Μπορεί οι γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017 να μην είναι τόσο κρίσιμες όσες οι αντίστοιχες γαλλικές μερικούς μήνες νωρίτερα, υπό την έννοια ότι για την ώρα δεν υπάρχει ανατολικά του Ρήνου ένα τόσο ισχυρό κόμμα όπως το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, ωστόσο το βέβαιο είναι ότι δεν θα μοιάζουν με περίπατο για την “ισχυρότερη γυναίκα της Ευρώπης” Άνγκελα Μέρκελ. Και από το αποτέλεσμά τους εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό, αν όχι η πορεία, τουλάχιστον οι αποχρώσεις της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπενθυμίζεται ότι μόλις τρία χρόνια νωρίτερα η χριστιανοδημοκράτισσα καγκελάριος έχασε την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για ελάχιστες έδρες, τρομάζοντας και η ίδια με τη δύναμή της, και επέλεξε τη... σίγουρη λύση του μεγάλου συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες. Τα πρώτα δύο χρόνια η Γερμανία έμοιαζε με... όαση σε σχέση με τους εταίρους της, με χαμηλό, αλλά σταθερό ρυθμό ανάπτυξης, την ανεργία σε χαμηλό ρεκόρ και μια επί της ουσίας σοσιαλδημοκρατική κυβερνητική πολιτική υπό την υψηλή επιστασία της “μητερούλας” Μέρκελ. Κάτω από την ήρεμη επιφάνεια, ένα μεγάλο μέρος της γερμανικής κοινωνίας ένιωθε να χάνει έδαφος, πίστευε ότι κανείς δεν εκπροσωπούσε τα συμφέροντά του, αλλά έμενε βουβό.
Το στρίβειν διά του προσφυγικού
Μέχρι που πέρσι το καλοκαίρι έφτασαν οι εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων στα γερμανικά σύνορα και η Μέρκελ αποφάσισε να μην τα κλείσει. Η προσπάθεια που χρειάστηκε να κάνουν οι γερμανικές αρχές για να χειριστούν σχεδόν ένα εκατομμύριο νεοεισερχόμενους στη χώρα ήταν τιτάνια - και δεν θα είχε καμία ελπίδα να πετύχει εάν δεν υπήρχαν χιλιάδες εθελοντές να βοηθήσουν. Και το φιλικό πρόσωπο που έδειξε η Γερμανία για λίγους μήνες δεν άρεσε καθόλου σε ένα μέρος της κοινωνίας, που πίστεψε ότι το κράτος φροντίζει τους ξένους και όχι τα ίδια τα παιδιά του. Ήταν θέμα χρόνου, λοιπόν, να συμβεί κάτι που να αλλάξει το κλίμα και να πάρει μια στρεβλή διάσταση: Ήταν οι μαζικές σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον γυναικών κυρίως από ξένους –αλλά όχι από νεοεισερχόμενους πρόσφυγες- την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2016 στην Κολωνία που αναδείχθηκαν σε πρωτόγνωρο θέμα, αν και συνηθίζονται από δεκαετίες σε όλες τις μαζικές γιορτές σε ανοιχτούς χώρους, με κορυφαίο το Oktoberfest στο Μόναχο, και από δράστες όλων των εθνοτήτων. Και ήρθαν να εντείνουν το κλίμα του φόβου που καλλιεργούσαν οι ορίτζιναλ ακροδεξιοί και οι νεόκοποι της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Ο φόβος αυτός εντάθηκε ακόμη περισσότερο από τις ισλαμιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις στις γειτονικές χώρες –Γαλλία, Ολλανδία- κι από τις επιθέσεις και τις απόπειρες επιθέσεων στην ίδια τη Γερμανία.
Αλλά αυτός ο φόβος είναι μόνο το εύφορο έδαφος για να... ευδοκιμήσουν κόμματα όπως το AfD. Πιο βαθιά κρύβεται στη Γερμανία ένας άλλος φόβος: Ότι μπορεί να χαθεί η -εύθραυστη όπως την αντιλαμβάνονται πολλοί- ευημερία της μεσαίας τάξης από την μπουλντόζα της παγκοσμιοποίησης. Επιπλέον, όλο και περισσότεροι Γερμανοί θεωρούν ότι δεν εκπροσωπούνται από τα δύο μεγάλα λαϊκά κόμματα, τη Χριστιανική Ένωση και τους Σοσιαλδημοκράτες, διότι η πρώτη έχει “προδώσει” τη συντηρητική ψυχή της και οι δεύτεροι τις αριστερές καταβολές τους.
