Ανταπόκριση από το Ελσίνκι. ΧΡΗΣΤΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ
Η οικονομική κρίση και ιδιαίτερα η επιμονή στις πολιτικές λιτότητας έχει οδηγήσει σε εύθραυστες οικονομικές και κοινωνικές ισορροπίες ακόμα και τις χώρες του σκανδιναβικού Βορρά. Μπορεί οι εταιρείες - οίκοι αξιολόγησης - βλέπε Moody's, Standard and Poor's κ.λπ. να δίνουν στις οικονομίες των σκανδιναβικών χωρών της Φινλανδίας ή της Σουηδίας τις υψηλότερες βαθμολογήσεις (ΑΑΑ), ωστόσο οι προοπτικές δεν είναι διόλου ευοίωνες ούτε για τις χώρες αυτές. Την ίδια στιγμή οι πολίτες τους έχουν αρχίσει να νιώθουν τα αποτελέσματα της κρίσης και τις συνέπειες των εφαρμοζόμενων πολιτικών λιτότητας στην Ευρώπη.
Η καλύτερη δυνατή "αξιολόγηση" για την πιστοληπτική ικανότητα της Φινλανδίας επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από την S&P, ωστόσο ο κίνδυνος το δημόσιο χρέος της χώρας να ξεπεράσει το όριο του 60% του ΑΕΠ το 2014 είναι πλέον ορατός και η κυβέρνηση Κατάινεν έχει ήδη ξεκινήσει περικοπές στον κρατικό προϋπολογισμό. Η άλλοτε κραταιά εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Nokia (που συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της φινλανδικής εθνικής οικονομίας, ιδιαίτερα μετά το 1995) αντιμετώπιζε εδώ και καιρό σοβαρά οικονομικά προβλήματα και εξαγοράστηκε πρόσφατα από την αμερικανική Microsoft, ωστόσο στη Φινλανδία οι εργαζόμενοί της ανησυχούν έντονα για το μέλλον τους.
Η Φινλανδία, που στις αρχές του 1990 αντιμετώπισε σοβαρή οικονομική κρίση, με την ανεργία να φθάνει το 19%, κατάφερε να ξεπεράσει την ύφεση και μετά το 2000 μετατράπηκε σ' έναν ισχυρό πόλο οικονομικής ανάπτυξης στη Σκανδιναβία. Ευκαιρίες για δουλειά, υψηλό επίπεδο διαβίωσης, αλλά κυρίως ελκυστικοί μισθοί σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, βοήθησαν την οικονομία της να ανακάμψει. Θα μπορούσε όμως ακόμα κι αυτή η καπιταλιστική "όαση" να αποφύγει τις επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης και των πολιτικών λιτότητας που εφαρμόζονται στην Ευρώπη;
Στο φάσμα της κρίσης
Σύμφωνα με έκθεση της Τράπεζα της Φινλανδίας τον περασμένο Ιούνιο, τα «προβλήματα που είχαν χαρακτηριστεί ως προσωρινού χαρακτήρα στην οικονομία της χώρας θεωρούνται πλέον μόνιμα και διαρθρωτικά». Ανησυχία προκαλούν τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας, ιδιαίτερα στον νέο πληθυσμό, και οι δυσκολίες στην αναζήτηση εργασίας και επαγγελματικής αποκατάστασης σε νεαρή ηλικία. Άλλωστε, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Φινλανδίας, η ανεργία για τον μήνα Σεπτέμβριο σημείωσε νέα αύξηση φθάνοντας στο 7,6%, ενώ για τους νέους το ποσοστό είναι σαφώς υψηλότερο.
Σε σύγκριση με τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου το ποσοστό φαντάζει ελάχιστο, όμως θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και μια άλλη παράμετρος του προβλήματος: η συνεχής αύξηση του εργασιακά μη ενεργού πληθυσμού, εκείνων δηλαδή που παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας. Το δημόσιο χρέος της χώρας προβλέπεται να αυξηθεί τον επόμενο χρόνο και να φθάσει το όριο του 60% επί του ΑΕΠ, γεγονός που πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις με περικοπές στον δημόσιο τομέα, ακολουθούμενες από απολύσεις στον ιδιωτικό και κλείσιμο επιχειρήσεων.
Όπως και σε αντίστοιχες περιπτώσεις, ο τομέας της δημόσιας εκπαίδευσης είναι ένα από τα μεγάλα θύματα των περικοπών και στη Φινλανδία. Ενδεικτικά η διοίκηση του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Επιστημών "Μετροπόλια" - στο οποίο φοιτούν περίπου 16.000 σπουδαστές βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις από τον Μάιο με την κυβέρνηση με σκοπό τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης ώστε να εξοικονομηθούν 6 εκατομμύρια ευρώ.
Τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων δεν εκπλήσσουν κανέναν: Πάγωμα προσλήψεων για κάθε εργαζόμενο του διοικητικού προσωπικού που βγαίνει στη σύνταξη, μη ανανέωση των συμβάσεων που λήγουν, "τερματισμός εργασιακών σχέσεων" για συνολικά 42 υπαλλήλους, απ' τους οποίους οι 39 ανήκουν στο διοικητικό προσωπικό και οι 3 στο διδακτικό και, τέλος, "κίνητρα" για άδειες άνευ αποδοχών και ημιαπασχόληση.
Οι περικοπές, που αφορούν το σύνολο των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας, θα επηρεάσουν και την χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων. Νέοι ερευνητές, πολλοί απ' τους οποίους έχουν έρθει από χώρες της Νότιας Ευρώπης, νιώθουν ήδη τις επιπτώσεις.
Πλήγμα στο κράτος πρόνοιας
Το επόμενο και μεγαλύτερο θύμα δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από εκείνο για το οποίο φημίζονται οι σκανδιναβικές χώρες, το κράτος πρόνοιας. Σε περιόδους κρίσης και καθώς ο πληθυσμός της χώρας γερνάει διαρκώς, ο κρατικός προϋπολογισμός δύσκολα βρίσκει πηγές χρηματοδότησης ακόμα και στη Φινλανδία. Το σύστημα μπαίνει στο στόχαστρο της νεοφιλελεύθερης ρητορικής και οι πολιτικές πιέσεις αυξάνονται. Οι μεγάλες περικοπές σε επιδόματα και κοινωνικές παροχές, που προγραμματίζονται, θα έχουν σύντομα αποτέλεσμα το κράτος πρόνοιας της Φινλανδίας να πάψει να είναι ένα από τα πιο «γενναιόδωρα» στον κόσμο.
Εκτός αυτών στην εγχώρια πολιτική σκηνή ακροδεξιά και δεξιά κόμματα αλωνίζουν απολαμβάνοντας την ισχυρή στήριξη των Φινλανδών, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και στις δημοτικές εκλογές, στα τέλη του Οκτωβρίου του 2012. Τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στο ακροδεξιό - ξενοφοβικό κόμμα των "Αληθινών Φινλανδών" ποσοστά που φτάνουν έως και 20%. Η οικονομική κρίση και η αβεβαιότητα για το μέλλον της Ευρωζώνης, οι πολιτικές λιτότητας και η "κρίση χρέους" στον Ευρωπαϊκό Νότο -ενδεχομένως σύντομα και στον Βορρά- τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας, οι απολύσεις και το κλείσιμο επιχειρήσεων, αλλά και τα υψηλά ποσοστά ξενοφοβίας, δημιουργούν ένα ζοφερό κλίμα ακόμα και στη Φινλανδία των... τριών "Α".
