Για τις αλλαγές στην καθημερινότητα των οπλιτών και των στελεχών στις Ένοπλες Δυνάμεις, τη δυνατότητα αξιοποίησης των δυνατοτήτων και της κατάρτισης των στρατιωτών προκειμένου η θητεία να είναι ωφέλιμη και όχι "βαρίδι", τις νέες δυνατότητες για την εναλλακτική θητεία και τον εκδημοκρατισμό, μιλάει στο δεύτερο μέρος της συνέντευξής του στην "Α" ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας Δ. Βίτσας.
- Τι σημαίνει η δίκαιη ανάπτυξη και το προοδευτικό αποτύπωμα για την καθημερινότητα των αξιωματικών και των οπλιτών στον στρατό;
Έχουν γίνει σοβαρές αλλαγές. Γενικά, σε όλο αυτό το καινούργιο πρόγραμμα δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το επίπεδο της Δημοκρατίας σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Να εστιάσουμε σε αυτό. Η υπόθεση ενός νέου Συντάγματος δεν πρέπει να ξεφεύγει από το μυαλό μας και σε αυτό να συμβάλει η νέα γενιά. Η συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να προκύψει μέσα από την πείρα του τρόπου ζωής και τι πρέπει να αλλάξουμε.
Όσον αφορά τις Ένοπλες Δυνάμεις. Κατ' αρχάς, στο οικονομικό επίπεδο ο προϋπολογισμός του ΥΠΕΘΑ είναι 50% μειωμένος από αυτόν του 2009. Τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν υποστεί από το 2009 έως το 2015 μισθολογική μείωση 38%. Η κεντρική μας προσπάθεια είναι από τη μια να μην υπάρχουν παραπέρα μειώσεις, κάτι που καταφέραμε κατά 99%, με πολύ συγκεκριμένους τρόπους και σε βάθος τετραετίας.
Από την άλλη, παίρνουμε μέτρα ώστε να έχουν κάποιες άλλου τύπου απολαβές. Το γεγονός, για παράδειγμα, ότι μέσα στο 2018 ολοκληρώνεται ένα πολύ μεγάλο πρόγραμμα κατοικιών για στελέχη, αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, είναι μια συμβολή, στην ουσία, στον μισθό. Με την ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος, συνολικά πάνω από 6.000 κατοικίες θα είναι διαθέσιμες για τη φιλοξενία στελεχών και των οικογενειών τους. Είναι μια κίνηση που κάνει τη διαφορά. Αν σκεφτούμε ότι κάποιος αξιωματικός αναγκάζεται να νοικιάζει σπίτι σε μια επαρχιακή πόλη με 250-500 ευρώ, τώρα του παρέχεται με 40-50 ευρώ τον μήνα. Επίσης 24 βρεφονηπιακοί σταθμοί λειτουργούν στον χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων για τα παιδιά των στελεχών και των τριών κλάδων.
Όσον αφορά τους στρατιώτες, γίνεται μια πολύ μεγάλη προσπάθεια ενταγμένη σε ένα σχέδιο που το έχουμε ονομάσει "ωφέλιμη θητεία". Μας ενδιαφέρει, πέρα από τη στρατιωτική εκπαίδευση, να υπάρχει μια προσφορά. Πώς μπορεί δηλαδή ο οπλίτης να προσφέρει, αλλά και να αξιοποιήσει τη θητεία του.
Το πιο σημαντικό παράδειγμα είναι το αγροτικό των γιατρών. Την προηγούμενη εβδομάδα υπογράψαμε για ακόμα 19 γιατρούς οπλίτες θητείας που τοποθετούνται ως αγροτικοί γιατροί σε άγονες και προβληματικές περιοχές σε νησιά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτά τα παιδιά κάνουν τη θητεία τους ως αγροτικοί γιατροί και πληρώνονται με τον μισθό του αγροτικού από το υπουργείο Υγείας. Το ίδιο έχουμε κάνει και για τους δικηγόρους που υπηρετούν σε νομικά γραφεία του στρατού και η υπηρεσία τους προσμετράται ως άσκηση.
