Μπορεί άραγε να σταθεί ακόμα ο τίτλος “βαρόνος του Τύπου” σε μια εποχή που κυριαρχούν τα social media και η viral ενημερώση, η on-line αναμετάδοση των γεγονότων και η “συμμετοχική” δημοσιογραφία; Ναι, εφόσον υπάρχει ο Ρούπερτ Μέρντοκ, ο Αυστραλός μεγιστάνας των ΜΜΕ, εκδότης ιστορικών εφημερίδων της Βρετανίας, "καναλάρχης" και μεγάλο αφεντικό του ομίλου News Corp.
Είναι αλήθεια βέβαια ότι τα social media έχουν τώρα το πάνω χέρι. Οι ψυχροί αλγόριθμοι της εφαρμογής “αποφασίζουν” ποιες ειδήσεις και ποια σχόλια θα εμφανιστούν στο timeline των χρηστών του Facebook διαμορφώνοντας τη μια ή την άλλη τάση, αυξομειώνοντας την επιρροή του ενός ή του άλλου στρατοπέδου. Οι ψήφοι μετριούνται σε... likes. Για παράδειγμα, η σελίδα της εκστρατείας του Brexit στο Facebook, Leave.EU είχε, μέχρι την Πέμπτη 16.6, 741.712 likes. Στο timeline της παίζουν ειδήσεις του τύπου “Η Ford παίρνει δάνειο 80 εκατ. λίρες από την ΕΕ (!;) για να μεγαλώσει το εργοστάσιό της στην Τουρκία και να κλείσει τα δικά μας στην Αγγλία”...
Η μάχη των... likes
Αντίθετα στη σελίδα Britain Stronger in Europe, της επίσημης εκστρατείας υπέρ της παραμονής, τα likes είναι μόλις 481.542 και παίζουν ειδήσεις όπως “Η απειλή του Brexit προκαλεί επιθέσεις οικονομικού πανικού” (άραγε πού και σε ποιους;). Είναι φανερό ότι οι Brexiters είναι πολύ καλύτερα οργανωμένοι στο Facebook με πολλές σελίδες πέραν της “επίσημης” του Leave.EU που προπαγανδίζουν την έξοδο από την Ευρωένωση.
Πού θέλει λοιπόν να "παίξει" ο Μέρντοκ δίνοντας γραμμή με το ημιεπίσημο δημοσιογραφικό όργανο της βρετανικής εθνολαϊκιστικής Δεξιάς, την ταμπλόιντ “Sun”; Πόσο μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στις 23 Ιουνίου ένα κιτς πρωτοσέλιδο με το λογοπαίγνιο BeLeave in Britain; -όταν το διαβάζεις λέει “να φύγουμε”, όταν το ακούς σημαίνει “πιστέψτε στη Βρετανία”.
Όχι ιδιαίτερα, λένε οι σχολιαστές. Και δεν φταίει γι' αυτό το ότι το αναγνωστικό κοινό της λαϊκής εφημερίδας φθίνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια που μπήκαν στην ενημέρωση το Facebook, το Twitter και οι άλλες πηγές του Διαδικτύου. Η μέση μηνιαία κυκλοφορία του “Ήλιου”, αν και παραμένει ακόμα μεγαλύτερη του ανταγωνισμού, έχει συρρικνωθεί κατά 42% μέσα σε έξι χρόνια (!) σε μόλις 1,7 εκατομμύρια αναγνώστες, σε μια χώρα με πληθυσμό πάνω από 63 εκατομμύρια! Η άλλη υψηλού κύρους εφημερίδα του μεγιστάνα, οι ιστορικοί “Times”, μόλις που πιάνουν το ένα τέταρτο αυτού του αριθμού σε κυκλοφορία.
Εκφράζοντας το ρεύμα
Αν ο Τιμ Λοκχάρστ, καθηγητής δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, έχει δίκιο όταν λέει πως “η 'Sun' δεν διαμορφώνει την κοινή γνώμη στη Βρετανία, απλά την ακολουθεί”, τότε υπάρχει ένας σοβαρός λόγος να πιστεύει κανείς ότι η εκστρατεία της εξόδου έχει κάνει καλή δουλειά και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα ταρακουνήσει συθέμελα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι αναλυτές υπενθυμίζουν ότι, στη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, η “ναυαρχίδα” του λαϊκού Τύπου της Δεξιάς σπάνια έχει κάνει λάθος στις επιλογές των προσώπων που στήριξε σε μεγάλες εκλογικές αναμετρήσεις.
Από διαπρύσιος υποστηρικτής της Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του 1980, άλλαξε πλευρό το 1997 για να υποστηρίξει το ανερχόμενο αστέρι του Τόνι Μπλερ και των “Νέων Εργατικών” του. Στήριξε επίσης τον Ντέιβιντ Κάμερον και στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του, το 2010 και το 2015, τώρα όμως με την υποστήριξη στο Brexit τον αδειάζει, θεωρώντας προφανώς ότι ο πολιτικός χρόνος του είναι μετρημένος.
«Η Ε.Ε. δεν μπορεί να αλλάξει. Η χώρα μας έχει μια ένδοξη ιστορία. Αυτή είναι η ευκαιρία μας να κάνουμε τη Βρετανία ακόμα μεγαλύτερη, να ανακτήσουμε τη Δημοκρατία μας, να προασπίσουμε τις αξίες μας και τον πολιτισμό μας, για τα οποία αισθανόμαστε περήφανοι» έγραψε η "Sun" την περασμένη εβδομάδα καλώντας τους αναγνώστες της να ψηφίσουν Brexit.
