε.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο χώρος Σένγκεν, στον οποίο επίσης δεν μετέχουν όλες οι χώρες - μέλη της Ε.Ε., χωρίς αυτό να εμποδίζει την ύπαρξη και λειτουργία του κοινού χώρου, στον οποίο κυκλοφορούν οι πολίτες χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη θεώρηση από την χώρα εισόδου.
Είναι γεγονός ότι στις σημερινές συνθήκες η αρχή της σύγκλισης μεταξύ των χωρών - μελών δεν ισχύει πια, με ευθύνη της Γερμανίας, και έχει αντικατασταθεί με την πολιτική της λιτότητος, η οποία μοιραία αποφέρει όλο και μεγαλύτερες αποκλίσεις.
Αυτή η δυσμενής για την ευρωπαϊκή ενοποίηση προοπτική συνεπάγεται και σοβαρή αύξηση του κόστους λειτουργίας του ευρωσυστήματος, κάτι που δεν ήταν απαραίτητο και ούτε διευκολύνει σε τίποτα καμιά χώρα, ούτε καν τη Γερμανία, η οποία συνεχίζει -παρά τις διαμαρτυρίες ορισμένων ιδεοληπτικών υπουργών της- να υφίσταται και να καλύπτει το ανερχόμενο κόστος, κυρίως αφού τα οφέλη γι’ αυτήν από την Ε.Ε. παραμένουν σαφώς ανώτερα από τα κόστη.
Ασύγκριτα περισσότερα οφέλη για τη Γερμανία
Ο από το παρελθόν γνωστός πολέμιος της Ε.Ε. Γερμανός υπερσυντηρητικός Χανς Βέρνερ Ζιν επισείει το «εύρημά» του ότι η διατήρηση του ευρώ συνεπάγεται αυξανόμενο κόστος για τη Γερμανία, αφού μέσω του συστήματος Target 2, δηλαδή του συστήματος των κεντρικών τραπεζών των χωρών του ευρώ, η χώρα του εκτίθεται έναντι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το ποσό των 754,3 δισ. ευρώ. Ωστόσο αυτό το χρήμα δεν καταβάλλεται από τον Γερμανό φορολογούμενο, αλλά αποτελεί σύστημα εικονικών εγγραφών μεταξύ των κεντρικών τραπεζών που μετέχουν στο ευρώ.
Αυτό δείχνει, αν μη τι άλλο, ότι, παρά τις εθνικιστικές αιτιάσεις του Ζιν και της γερμανικής Ακροδεξιάς, η Γερμανία τηρεί τις δεσμεύσεις της για τη διατήρηση του κοινού νομίσματος, από το οποίο μάλιστα αντλεί ασύγκριτα περισσότερα οφέλη από όποιο κόστος επισείουν οι πολέμιοί του.
Ενδιαφέρον είναι να σημειωθεί ότι η χώρα μας οφείλει στο σύστημα Target 2 μόνον 72 δισ., όσα περίπου και η Πορτογαλία, ενώ τη μερίδα του λέοντος μεταξύ των οφειλετριών κατέχουν η Ιταλία με 356,6 δισ. και η Ισπανία με 328,1 δισ.
Όπως ανεγνώριζαν οι προκάτοχοι της Μέρκελ στη γερμανική καγκελαρία Βίλυ Μπραντ, Χέλμουτ Σμιτ και Χέλμουτ Κολ, κάθε ευρωπαϊκό κόστος για τη Γερμανία τής επιτρέπει να αποκομίζει σαφώς υπέρτερα οφέλη και, εάν αυτή η χώρα σήμερα φέρει το μεγαλύτερο κόστος από τη λειτουργία του κοινού νομίσματος, αυτό εξηγείται όχι μόνον από το ότι είναι η μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρώπη, αλλά και ακόμη από τα εξ αυτού αντλούμενα κατά πολύ υψηλότερα οφέλη.
