Η χθεσινή ομιλία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ενώπιον της 73ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ διέφερε αισθητά από αυτή που έκανε το 2015, την πρώτη φορά που μίλησε από την έδρα του διεθνούς οργανισμού. Τότε έθετε τα ερωτήματα, τώρα πρότεινε απαντήσεις. Απαντήσεις δύσκολες να υλοποιηθούν, ίσως και... ρομαντικές, αλλά, όπως έλεγε και ο Νέλσον Μαντέλα, τον οποίο επικαλέστηκε χθες ο πρωθυπουργός, “μας φαίνεται κάτι αδύνατο μέχρι τη στιγμή που το πετυχαίνουμε”.
Απαντήσεις που προϋποθέτουν ότι η διεθνής κοινότητα θα επαναπροσδιορίσει -“ήρθε η ώρα”, είπε ο Αλ. Τσίπρας- το κεντρικό ερώτημα για το μέλλον μας.
Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, “το δίλημμα δεν είναι πατριωτισμός ή παγκοσμιοποίηση”, αλλά το “αν θα αφήσουμε τον κόσμο μας στην ανεξέλεγκτη τροχιά της εθνικιστικής αναδίπλωσης ή θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για συλλογικές προοδευτικές λύσεις που θα σέβονται την εθνική και λαϊκή κυριαρχία του καθενός ξεχωριστά”.
Κι αυτό διότι, όπως είπε, καμία σύγχρονη, δημοκρατική πατριωτική πολιτική δεν μπορεί να είναι πολιτική παθητικής αποδοχής των υποδείξεων υπερεθνικών ελίτ που δεν λογοδοτούν σε κανένα, ούτε μπορεί να θεωρήσει δεδομένη μια διεθνή τάξη που αναπαράγει ανισότητες εξουσίας και πλούτου ή προστατεύει το δικαίωμα κάποιων να έχουν τεράστια εμπορικά πλεονάσματα εις βάρος άλλων.
Οι προκλήσεις του 21ου αιώνα
Ωστόσο, αυτή η πολιτική πρέπει να μπορεί να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες και περιφερειακές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Συλλογικά, στη βάση κοινών αξιών, κόντρα στη λογική των μονομερών ενεργειών, στον εθνικισμό και στην ενίσχυση των ισχυρών εις βάρος των αδύναμων. Σύμφωνα με τον Αλ. Τσίπρα, για να επιτευχθεί αυτό, “πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι οι διεθνείς οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών, θα πρέπει να λογοδοτούν και να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των κρατών και των πολιτών. Πρέπει να στηρίξουμε τις προτάσεις του γενικού γραμματέα για μεταρρύθμιση του ΟΗΕ”.
Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να στηρίξει την Ατζέντα 2030 για την αειφόρο ανάπτυξη, το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση, τη Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή και τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, παρά τις αδυναμίες της. Να προσπαθήσει και να βρει μια πολιτική λύση στη Συρία, στη βάση ενός συμμετοχικού πολιτικού διαλόγου, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Να αναθερμάνει τις συνομιλίες για το Μεσανατολικό με στόχο μια ολοκληρωμένη λύση που θα ανταποκρίνεται στο δίκαιο αίτημα του Ισραήλ για ασφάλεια και το παλαιστινιακό αίτημα για ένα κράτος στη βάση των συνόρων του 1967, με πρωτεύουσα τα ανατολικά Ιεροσόλυμα.
Επίσης, τάχθηκε υπέρ του - “πολύτιμου”, όπως τον χαρακτήρισε - διαλόγου μεταξύ των ευρωπαϊκών και ευρωατλαντικών θεσμών και χωρών με τη Ρωσία, στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού, για την αντιμετώπιση διεθνών προκλήσεων και κρίσεων.
Και ζήτησε την προώθηση της ειρήνης στην Αφρική, τη στήριξη των χωρών που έχουν αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος φιλοξενίας προσφύγων - όπως η Τουρκία, ο Λίβανος και η Ιορδανία - και την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτιών της μετανάστευσης.
