Η πλέον καθοριστική μέρα για τη νέα διάσκεψη σχετικά με το Κυπριακό είναι η σημερινή, καθώς των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά θα προεδρεύσει ο ίδιος ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες, ενώ ήδη από χθες όλες οι πλευρές άνοιξαν εκτενώς τα χαρτιά τους, οι διαφωνίες αναδείχθηκαν και μαζί τους φάνηκε ποιες πλευρές θέλουν πραγματικά λύση και ποιες όχι.
Πάντως, κατά τη χθεσινή, δεύτερη μέρα των συζητήσεων, κατέστη σαφές ότι οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες και σκληρές. Η ατζέντα χθες ετέθη από τον βοηθό γ.γ. του ΟΗΕ Τζ. Φέλτμαν μέσω τριών ερωτημάτων, στα οποία όλες οι πλευρές έπρεπε να παρουσιάσουν τις θέσεις τους: τι μορφή θα μπορούσε να έχει μια θεμελιώδης αλλαγή των εγγυήσεων, ποιος θα μπορούσε να είναι ο τρόπος εφαρμογής της λύσης, πώς θα λαμβάνονται υπόψη οι ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων.
Η πρόταση Αναστασιάδη
Στη δική του παρέμβαση, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επέμεινε ιδιαιτέρως ότι δεν χρειάζονται εγγυήσεις και ξένα στρατεύματα στην Κύπρο. Μάλιστα, αναφέρθηκε αναλυτικά στον κομβικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ε.Ε. στα θέματα ασφάλειας, υπενθυμίζοντας προς την τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί κράτος - μέλος της Ε.Ε. “Η υλοποίηση των προνοιών της λύσης αλλά και η διασφάλιση της μετά τη λύση κατάστασης πραγμάτων να τεθούν υπό την εγγύηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών” ήταν η βασική πρόταση του Ν. Αναστασιάδη, που ζήτησε ταυτοχρόνως “να ανατεθεί συγκεκριμένος ρόλος για την ενεργό συμμετοχή της Ε.Ε. στην υλοποίηση της λύσης”.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο Ν. Αναστασιάδης συμφώνησε απολύτως με την πρόταση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά για τη συγκρότηση ενός μηχανισμού παρακολούθησης και υλοποίησης της συμφωνίας, ενώ προειδοποίησε ότι τυχόν “πρόνοια για συνέχιση των στρατιωτικών εγγυήσεων θα οδηγούσε στην απόρριψη της συμφωνίας”.
Η παρέμβαση Κοτζιά
Ο Ν . Κοτζιάς, άλλωστε, επανέφερε και χθες την πρότασή του για τον μηχανισμό, ενώ απέρριψε εκ νέου το καθεστώς των εγγυήσεων ως “αναχρονιστικό”. Σε ό,τι αφορά το τρίτο ερώτημα Φέλτμαν, ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι πρέπει να υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια εσωτερική αστυνομική δύναμη και μια ομοσπονδιακή δύναμη, καθώς και ένα τριμερές σύμφωνο φιλίας -“εργαλεία τα οποία μπορούν να καθησυχάσουν επαρκώς τις ανησυχίες των δύο πλευρών”, όπως επισήμανε.
Σε ό,τι αφορά την τουρκική αξίωση για διατήρηση των συνθηκών εγγυήσεων και συμμαχίας, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας παρατήρησε δηκτικά ότι “η Τουρκία τις παραβίασε από όλες τις πλευρές, και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει λόγος να ζητάει τη διατήρηση συνθηκών που παραβίασε”.
Τσαβούσογλου κατά πάντων
Σημειωτέον πως, όπως έλεγαν χθες διπλωματικές πηγές, πέραν της Ελλάδας, με την κατάργηση των εγγυήσεων συμφωνεί και η Βρετανία - κάτι που σημαίνει ότι η Τουρκία μένει η μόνη εκ των εγγυητριών χωρών που εμμένει στη διατήρηση του υπάρχοντος status quo. Άλλωστε, οι ίδιες υψηλόβαθμες πηγές διαπίστωναν “απομόνωση” της Τουρκίας. Πάντως, η νευρικότητα του υπουργού Εξωτερικών της γείτονος Μ. Τσαβούσογλου κατέστη εμφανής χθες βράδυ, όταν με δηλώσεις του άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να τορπιλίσει τις διαπραγματεύσεις. Νωρίτερα, είχε καταθέσει τις απόψεις του για “προσαρμογή του καθεστώτος των εγγυήσεων και της ασφάλειας” και είχε διαπιστώσει πως “μόνο με την Τουρκία στο νησί οι Τουρκοκύπριοι αισθάνονται ασφαλείς”. Το βράδυ, λοιπόν, εμφανώς εκνευρισμένος, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, μιλώντας σε ΜΜΕ της χώρας του, υπογράμμισε ότι η Άγκυρα “δεν θα δεχτεί ποτέ την πλήρη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο ούτε την άρση των εγγυήσεων”, προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι “αυτή η διάσκεψη είναι η τελευταία και η τελική”. “Δεν θα συζητάμε το Κυπριακό για πάντα” τόνισε. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις είχε διαπιστώσει ότι η Τουρκία ζητεί “σοβαρές παρεκκλίσεις” από το κοινοτικό κεκτημένο, με αποτέλεσμα να δεχθεί την επίθεση του κ. Τσαβούσογλου: “Εσείς είστε παρατηρητές εδώ” φέρεται ειπών ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας.
Τέλος, χθες υπήρξε εμπλοκή και στις δικοινοτικές συνομιλίες, καθώς η τουρκοκυπριακή πλευρά αξίωσε την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου των τεσσάρων ελευθεριών για τους Τούρκους πολίτες (διακίνηση προσώπων, διακίνηση αγαθών, εγκατάσταση, απόκτηση περιουσίας), με αποτέλεσμα να αντιδράσει έντονα η ελληνοκυπριακή πλευρά, καταγγέλλοντας “θέμα ειδικής μεταχείρισης των Τούρκων” στην Κύπρο.
