Το σύνταγμα και η ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς
Το κριτήριο δεν είναι τα πρόσωπα, αλλά το ότι στα αποσπάσματα αυτά συμπυκνώνεται με επαρκή τρόπο για τον αναγνώστη η επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑ στη συνταγματική αναθεώρηση. Γιατί πιστεύουμε ότι το ξεκάθαρο προοδευτικό πρόσημο και ο πολιτικός λόγος ουσίας, μαζί με το πολιτικό ήθος σε όλα τα επίπεδα, αρθρώνουν αυτό που ο αντίπαλος φοβάται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο: την ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς.
ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΖΙΝΑΣ: Οι κυβερνήσεις πρέπει να ζητούν την αναγνώριση των πολιτών, όχι την αγάπη των αγορών
Αυτή είναι η φιλοσοφική ραχοκοκαλιά που δίνει συνέπεια και συνοχή στην πρότασή μας και δείχνει τη μεγάλη διαφορά με τη Νέα Δημοκρατία.
Πρώτον: Η διάκριση μεταξύ της πολιτικής και του πολιτικού. Η πολιτική αποτελείται από τις καθημερινές μας πρακτικές, από ό,τι γίνεται εδώ στη Βουλή, στα υπουργεία, στην κυβέρνηση. Το πολιτικό, όμως, αναφέρεται στον θεμελιώδη τρόπο οργάνωσης του κοινωνικού δεσμού με τις βαθιές του αντιθέσεις. Αυτή η διπλή έννοια της πολιτικής ως συναίνεσης και σύγκρουσης εκφράζεται και στο συνταγματικό επίπεδο. Ο συνταγματικός λόγος, επομένως, συνδυάζει τον χώρο της εμπειρίας και τον ορίζοντα της προσδοκίας, τη συναίνεση και τη σύγκρουση.
Δεύτερον, αυτός ο συνδυασμός συναίνεσης και σύγκρουσης εκφράστηκε στο μεταπολεμικό κράτος με αυτό που ονομάσαμε κοινωνικά δικαιώματα και κοινωνικό κράτος. Δηλαδή, έναν γάμο ευκαιρίας ανάμεσα στους δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους διανέμεται ο εθνικός πλούτος, από τη μία πλευρά η αγορά και η ιδιοκτησία, από την άλλη πλευρά η κοινωνική δικαιοσύνη. Και ήταν ακριβώς η δημοκρατία η οποία έβαζε έλεγχο στην ανεξέλεγκτη δράση της αγοράς και διόρθωνε τα αποτελέσματα της και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Αλλά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου απελευθέρωσε το κεφάλαιο, τον καπιταλισμό από τον έλεγχο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι κυβερνήσεις δεν ζητούν πια την αναγνώριση των πολιτών, αλλά την αγάπη των αγορών. Έτσι, δημιουργήθηκε αυτή η νέα σύγκλιση μεταξύ Κεντροαριστεράς και Κεντροδεξιάς, που οδήγησε σε αυτό το υβρίδιο του νεοφιλελευθερισμού.
Σήμερα αυτό το οικονομικό μοντέλο βρίσκεται σε υποχώρηση παντού. Μόνο στην Ελλάδα ακούμε και μέσα από τις συνταγματικές προτάσεις της αντιπολίτευσης, τη δυνατότητα ή την επιθυμία αυτό το μοντέλο να συνεχιστεί.
Τρίτον, το οργανικό συμπλήρωμα αυτής της λεγόμενης νεοφιλελεύθερης σύγκλισης είναι η μεταδημοκρατική συνθήκη. Οι κοινωνίες είναι πολύπλοκες, μας λένε. Τα προβλήματα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Η πάλη των τάξεων τελείωσε. Οι κοινωνικές εντάσεις έχουν μειωθεί. Μόνο ειδικοί και τεχνοκράτες έχουν τις σωστές απαντήσεις στα μεγάλα οικονομικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά προβλήματα. Επομένως, δεν πρέπει να μπαίνουν σε διαβούλευση και ψήφιση. Ο λαός κάνει λάθη. Η συμμετοχή των πολιτών αποθαρρύνεται. Η εκλογική αποχή μεγαλώνει και έχουμε τη μεγάλη αύξηση της Ακροδεξιάς και του εθνικισμού σε όλη την Ευρώπη.