Από εκεί και πέρα, ψάχνουμε τις δυνατότητες και με το υπουργείο Παιδείας και άλλους φορείς για να υπάρξουν πιστοποιήσεις ή βεβαιώσεις αποκτηθεισών ικανοτήτων κατά τη διάρκεια της θητείας. Αν κάποιος θέλει, για παράδειγμα, να γίνει υδραυλικός, να μπορούμε να του παράσχουμε πρώτες γνώσεις και πρακτική εξάσκηση στον στρατό και μετά να παίρνει χαρτί να συνεχίσει ως τεχνικό επάγγελμα ή βοηθός.
Οι καταστάσεις επίσης στο εσωτερικό έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ. Βέβαια, ο κληρωτός δεν έχει καμία αμοιβή. Τα 8,50 ευρώ τον μήνα -πάντα έτσι ήταν- δεν είναι αμοιβή. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να το αυξήσουμε. Ωστόσο παρέχουμε, από την 1η Ιανουαρίου 2018, τη δυνατότητα για δωρεάν μετακινήσεις όλων των στρατιωτών με τις αστικές συγκοινωνίες της Αττικής και προχωράμε και στις άλλες μεγάλες πόλεις.
Το βασικό είναι για εμάς ο στρατός να μην αποστερηθεί της λαϊκότητάς του. Αυτό, σε αυτή τη φάση, είναι οι κληρωτοί, δηλαδή οι οπλίτες θητείας. Δεν είμαστε ούτε Λουξεμβούργο ούτε Ολλανδία. Κατανοώ την ανάγκη εξειδικευμένης γνώσης και σε επίπεδο αξιωματικών, υπαξιωματικών, ΕΠΟΠ, ΟΒΑ, όμως θα πρέπει να υπάρχει και η θητεία, ακριβώς γιατί έχουμε απειλή. Δεν σημαίνει ότι θα ενεργοποιηθεί η απειλή, αλλά υπάρχει και θα υπάρχει και η αποτροπή από την πλευρά μας.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε λίγο πριν την "τελεία" στο ζήτημα της ανασυγκρότησης του στρατού. Αυτό έχει να κάνει με την αλλαγή της προπαίδευσης και με τη δυνατότητα στα παιδιά που προέρχονται από τις παραμεθόριες περιοχές να είναι κοντά στο σπίτι τους. Αυτό προκαλεί ορισμένα προβλήματα με τους Αθηναίους και, λιγότερο, με τους Θεσσαλονικείς, προβλήματα σε σχέση με τοπικότητες, ευνοώντας όμως παράλληλα έναν μεγάλο αριθμό στρατιωτών. Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν θα αιφνιδιαστεί. Θα ανακοινωθεί και μετά θα γίνει. Κεντρικός στόχος του στρατού είναι η αποτροπή και η κοινωνική προσφορά στην περίοδο ειρήνης. Αν πετύχουμε, τα παιδιά στον στρατό να δημιουργούν βάση δεξιοτήτων και δυνατοτήτων για τη ζωή τους, θα είναι σημαντικό και για τις Ένοπλες Δυνάμεις και για τους ίδιους.
- Αυτή η κοινωνική προσφορά αφορά και τη συμβολή στο προσφυγικό; Έχουμε δει ενεργό συμμετοχή τόσο στα νησιά όσο και στην ηπειρωτική χώρα...
Η εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων στην αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος είναι, θα λέγαμε, καθοριστική και καταλυτική. Μεταξύ άλλων, διατέθηκαν 12 χώροι ιδιοκτησίας ΤΕΘΑ για την κατασκευή δομών, κατασκευάσθηκαν 50 δομές φιλοξενίας με εκτέλεση και επίβλεψη των εργασιών και την προμήθεια εφοδίων, υλικών και υπηρεσιών, δημιουργήθηκαν 45.000 θέσεις φιλοξενίας. Επίσης, εκτελέσθηκαν πάνω από 1.500 δρομολόγια μεταφοράς 17.000 τόνων υλικών, ενώ διατέθηκαν σκάφη και προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών. Διατέθηκαν ακόμη, 250 στελέχη και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων σε καθημερινή βάση, ενώ καθημερινά στις δομές διατίθενται 25 γιατροί και 18 νοσηλευτές/τριες. Τέλος, από τους πρώτους μήνες του 2016 έως σήμερα έχουν παρασχεθεί από τον στρατό 15.000.000 μερίδες φαγητού.