Μέσα σ’ αυτό το τοπίο θα γίνουν οι εκλογές του ερχόμενου Σεπτεμβρίου, ενώ στους έντεκα μήνες που απομένουν μέχρι τότε μπορεί να αλλάξουν πολλά, όχι τόσο επί της ουσίας, όσο σε επίπεδο κλίματος: π.χ., μια πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση, ή η αναγκαιότητα διάσωσης της Deutsche Bank, ή ένα νέο προσφυγικό κύμα, αυτή τη φορά από τη Μοσούλη, ή ένα πολιτικό σκάνδαλο παλιού τύπου κ.λπ.
Οι συσχετισμοί του σήμερα
Εάν, πάντως, οι εκλογές γίνονταν αυτή την Κυριακή –και υπό την αίρεση της πιθανής αστοχίας των δημοσκοπήσεων-, το κόμμα της Μέρκελ θα έπαιρνε ένα 32%, το SPD 24%, οι Πράσινοι 11%, η Αριστερά 9%, οι Φιλελεύθεροι 6% και η ανερχόμενη AfD 13%. Αριθμητικά, η μόνη κυβέρνηση συνασπισμού που βγαίνει από ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι η συνέχιση της σημερινής, η οποία δεν θα αξίζει πλέον τον τίτλο του “μεγάλου” και πιθανότατα θα συνεχίσει την ίδια πολιτική με τη σημερινή στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Πολιτικά, όμως, μια τέτοια κυβέρνηση, όσο κι αν ταιριάζει στη “λατρεία της συναίνεσης” που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη γερμανική κοινωνία, θα είναι καταστροφική αν όχι και για τα δύο μεγάλα κόμματα, τουλάχιστον για τους Σοσιαλδημοκράτες. Οι οποίοι για πρώτη φορά φλερτάρουν δημόσια με την ιδέα ενός αριστερόστροφου συνασπισμού με την Αριστερά και τους Πράσινους. Και είχαν την προηγούμενη εβδομάδα το πρώτο δημόσιο ραντεβού, με τη συμμετοχή 30 επιφανών στελεχών από κάθε κόμμα, του προέδρου του SPD, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ συμπεριλαμβανομένου.
Το δύσκολο στοίχημα
Μια τέτοια “κόκκινο-κόκκινο-πράσινη” κυβέρνηση, εάν γίνει εφικτό να σχηματιστεί, θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά την πορεία της Ε.Ε., καθώς θα σηματοδοτούσε την οριστική ρήξη με την “ορθοδοξία” της πολιτικής της λιτότητας, ενώ θα προσπαθούσε να φρενάρει τη διολισθαίνουσα υιοθέτηση της ακροδεξιάς ατζέντας από την κεντρική πολιτική της Ένωσης. Σ’ αυτούς τους δύο τομείς υπάρχει σύγκλιση των τριών κομμάτων σε πιο αριστερή κατεύθυνση, με το SPD να προσπαθεί να απεγκλωβιστεί από την πολιτική Σρέντερ της Ατζέντας 2010 και τους Πράσινους να μην αλληθωρίζουν πλέον τόσο πολύ με μια συνεργασία με τη Μέρκελ, αφενός διότι δεν μπορούν να υποστηρίξουν την ΤΤΙΡ, τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς Ε.Ε.-ΗΠΑ, αφετέρου επειδή είναι πια σαφής η στροφή των Χριστιανοδημοκρατών στο προσφυγικό.
Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας που καθιστά δύσκολο στοίχημα το “κόκκινο-κόκκινο-πράσινο” και θα απαιτήσει επώδυνους συμβιβασμούς από την Αριστερά: Η εξωτερική πολιτική. Για τα άλλα δύο κόμματα, για παράδειγμα, η -όλο και πιο ενεργή- συμμετοχή στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ είναι εκ των ων ουκ άνευ. Σε “ναρκοπέδιο” μπορεί να εξελιχθεί και η σχέση με τη Ρωσία, με τη νυν γερμανική κυβέρνηση να σκληραίνει τη στάση της, παρά την ανοιχτή γραμμή του SPD με τη Μόσχα, την ώρα που η Αριστερά έχει ταχθεί εξαρχής υπέρ ενός ανοιχτού διαλόγου με τη Ρωσία, θεωρώντας αντιπαραγωγική την επιβολή των κυρώσεων.
Πάντως, αν και η Γερμανία είναι η χώρα-κλειδί για την πορεία της Ευρώπης, ακόμη είναι πολύ νωρίς για να προβλέψει κανείς με σοβαρότητα εάν θα αλλάξει ρότα ή όχι.