Για την αντιπολίτευση αυτά δεν είναι προβλήματα, για μας, όμως, αποτελούν το κέντρο της πολυδιάστατης κρίσης που περάσαμε και από την οποία βγαίνουμε. Οι προτάσεις μας επαναπολιτικοποιούν την πολιτική σε τρεις κατευθύνσεις: πρώτον, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, δεύτερον, τη λαϊκή κυριαρχία με την αμεσοδημοκρατική μορφή της και τρίτον, με την επανεκκίνηση του κοινωνικού κράτους.
Η πιο σημαντική ενδυνάμωση της αντιπροσωπευτικής αρχής είναι η πάγια καθιέρωση του αναλογικού εκλογικού συστήματος. Η δημιουργία των πολυκομματικών κυβερνήσεων συνασπισμού και συναντίληψης αποτελεί το ισχυρότερο αντίβαρο στο πρωθυπουργικό μοντέλο και την κυβερνητική παντοδυναμία.
Προτείνουμε, επίσης, την επέκταση της λαϊκής συμμετοχής με τη διενέργεια δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία για κρίσιμα θέματα ή για ψηφισμένο νομοσχέδιο, αλλά και τη θεσμοθέτηση της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας. Τα μέτρα αυτά φέρνουν τον λαό στο προσκήνιο, αλλά φέρνουν και τον διάλογο, τη διαβούλευση στον λαό.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ: Βάζουμε την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης στο σύνταγμα
Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης, όπως διαμορφώθηκαν από τον ΟΗΕ στην Ειδική Σύνοδο τον Σεπτέμβριο του 2015, πιστεύω ότι είναι το βασικό πολιτικό κείμενο παγκόσμια, για την επόμενη δεκαετία, μέχρι το 2030. Και οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης βρίσκονται μέσα στην πρότασή μας για τη συνταγματική αναθεώρηση και αυτό πιστεύω ότι αποτελεί μια ουσιαστική προοδευτική τομή που συμπεριλαμβάνει τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και βρίσκονται και μέσα στην αναπτυξιακή στρατηγική που εγκρίναμε.
Οι δεκαεπτά στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης της ατζέντας 2030 περιλαμβάνουν την πολιτική, την κοινωνική, την παραγωγική, αλλά και την περιβαλλοντική συνιστώσα. Οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον βρίσκονται μέσα στην πρόταση της συνταγματικής αναθεώρησης.
Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης είναι ένας οικουμενικός στόχος και επιβάλλεται να περιλαμβάνεται στο ελληνικό σύνταγμα, διότι αποτελεί το μέτρο, αλλά και την ασφαλιστική δικλίδα προκειμένου το περιβάλλον, σε συνδυασμό με την ισόρροπη ανάπτυξη, να εξασφαλίζει την κοινωνική συνοχή.
Πού βρίσκονται αυτά όμως μέσα στις προτάσεις μας, διότι πρέπει να τα καταθέσουμε στους Έλληνες πολίτες; Το άρθρο 21 συνδέει τα εξής: στόχος 1, μηδενική φτώχεια, στόχος 2, μηδενική πείνα, στόχος 3, καλή υγεία και ευημερία, στόχος 10, λιγότερες ανισότητες, στόχος 6, καθαρό νερό και αποχέτευση, όπως και στόχος 7, φθηνή και καθαρή ενέργεια. Εξασφαλίζει εκ μέρους του κράτους ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Εξασφαλίζει την καθολική πρόσβαση σε αποτελεσματικές παροχές υγείας. Επιβάλλει την καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας με τη διασφάλιση μιας ζωής με υγεία και ευημερία και περιορισμό των ανισοτήτων.
Και βέβαια με την παράγραφο 7 του άρθρου 21 θεσπίζει τον δημόσιο έλεγχο των βασικών κοινωνικών αγαθών, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση όλων των πολιτών σε καθαρό νερό και αποχέτευση και φθηνή και καθαρή ενέργεια.
