Της Νίκης Θεσσαλού
Η κεντρική έκθεση του ομίλου Volkswagen στο Βερολίνο, στην καλύτερη διεύθυνση της πόλης, επί της λεωφόρου υπό τας φιλύρας, αυτές τις μέρες μάζευε άλλου είδους επισκέπτες και περαστικούς. Όχι τους συνηθισμένους τουρίστες - λάτρεις των «προσιτών» αυτοκινήτων του λαού, των ακριβών Audi ή των σέξι Porsche, αλλά πολλούς περίεργους να δουν πώς διαχειρίζεται αυτός ο πολυτελής ναός του αυτοκινήτου το μεγαλύτερο σκάνδαλο στη μέχρι τώρα ιστορία του.
Υπενθυμίζεται ότι η Volkswagen πιάστηκε στα πράσα να πλαστογραφεί, με τη βοήθεια ενός ειδικού λογισμικού, τις μετρήσεις για τους ρύπους και την κατανάλωση καυσίμου στους κινητήρες πετρελαίου των οχημάτων της στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα σχετικά τεστ γίνονται πάντοτε σε εργαστήρια κι όχι υπό κανονικές συνθήκες και οι ρυθμιστικές αρχές ανέχονται κάποιες μικρές αποκλίσεις, πλην όμως η Volkswagen ξεπέρασε κάθε όριο. Χειραγώγησε τα αποτελέσματα των τεστ σε εντυπωσιακό βαθμό - «φυτεύοντας» αυτό το λογισμικό της απάτης τουλάχιστον σε 11 εκατομμύρια αυτοκίνητα.
Από την αρχή της εβδομάδας που έσκασε το σκάνδαλο - οι κακές γλώσσες στο Βερολίνο λένε ότι ήδη από τον Ιούλιο είχε ενημερωθεί η διοίκηση της Volkswagen και ενδεχομένως κάποιοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι για την έρευνα των αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών- στη Γερμανία γίνεται χαμός. Τα καμώματα της Volkswagen και κυρίως ο κίνδυνος για το κύρος του "made in Germany" επισκίασαν κάθε άλλη είδηση στα μέσα ενημέρωσης, ακόμη και τις εξελίξεις με το προσφυγικό, πόσο μάλλον το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ελλάδα.
Το πλήγμα για τη Γερμανία από το σκάνδαλο της Volkswagen είναι πολλαπλό.
* Πρώτον, κλυδωνίζεται οικονομικά η μεγαλύτερη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία από τα βαριά πρόστιμα που πρέπει να πληρώσει -ίσως και 18 δισεκατομμύρια ευρώ, μιάμιση φορά τα κέρδη της το 2014- κι από την κατρακύλα της τιμής της μετοχής της.
* Δεύτερον, παρασύρονται από την κατρακύλα του ομίλου του Βόλφσμπουργκ και οι υπόλοιπες γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, είτε έχουν κάνει κι αυτές την ίδια απάτη είτε όχι. Για την επιθετικά εξαγωγική γερμανική οικονομία ο κλάδος του αυτοκινήτου είναι κάτι παραπάνω από σημαντικός, με εκατομμύρια θέσεις εργασίας να εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από τους ιμάντες παραγωγής.
* Τρίτον, αμφισβητείται για μια ακόμη φορά - κι αυτή τη φορά εξαιρετικά έντονα- ο μύθος του «Γερμανού μηχανικού». Θα θυμάστε εκείνα τα παλιά ευφυολογήματα για το τι είναι κόλαση και τι παράδεισος στην Ευρώπη. Στην περιγραφή του παραδείσου ο μηχανικός ήταν πάντα Γερμανός, όπως ο μάγειρας Γάλλος κι ο εραστής Ιταλός. Και η μεγάλη επιτυχία των γερμανικών εξαγωγών στηριζόταν από δεκαετίες στη φήμη του made in Germany. Ακόμη και πελάτες με περιορισμένο βαλάντιο προτιμούσαν να αγοράσουν π.χ. ένα γερμανικό πλυντήριο επειδή το θεωρούσαν «αθάνατο». Ωστόσο, στον αιώνα μας η γερμανική «μηχανική τέχνη» δεν έχει πλέον θαύματα να επιδείξει και κάθε νέο πλήγμα μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο για το κύρος της.
* Και τέταρτον -και ίσως το πιο σημαντικό- είναι το ηθικό πλήγμα από το σκάνδαλο. Η Γερμανία πλασάρεται όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια ως ο θεματοφύλακας των κανόνων, ως ο φάρος της ηθικής σε έναν κόσμο παραβατών. Μπορεί οι τράπεζές της - με τη Deutsche Bank να σέρνει το χορό- να έχουν συλληφθεί επανειλημμένα κλέπτοντας οπώρας, αλλά στη συνείδηση των Ευρωπαίων όλοι οι τραπεζίτες είναι ίδιοι. Μπορεί κάποιες μεγάλες εταιρείες της -με τη Siemens να σέρνει τον χορό- να έπαιρναν πολλές δουλειές με λάδωμα, αλλά στη συνείδηση των Γερμανών η κάθαρση δρομολογήθηκε από τη γερμανική Δικαιοσύνη. Η απάτη της Volkswagen, όμως, έχει μια νέα ποιότητα. Δεν είναι πια οι τραπεζίτες που κάνουν την παρανομία, είναι η καρδιά και το καμάρι της γερμανικής παραγωγής.
Εννοείται ότι από τη στιγμή που δημοσιοποιήθηκε το σκάνδαλο οι εξελίξεις στα ψηλά πατώματα του ομίλου Volkswagen είναι καταιγιστικές. Δυο μέρες άντεξε ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Μάρτιν Βίντερκορν και μετά υπέβαλε την παραίτησή του, μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει οριστεί ο αντικαταστάτης του, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρχει όταν φτάσει η εφημερίδα στα χέρια σας.
Η γραμμή άμυνας του Βίντερκορν, ότι δεν γνώριζε την απάτη, έσπασε γρήγορα, και οι πιέσεις που δέχτηκε τόσο από το εποπτικό συμβούλιο του ομίλου όσο και από τους πολιτικούς ήταν ασφυκτικές. Με δεδομένο μάλιστα ότι μεγαλομέτοχος της VW είναι το κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας, ο πρωθυπουργός του, Στέφαν Βάιλ, διαμήνυσε ότι ένα σκάνδαλο τέτοιας έκτασης απαιτεί μια ανάλογη «θυσία». Δηλαδή, τις παραιτήσεις όλων των μεγαλοστελεχών, με στόχο να ανακτηθεί «κάποια μακρινή στιγμή» η χαμένη εμπιστοσύνη τόσο στη Volkswagen όσο και στο made in Germany.