Το έλλειμμα εμπιστοσύνης
Το 2015, τα ερωτήματα που έθετε ο Τσίπρας, ως πρωθυπουργός μιας χώρας σε βαθιά κρίση, ήταν καίρια. Και οι απαντήσεις, τρία χρόνια μετά, απογοητευτικές. “Το ερώτημα ήταν αν η Ευρωπαϊκή Ένωση, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ, ο ΠΟΕ και η Παγκόσμια Τράπεζα θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στη βιώσιμη ανάπτυξη, τη μείωση της φτώχειας και σε ένα πιο ισορροπημένο παγκόσμιο εμπόριο. Το ερώτημα ήταν αν η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και ο ΔΟΜ θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίλυση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης αποτελεσματικά και με ανθρωπισμό. Το ερώτημα ήταν αν ο ΟΗΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ ή ο ΟΑΣΕ θα προωθούσαν την ειρήνη και την ασφάλεια, θα αποδυνάμωναν τη διεθνή τρομοκρατία και θα επίλυαν συγκρούσεις στην περιοχή μου και σε πολλές άλλες” υπενθύμισε ο πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι στα χρόνια που πέρασαν ήρθε στην επιφάνεια ένα «τεράστιο έλλειμμα εμπιστοσύνης» προς τους διεθνείς και εθνικούς θεσμούς, ότι οι εθνικιστικές δυνάμεις έγιναν ολοένα και πιο ισχυρές και κατάφεραν τελικά να επαναπροσδιορίσουν το ερώτημα. “Το θέμα δεν είναι αν μπορούμε να βασιστούμε στους διεθνείς θεσμούς για την επίλυση των κοινών μας προβλημάτων στη βάση κοινών αξιών, αλλά κατά πόσο αυτά τα προβλήματα και αυτές οι αξίες είναι όντως κοινές”, είπε, επειδή η λογική των εθνικιστικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση των κρίσεων ήταν απλή: «Όχι στην αυλή μας».
Η ελληνική απάντηση
Στην Ελλάδα αναμετρηθήκαμε δυναμικά όχι μόνο με αυτές τις προκλήσεις, αλλά και με αυτές τις «συνταγές», τόνισε ο πρωθυπουργός. “Δεν καταφέραμε μόνο να σταθούμε όρθιοι, ξεπερνώντας τις δυσκολίες, αλλά, πέραν αυτού, καταφέραμε να γίνουμε μέρος της λύσης στην Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή, αντί να είμαστε μέρος του προβλήματος”, είπε, “χωρίς να υποκύψουμε στις υποδείξεις χωρών, δυνάμεων και θεσμών που αδιαφορούσαν για τη βούληση του ελληνικού λαού, αλλά και χωρίς να καταφύγουμε σε μια εθνικιστική πολιτική”.
Και αναφέρθηκε διεξοδικά στη σκληρή διαπραγμάτευση εντός Ευρωζώνης “για ένα οικονομικό πρόγραμμα που έδινε έμφαση σε απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και όχι στη διαιώνιση μιας τιμωρητικής και εξοντωτικής λιτότητας”. Ένα πρόγραμμα που το έχει αφήσει πίσω της η χώρα, η οποία μετρά πλέον ρυθμό ανάπτυξης 2,1%, ενώ έχει μειωθεί κατά 8% η ανεργία. Όπως αναφέρθηκε και στο προσφυγικό, τονίζοντας ότι “κληθήκαμε να διαχειριστούμε τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές στη μεταπολεμική ευρωπαϊκή Ιστορία και το πράξαμε με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και στα ανθρώπινα δικαιώματα”. Και βέβαια αναφέρθηκε στη συμφωνία των Πρεσπών, η οποία “δεν είναι μόνο σημαντική για την περιοχή, αλλά μπορεί να αποτελέσει και μοντέλο για την επίλυση διαφορών”.
Ο πρωθυπουργός τόνισε με υπερηφάνεια ότι “σήμερα, αν και η Ελλάδα αντιμετωπίζει ακόμα μεγάλες προκλήσεις στην οικονομία, τη διαχείριση του μεταναστευτικού και τη διπλωματία, στέκεται πάλι στα πόδια της φέρνοντας λύσεις στην περιοχή”. Με μια πολιτική “που προτάσσει τη λαϊκή και εθνική κυριαρχία, αλλά παράλληλα δεσμεύεται στην εξεύρεση συλλογικών λύσεων με στόχο την ειρήνη, τη σταθερότητα και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Απέναντι σε εθνικιστικές δυνάμεις που προπαγανδίζουν τον φόβο, το μίσος και τελικά τη συλλογική οπισθοδρόμηση κάθε λαού”.
Και κατέληξε λέγοντας: “Ο ελληνικός λαός θα σταθεί για ακόμη μια φορά στη σωστή πλευρά της Ιστορίας”.