Το άρθρο 22 συνδέεται πάλι με τον στόχο 1 για τη μηδενική φτώχεια, τον στόχο 3 για την καλή υγεία και ευημερία, τον στόχο 8 για αξιοπρεπή εργασία και οικονομική ανάπτυξη και τον στόχο 10 για λιγότερες ανισότητες. Η συνταγματική κατοχύρωση της ίσης αμοιβής για ίση εργασία, των συλλογικών διαπραγματεύσεων, το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής των κοινωνικών εταίρων, αλλά και το δικαίωμα της κοινωνικής ασφάλισης, εμπεριέχονται μέσα στη βιώσιμη ανάπτυξη που ο ΟΗΕ πρεσβεύει ως βασικό πολιτικό κείμενο για το 2030. Και βέβαια η καταπολέμηση της φτώχειας, αλλά και η εξασφάλιση στην υγεία και στην αξιοπρεπή εργασία είναι ουσιαστικά ζητήματα της βιώσιμης πολιτικής.
Για το θέμα του άρθρου 24. Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για την αναθεώρηση του άρθρου 24 αποδεικνύει την πραγματική πολιτική βούληση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Προτείνει να μην περιλαμβάνεται η φράση «αποψιλώνονται στις προς αναδάσωση και προς αναδασωτέες εκτάσεις». Η Νέα Δημοκρατία, δηλαδή, προτείνει οι νέες αποψιλώσεις μετά την υποτιθέμενη δική της συνταγματική αλλαγή να μην αναδασώνονται. Και δεν περιλαμβάνει ούτε την πρόνοια αναπλήρωσης από κάποιο περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
ΣΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Ουδετερόθρησκο κράτος ήθελε κι ο Ρήγας Φεραίος
Ποια είναι αυτή η κοινωνική ύλη που πρέπει να εγκοιτωθεί και πάλι στο σύνταγμα; Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ αφορούν ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, μια πλειονότητα η οποία βρέθηκε περιθωριοποιημένη και λόγω της κρίσης αλλά και λόγω του συντηρητισμού της τελευταίας εικοσαετίας από το 1990 έως το 2010. Ακόμη περισσότερο προσπαθεί να φτιάξει θέσεις μάχης, σε σχέση και συνομιλώντας, σε αυτό που υπάρχει στον ευρωπαϊκό χώρο, δηλαδή άνοδος της Ακροδεξιάς, υπερίσχυση των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού.
Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας συμπυκνώνεται στην ενσωμάτωση του δημοσιονομικού κανόνα στο σύνταγμα, εκεί έχουμε μια τεράστια διαφορά και μια παρέκκλιση μεγάλη από τα ελληνικά συντάγματα των μεγαλύτερων στιγμών. Αν τα ελληνικά συντάγματα των φωτεινότερων στιγμών ήταν η ισότητα και η ελευθερία, η ισότητα ως προϋπόθεση για την ελευθερία, τώρα πάμε σε ένα άλλο πράγμα: η ελευθερία αυτόνομη, ως όμως ατομική πρωτοβουλία. Αυτό θέλουμε; Εδώ είναι το πρώτο ερώτημα.
Το δεύτερο. Αναφέρθηκε στις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας και στο περίφημο άρθρο 3, σε αυτό το άρθρο το οποίο είναι ύψιστης σημασίας, ιστορικής αλλά και συγχρονικής σημασίας σε σχέση με το τι γίνεται στην Ευρώπη ου μη μόνον αλλά και στην Ελλάδα. Είναι ύψιστης σημασίας πώς θα ξαναδούμε αυτή την ιστορική διαδρομή: Ουδετερόθρησκο κράτος, ρητή κατοχύρωση του ουδετερόθρησκου κράτους. Οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πολιτική δύναμη σε αυτή τη χώρα έπρεπε να ήταν υπέρ ενός αιτήματος το οποίο κραυγάζουν από τους αιώνες τα φωτεινότερα μυαλά αυτού του έθνους, ο Ρήγας Φεραίος πρώτος από όλους.