- Η συζήτηση για την εναλλακτική θητεία υπάρχει;
Αυτήν τη στιγμή εναλλακτική θητεία υπάρχει και μάλιστα με τον νόμο έχουν αλλάξει τα σκληρά προηγούμενα μέτρα. Πλέον, κάποιος μπορεί να υπηρετεί την εναλλακτική θητεία στις μεγάλες πόλεις, εκεί που υπάρχει και η κρίση κατά κύριο λόγο και μέχρι σήμερα δεν επιτρεπόταν για κάποιον ανεξήγητο λόγο. Υπάρχει σειρά ζητημάτων που το νομικό μας γραφείο εξετάζει και που κινούνται, νομίζω, σε μια δίκαιη κατεύθυνση. Μειώνεται, ας πούμε, ο χρόνος. Γιατί να έχει διαφορετικό χρόνο η εναλλακτική από την κανονική θητεία; Σήμερα η κανονική είναι από 9 έως 12 μήνες στον Στρατό Ξηράς και στο Πολεμικό Ναυτικό και την Πολεμική Αεροπορία, ενώ υπάρχουν και οι ειδικές κατηγορίες.
- Μοιάζει τιμωρητικό αυτό που ισχύει ώς σήμερα...
Πρέπει να σπάσουμε πρακτικά και νομοθετικά αυτήν την αντίληψη. Η θητεία δεν είναι τιμωρία. Είναι μια διαδικασία προσφοράς. Οτιδήποτε την επεκτείνει ως τιμωρία κάνει και τη θητεία τιμωρία. Αυτό πρέπει να πάψει να υπάρχει. Ο τρόπος που κάποιος επιλέγεται να κάνει εναλλακτική θητεία μετά από αίτηση είναι αρκετά σκληρός. Πολύ σκληρός, θα έλεγα. Έχουμε κάνει βήματα, ώστε η εναλλακτική θητεία, πέραν των θρησκευτικών λόγων, που και εκεί είναι δύσκολη διαδικασία, να γίνεται και για ιδεολογικούς. Στόχος μας είναι ο νέος άνθρωπος να μην νιώθει ότι η στρατιωτική θητεία είναι βάρος.
Συγχρόνως, να βλέπουμε τις δυνατότητες που έχει ο καθένας. Μειώσαμε τον χρόνο, το ηλικιακό όριο από τα 35 στα 33 έτη για όσους δικαιούνται να υπηρετήσουν 20 μέρες και να εξαγοράζουν την υπόλοιπη υποχρέωσή τους, συνήθως πρόκειται για επιστήμονες με αναγνωρισμένο έργο. Εξομοιώσαμε τους επιστήμονες που ζουν στο εξωτερικό με αυτούς που ζουν και παράγουν επιστημονικό έργο στην Ελλάδα. Μέχρι πρότινος ίσχυε η εξής τρομερή στρέβλωση: Ένας διακεκριμένος επιστήμονας στην Αγγλία δικαιούταν αναβολή και άλλα προνόμια, ενώ την ίδια στιγμή ένας διακεκριμένος επιστήμονας, για παράδειγμα στον Δημόκριτο, δεν τα είχε.
Να είμαστε βέβαιοι ότι πρώτοι απ' όλους οι στρατιωτικοί θα ήθελαν να υπάρχει ειρήνη σε όλο τον κόσμο -αφού αυτοί θα κινδυνεύσουν- και όλα αυτά να τα βλέπαμε με άλλο μάτι. Αλλά έχουμε πει, η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας είναι άλλοτε ευχή και άλλοτε κατάρα. Στον φετινό προϋπολογισμό δίνουμε 500 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τα 2 δισ. ευρώ κάποιας άλλης εποχής, πριν το 2009, για εξοπλιστικές δαπάνες. Με αυτά πληρώνουμε τα παλιά, συντηρούμε αυτά που έχουμε και αγοράζουμε καινούργια. Είναι λίγα, αλλά συγχρόνως είναι και βάρος στον προϋπολογισμό, μην γελιόμαστε. Είναι όμως αναγκαίο βάρος.