Η εμμονή και το «παράδοξο»
Τόσο ο Σόιμπλε όσο και ο πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν καταφέρονται αδιάκοπα και εμμονικά εναντίον της ποσοτικής χαλάρωσης και των μηδενικών επιτοκίων του χρήματος που εφαρμόζει ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι από το 2012, παρά τη ρητή αντίρρηση της Γερμανίας.
Ωστόσο το «παράδοξο» είναι πως η κυρίως επωφελούμενη από αυτή την πολιτική αποβαίνει η ίδια η Γερμανία. Είτε διότι το μέγιστο μέρος των ευρωπαϊκών αποταμιεύσεων σε αναζήτηση αυξημένης ασφάλειας συρρέουν σε αυτήν, με καθαρό όφελος για την ίδια περίπου 240 δισ. ευρώ. Είτε διότι η ποσοτική χαλάρωση, δηλαδή η αγορά από την ΕΚΤ κρατικών ομολόγων του δημόσιου χρέους των χωρών - μελών, δεν κατανέμεται ανάλογα με τις ανάγκες κάθε χώρας ούτε προς ειδικό όφελος των εξ αυτών υπερχρεωμένων, αλλά με βάση το ποσοστό συμμετοχής κάθε χώρας - μέλους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ.
Αυτό αφεύκτως συνεπάγεται και πάλι ότι από την ποσοτική χαλάρωση η Γερμανία απολαμβάνει τη μερίδα του λέοντος, που ανέρχεται σε εκατοντάδες δισ. ευρώ με μηδενικό κόστος. Ακόμη μια φορά οι έχοντες και κατέχοντες απολαμβάνουν κατ’ αποκλειστικότητα προνόμια που δεν τους χρειάζονται, ενώ από την άλλη πλευρά όσοι δεν έχουν ούτε κατέχουν κάτι τίθενται υπό κατηγορία για τα ψιχία που τους απευθύνονται.
Εάν η ίδια η Ευρωζώνη διαχωριστεί σε διαφορετικές ταχύτητες, αυτό δεν θα σημαίνει την εγκατάλειψή της, αλλά θα συνεπάγεται οπωσδήποτε ακόμη υψηλότερο κόστος λειτουργίας της, με αυτονόητη πρόσθετη επιβάρυνση για όλους και ακόμη περισσότερο για την ίδια τη Γερμανία.
Ακόμη και αν το ευρωσύστημα δεχθεί τη θέσπιση διαφορετικών ταχυτήτων, θα είναι αδύνατον να απεμπολήσει την αρχή της ένωσης των κεντρικών τραπεζών, αλλά θα είναι επίσης αδύνατον να αγνοήσει την ρύθμιση των συσσωρευμένων χρεών που επί του παρόντος καθηλώνουν την ανάπτυξη στο σύνολο της Ευρωζώνης, με συνέπεια την αύξουσα αδυναμία εξυπηρέτησής τους.
Μοιραία, αφού το πρόβλημα δεν είναι μόνον ελληνικό, αλλά αφορά το σύνολο της Ευρωζώνης, από την οποία η Γερμανία αντλεί τα μέγιστα οφέλη, εύλογο είναι να αναμένεται και η ρύθμιση που θα συμβάλει στην απεμπλοκή του ευρωπαϊκού συνόλου από τον εφιάλτη στον οποίο τόσο απερίσκεπτα έχει δεχθεί να παραδοθεί.
Οι σημερινές συνθήκες και οι ανάγκες είναι τόσο επείγουσες και πιεστικές, ώστε δεν υπάρχει χρόνος για περισσή επίδειξη αρετής και στιγματισμό των «απείθαρχων», και είναι η πρώτη φορά που η δυνατότητα της πρώτης ευρωπαϊκής δύναμης να δίδει μαθήματα αρετής σε όλες τις άλλες έχει περιέλθει σε τόση αναξιοπιστία και απομόνωση μεταξύ των εταίρων της, αλλά ακόμη και μέσα στους ίδιους τους κυβερνητικούς κύκλους της.