Για τα δημόσια πανεπιστήμια και το άρθρο 16. Ενώ κόπτεται η Νέα Δημοκρατία για την παράδοση, η οποία συμπυκνώνεται στο άρθρο 3, δεν κόπτεται για μια άλλη παράδοση στην οποία πάτησε η δημοκρατία σε αυτή τη χώρα, η οποία ήταν το μεγάλο διάβημα για τη δημοκρατία. Αναφέρεται συνέχεια από τη Νέα Δημοκρατία το παράδειγμα της Κύπρου, της Βουλγαρίας, της Τουρκίας και όλα αυτά. Η Κύπρος έκανε ιδιωτικά πανεπιστήμια, γιατί είχε εθνικό πρόβλημα και γιατί υπήρξε μεγάλη δυσκολία με το δημόσιο πανεπιστήμιο. Είχα την τιμή να υπηρετήσω στο δημόσιο πανεπιστήμιο - και είδαμε τις αντιδράσεις. Μάλιστα, αναφέρθηκαν και στο παράδειγμα των Κατεχομένων. Στην Τουρκία, όπως και στη Βουλγαρία, υπήρξε ένα πρόβλημα διαδρομής δημοκρατίας. Σε άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, όπως η Γερμανία κ.λπ., έχουμε κάποια ιδιωτικά πανεπιστήμια. Τα ξέρει κανένας μας; Οι Έλληνες που φεύγουν στο εξωτερικό πηγαίνουν σε ιδιωτικά πανεπιστήμια ή στα καλύτερα και λαμπρότερα δημόσια πανεπιστήμια του εξωτερικού; Κι αν, λοιπόν, φεύγει κόσμος, νέος κόσμος, γιατί δεν ανοίγουμε περισσότερες θέσεις και σχολές στα δημόσια πανεπιστήμιά μας; Γιατί όταν είπαμε για Νομική Σχολή στην Πάτρα, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι θα την κλείσει; Γιατί Τμήμα Φιλοσοφίας, το οποίο θα μπορούσε να είναι παράγοντας εισροής ξένου συναλλάγματος, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε φέτος για πρώτη φορά με νομοσχέδιο δικό μας;
ΤΑΣΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ: Να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναληφθεί η τραγωδία των Μνημονίων
Κατ’ αρχάς θέτουμε ως υπό αναθεώρηση τη διάταξη του άρθρου 28 παράγραφος 2, το οποίο προβλέπει ότι σε περιπτώσεις που συνάπτονται διεθνείς συμβάσεις που απαξιώνουν ή μειώνουν ή εξαφανίζουν την εθνική και λαϊκή κυριαρχία, θα πρέπει να γίνεται δημοψήφισμα. Δεν είναι δυνατόν χωρίς δημοψήφισμα να μπορεί μία χώρα να δέχεται τόσο ασφυκτική πίεση, τέτοια οικονομική βαρβαρότητα, χωρίς να έχει τη δυνατότητα ο λαός να εκφραστεί. Άρα, το πρώτο που προτείνουμε είναι αυτό.
Το δεύτερο που προτείνουμε είναι ότι η πολιτική ανήκει στους πολιτικούς, σε αυτούς που έχουν δημοκρατική νομιμοποίηση και που τους εκλέγουν οι Έλληνες πολίτες. Δεν μπορεί να γίνεται πρωθυπουργός ένας τραπεζίτης, ένας τεχνοκράτης από το πουθενά, για να μπορέσει να πάρει μέτρα που δεν τόλμαγε να πάρει η τότε πολιτική τάξη.
Τρίτον, δεν μπορεί οι βουλευτές να θεωρούν τη Βουλή καριέρα. Πρέπει να περιοριστεί ο αριθμός των θητειών, να είναι το ανώτερο δώδεκα χρόνια, ώστε πραγματικά οι βουλευτές να αφήνουν ένα πολιτικό αποτύπωμα, αλλά να μην έχουν ως επάγγελμα την πολιτική.
Εμείς βιώσαμε ως τραύμα το γεγονός ότι σε αυτή τη χώρα δεν μπορούσε να αρθρωθεί ένας λόγος που να έχει σχέση με την ανεξαρτησία της. Θυμόσαστε ότι για το μνημόνιο κατέφυγαν κάποιοι πολίτες στη Δικαιοσύνη και ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε γνωμοδοτήσει ότι το μνημόνιο ήταν συμβατό με το σύνταγμα.