Σαράντα χρόνια “αγώνες”...
Όμως, δεν είναι το συγκεκριμένο δημοσίευμα που μπορεί να επηρεάσει και να κάνει τη διαφορά, λένε οι αναλυτές. Είναι τα 40 χρόνια αντιευρωπαϊκής στάσης της συγκεκριμένης εφημερίδας. Μέσα από τις σελίδες εξαπολύονταν κάποτε μνημειώδεις επιθέσεις κατά του Ντελόρ και του Μιτεράν στα χρόνια της Θάτσερ.
Αλλά και πρόσφατα η ίδια τακτική, με χαρακτηριστικούς παραπλανητικούς τίτλους του τύπου “3 δισ. για μπανάνες από την Ε.Ε.” και από κάτω “Οι Βρυξέλλες δίνουν 3,5 δισ. λίρες από τα χρήματα των φορολογουμένων για να επιδοτήσουν αγρότες σε απομακρυσμένες περιοχές της Ε.Ε. όπως οι Αζόρες και τα Κανάρια” -όπου καλλιεργούνται ίσως και λίγες μπανάνες...
Στο ίδιο μήκος κύματος και το πολύ πρόσφατο πρωτοσέλιδό της με τη σούπερ “αποκάλυψη” ότι “η βασίλισσα υποστηρίζει το Brexit” που ανέβασε τη δημοσιογραφία της κατασκευασμένης είδησης σε νέα ύψη και βεβαίως έκανε έξω φρενών το παλάτι, καθώς είναι γνωστή η επίμονη αφοσίωση της Ελισάβετ στην πολιτική ουδετερότητα, αφού αυτό έχει χαρακτηρίσει όλη τη μέχρι σήμερα βασιλεία της.
Όπως γράφει η Craig Fitzpatrick, η Ε.Ε. είναι το αγαπημένο κατοικίδιο που αρέσκεται να παρενοχλεί ο Αυστραλός μεγαλοεκδότης - και υπάρχει συγκεκριμένος λόγος γι' αυτό. Ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ, ο διάδοχος της Θάτσερ, έχει αποκαλύψει στην εξεταστική επιτροπή Leveson - που διερεύνησε το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών από τις εφημερίδες του Μέρντοκ το 2011 - ότι ο μεγαλοεκδότης του ζητούσε να αλλάξει στάση στο θέμα της Ε.Ε. το 1997, απειλώντας τον ότι τα έντυπά του, περιλαμβανομένων και των “,Times”, της ιστορικής εφημερίδας του συντηρητικού χώρου, θα “αντιτάσσονταν” στην κυβέρνησή του.
“Απ' ό,τι θυμάμαι, δεν μίλησε καθόλου για δημοσιογραφική ανεξαρτησία” είπε χαρακτηριστικά ο Μέιτζορ, ο οποίος έχασε τελικά τις εκλογές του 1997 από τον Μπλερ. Αλλά κι ο νεοφώτιστος διάδοχός του τότε, ένιωθε συχνά την ανάσα του μεγαλοεκδότη πάνω απ' τον σβέρκο του. Ο ίδιος ο Μέρτοκ είχε παραδεχθεί πως οι μόνες “έντονες συζητήσεις” που είχε με τον πρωθυπουργό των “νέων” Εργατικών σε όλη τη διάρκεια της θητείας του, ήταν πάντα σε σχέση με την Ευρώπη...
Πώς εξηγείται λοιπόν αυτή η “εμμονή”; Οι Βρετανοί αναλυτές ξέρουν κάτι περισσότερο, όλα έχουν να κάνουν με τα εκδοτικά συμφέροντα του, λένε. Ενώ, όπως δείχνουν τα γεγονότα, στο εσωτερικό συνεχίζει να χειρίζεται ένα τεράστιο ποσοστό επιρροής και θεωρείται ένας από τους πλέον ισχυρούς διαμορφωτές πολιτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρώπη παραμένει γι αυτόν μια “κλειστή περιοχή”.
Η επιχειρηματική επέκταση της News Corp στην ηπειρωτική Ευρώπη ήταν ανέκαθεν μια πολύ ελκυστική προοπτική για τον Μέρντοκ, πλην όμως παρεμποδίζεται από τους αυστηρούς κανονισμούς και το ρυθμιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. για τους ομίλους ΜΜΕ. “Όσο μικρότερη επιρροή έχουν οι Βρυξέλλες στις περιοχές που κάνει μπίζνες ο Μέρτντοκ τόσο το καλύτερο γι' αυτόν” υπογραμμίζει η Craig Fitzpatric.
Ο αρθρογράφος της "Evening Standard" Άντονι Χίλτον υπενθύμισε μια παλιότερη συζήτηση που είχε με τον μεγαλοεκδότη και η μεταξύ τους στιχομυθία φαίνεται να επιβεβαιώνει περίτρανα όλα τα παραπάνω: «Ρώτησα κάποτε τον Ρούπερτ Μέρντοκ γιατί είναι τόσο εχθρικός απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. ‘Είναι εύκολο' μου απάντησε. 'Όταν πηγαίνω στην Ντάουνινγκ Στριτ, κάνουν ό,τι τους λέω. Όταν πηγαίνω στις Βρυξέλλες, δεν δέχονται καμία σύσταση'...».