Επίσης, θα θυμόσαστε ότι είχαν γίνει δεκάδες ενστάσεις αντισυνταγματικότητας και η τότε κυβέρνηση υποστήριζε πως ό,τι συνέβαινε στη χώρα ήταν απολύτως συνταγματικό. Τώρα, με τι αξιοπιστία μπορούμε να συζητήσουμε για το χθες και για το τι πρέπει να κάνουμε για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθούν τα ίδια φαινόμενα;
Και ερχόμαστε στο αύριο. Το αύριο με ποιον τρόπο, πραγματικά, μπορεί να ελεγχθεί έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τα ίδια πράγματα;
Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας είναι οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί. Αυτό σημαίνει ότι καταργείται η πολιτική της αναδιανομής του εισοδήματος, ότι απαγορεύεται. Ό,τι υπάρχει, θα υπάρχει, εφόσον οι προϋπολογισμοί είναι ισοσκελισμένοι. Αυτό το ζήτημα σημαίνει ότι καταργεί, έτσι, το σύνταγμα μόνο του, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, την ταξική πάλη, που λέγαμε παλιά.
Μέσα από αυτή την πρόταση γίνεται και αναδρομική νομιμοποίηση των μνημονίων. Είναι προφανές ότι διαφωνούμε.
Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να μιλήσουμε πραγματικά και να πούμε τελικά ότι το σύνταγμα και η αναθεωρητική διαδικασία δεν είναι νομική άσκηση, δεν είναι υπόθεση των ειδικών. Είναι μια κατεξοχήν ζωντανή πολιτική διαδικασία -και έτσι πρέπει να την παρακολουθήσει ο ελληνικός λαός-, με βάση την οποία αναδεικνύονται τα πολιτικά ζητήματα, τα πολιτικά κενά, η έλλειψη θεσμικών αντίβαρων που οδήγησαν σ’ αυτήν την τραγωδία -γιατί μια πραγματική τραγωδία ήταν ο καιρός των μνημονίων- για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναληφθεί.
ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ: Είναι μια ιστορική συγκυρία, όχι μια χαμένη ευκαιρία
Είναι κατάλληλη η πολιτική συγκυρία να συζητήσουμε τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης; Κατά την άποψή μου, ναι, αυτή είναι μια σημαντική ιστορική συγκυρία, καθόσον ολοκληρώθηκε το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής τον Αύγουστο του 2018, έπειτα από οκτώ χρόνια οικονομικής κρίσης που διαπέρασε την κοινωνική πλειοψηφία. Μετά απ’ όλα αυτά που αντιμετώπισε το πολιτικό σύστημα, αλλά κυρίως η κοινωνία, η θεσμική θωράκιση μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης είναι επίκαιρη περισσότερο από ποτέ.
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έκανε λόγο για μια χαμένη ευκαιρία, είπε ότι μπορεί αυτή να είναι μια χαμένη ευκαιρία. Αν διαβάσουμε τα Πρακτικά Αναθεωρητικών Βουλών, θα δούμε ότι και στο παρελθόν ξεκινούν οι ομιλίες με τη φράση «είναι μια χαμένη ευκαιρία». Είπε, λοιπόν, ότι είναι μια χαμένη ευκαιρία για ένα προοδευτικό σύνταγμα.
Ποιο είναι, λοιπόν, το προοδευτικό σύνταγμα, η προοδευτική αναθεωρητική πρόταση, σύμφωνα με την άποψη της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Άρθρο 16. Άρθρο 24. Είναι οι δασικοί χάρτες που πράγματι τόσο ενοχλούν. Οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, ο δημοσιονομικός δηλαδή ζουρλομανδύας, όπου ο ομιλητής της Νέας Δημοκρατίας είπε πως, αν περνούσε μια τέτοια διάταξη, θα υπήρχε μια αυτόματη μείωση της τάξης του 1,5% στα επιτόκια του ελληνικού ομολόγου. Ασφαλώς προοδευτικό σημαίνει να ονομάζουμε με ευχολόγια θέματα που αφορούν τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Εκτιμώ, λοιπόν, πως αυτή η προσέγγιση περί προοδευτικού συντάγματος χάνει ιδεολογικά, αλλά χάνει και όσον αφορά τη λογική.
Τέθηκαν, επίσης, από πολλούς ομιλητές και από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης τα ζητήματα Δικαιοσύνης. Θέλω, πρώτα απ’ όλα, να πω ότι πράγματι το 2016, όταν ξεκίνησε η διαδικασία αυτή, και ξεκίνησε στον δημόσιο διάλογο, οι αποστάσεις οι οποίες τηρήθηκαν τόσο από τη Νέα Δημοκρατία όσο και από το Κίνημα Αλλαγής ήταν ρητές. Η Νέα Δημοκρατία έκανε τη δήλωση ότι η κυβέρνηση επιλέγει να δραπετεύσει από την τότε σκληρή διαπραγμάτευση με μια αέναη διαβούλευση για τη συνταγματική αναθεώρηση, ενώ το Κίνημα Αλλαγής μίλησε για σόου αποπροσανατολισμού των πολιτών από τα μεγάλα προβλήματα που βιώνει η κοινωνία.
Με αυτούς τους όρους η διαβούλευση η οποία προηγήθηκε βρήκε απούσες τις δικαστικές ενώσεις, αλλά και τους δικηγορικούς συλλόγους, τους ενδιαφερόμενους φορείς σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα το οποίο μεσολάβησε μέχρι την έναρξη της αναθεωρητικής διαδικασίας. Το τελευταίο διάστημα το σύνολο των δικαστικών ενώσεων προέβησαν σε γενικές συνελεύσεις και σε ψηφίσματα. Τέθηκαν στην κρίση τόσο των δικαστών όσο και των δικηγόρων τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης.
Ως προς τον τρόπο επιλογής στην ηγεσία της Ανώτατης Δικαιοσύνης, των ανωτάτων δικαστών, όλες οι δικαστικές ενώσεις φαίνεται να συμφωνούν ότι χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος διαδικασίας. Κανείς, όμως, δεν συμφωνεί με κανέναν όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να οδηγηθούμε σε αυτήν την αλλαγή. Το ίδιο έχει γίνει και με τις προτάσεις των κομμάτων, τα οποία συμφωνούν με την αναθεώρηση της συγκεκριμένης διάταξης. Άλλοι μιλούν για ένα εκλεκτορικό σώμα, άλλοι μιλούν για επιλογή από τους ίδιους τους δικαστές, άλλοι μιλούν για μια κοινοβουλευτική διαδικασία με πλειοψηφία εκατόν πενήντα βουλευτών. Επειδή, λοιπόν, καμία απ’ αυτές τις προτάσεις δεν ήταν απολύτως πλειοψηφική, γι’ αυτό και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει μια ώριμη και σαφής πρόταση η οποία να καθορίζει με έναν καινούργιο τρόπο τον τρόπο επιλογής των δικαστών.
Όσον αφορά το ζήτημα του συνταγματικού ελέγχου, και εδώ υπάρχουν δύο απόψεις: Υπάρχει η άποψη που υποστηρίζει την ίδρυση ενός Συνταγματικού Δικαστηρίου ή τη μορφοποίηση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, παρέχοντας σε εκείνο τον συνταγματικό έλεγχο και δημιουργώντας έτσι ένα μόρφωμα, ένα sui generis Συνταγματικό Δικαστήριο.
Ως προς αυτό το ζήτημα άποψη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι ο διάχυτος συνταγματικός έλεγχος, ο οποίος ξεκινά από τον ειρηνοδίκη και καταλήξει στον αρεοπαγίτη, παρέχει ασφάλεια δικαίου, αλλά και ασφάλεια δημοκρατίας και θωρακίζει τον συνταγματικό έλεγχο από οποιαδήποτε κρατική ή άλλη αυθαιρεσία.
Στις επόμενες εκλογές θα συγκρουστούν δύο κόσμοι. Θα συγκρουστεί η πρόοδος με τη συντήρηση, θα συγκρουστεί το κοινωνικό κράτος με τον νεοφιλελευθερισμό, θα συγκρουστεί ο χώρος των δικαιωμάτων με τον ακροδεξιό λαϊκισμό. Σε αυτή τη σύγκρουση αυτών των δύο κόσμων οι απόψεις μας σε σχέση με τη συνταγματική αναθεώρηση, αυτά που διατυπώνουμε και αυτά που προτείνουμε, έχουν ή βρίσκονται στον πυρήνα αυτής της σύγκρουσης των δύο κόσμων και γι’ αυτό θεωρώ ότι αυτή η διαδικασία, αλλά και η πρόταση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκονται στην κατεύθυνση της επικράτησης του προοδευτισμού.
