Την πρώτη «μαύρη λίστα» παγκόσμιων φορολογικών παραδείσων ενέκριναν χθες οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάνοντας ένα μικρό –πλην σημαντικό- βήμα για την καταπολέμηση των διεθνών πρακτικών φοροδιαφυγής.
Μέχρι την τελευταία στιγμή, η πολυαναμενόμενη -ειδικά μετά τις διαρροές των LuxLeaks στα τέλη του 2014, των Panama Papers τον Απρίλιο του 2016 και των Paradise Papers τον Νοέμβριο του 2017- «μαύρη λίστα» της Ε.Ε. αποτελούσε αντικείμενο παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών. Το εγχείρημα ήταν σαφώς δύσκολο, καθώς απαιτούσε ομοφωνία και από τις 28 χώρες της Ε.Ε., πολλές από τις οποίες έχουν άμεσα συμφέροντα στις υπό συζήτηση χώρες και περιοχές.
Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, μετά από πιέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εμπειρογνώμονες από τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. εξέτασαν 92 χώρες προκειμένου να αποφανθούν εάν εφαρμόζουν επιβλαβείς φορολογικές πρακτικές.
Τελικά, οι 28 υπουργοί συμφώνησαν χθες σε έναν κατάλογο 17 χωρών (Nότια Κορέα, Παναμάς, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαρμπέιντος, Γρενάδα, Μακάο, Νήσοι Μάρσαλ, Παλάου, Αγία Λουκία, Μπαχρέιν, Γκουάμ, Σαμόα, Aμερικανική Σαμόα, Ναμίμπια, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Τυνησία και Μογγολία), οι οποίες δεν σέβονται τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα φορολόγησης και αρνούνται να συμμορφωθούν.
Ωστόσο, πολλές είναι οι φωνές που αμφισβητούν την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής «μαύρης λίστας», κατηγορώντας τα κράτη - μέλη για πολιτικές σκοπιμότητες, καθώς παγκόσμια χρηματοπιστωτικά κέντρα, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, δεν ελέγχθηκαν καν, ενώ πολλές από τις υπό έλεγχο χώρες «έμπαιναν και έβγαιναν» από τη «μαύρη λίστα» μέχρι και την τελευταία στιγμή. Ενδεικτικό των «παζαριών» που έλαβαν χώρα είναι ότι μόλις χθες το πρωί βγήκαν από τη λίστα το Μαρόκο και το Πράσινο Ακρωτήρι, ενώ η Βρετανία φέρεται να «προστάτευσε» τα Νησιά Κέιμαν και άλλες περιοχές βρετανικού ενδιαφέροντος.
Ταυτόχρονα, καμία από τις χώρες της Ε.Ε. δεν μπήκε στις εν λόγω λίστες, παρόλο που κατά καιρούς διάφοροι διεθνείς οργανισμοί έχουν «ενοχοποιήσει» χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Μάλτα, το Λουξεμβούργο, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Κύπρος με το επιχείρημα ότι δεν συμμορφώνονται με τα ίδια τα κριτήρια φορολόγησης της Ε.Ε..
Ο αρμόδιος επίτροπος για τη Φορολογία Πιέρ Μοσκοβισί χαιρέτισε τη δημοσίευση της εν λόγω λίστας, αποκαλώντας την ένα «σημαντικό ορόσημο μετά από δύο χρόνια αγώνα».
«Ως Ευρωπαίος πολίτης συμμερίζομαι τις προσδοκίες εκείνων που ήλπιζαν για περισσότερα. Ας πάρουμε αυτή τη λίστα για αυτό που είναι: ένα πρώτο βήμα. Κι ας συνεχίσουμε να ασκούμε την πίεση μαζί στα κράτη - μέλη και στις τρίτες χώρες» δήλωσε ο ίδιος.
Επιπλέον, χθες εγκρίθηκε η «γκρίζα» λίστα 47 χωρών που ανέλαβαν δεσμεύσεις να αλλάξουν τη φορολογική τους νομοθεσία υπό την πίεση των Ευρωπαίων. Σε αυτήν περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η Τουρκία, η Ελβετία, η ΠΓΔΜ, η Σερβία και τα Νησιά Κέιμαν. Το ECOFIN δημοσίευσε επίσης τις δεσμεύσεις που έλαβαν οι εν λόγω χώρες προκειμένου να είναι δυνατός ο έλεγχος. Τέλος, καταγράφηκαν οι περιπτώσεις οκτώ χωρών που πλήττονται από τυφώνες και θα αξιολογηθούν τον ερχόμενο Φεβρουάριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία ενώ αρχικά ήταν στη «μαύρη λίστα», τις τελευταίες μέρες φέρεται ότι ανέλαβε δεσμεύσεις, με αποτέλεσμα να «μεταφερθεί» στην «γκρίζα».
Τα μέτρα της Ε.Ε. κατά των φοροπαραδείσων
Σε ό,τι αφορά τα αντίμετρα, οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. συμφώνησαν σε μια λίστα «αμυντικών μέτρων» που θα πρέπει να επιβληθούν κατά των χωρών που περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα» σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τον περιορισμό της πρόσβασης σε κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Άλλα μέτρα είναι η ενίσχυση των φορολογικών ελέγχων σε υποκείμενους σε φορολογία στην Ε.Ε., οι οποίοι επωφελούνται ή χρησιμοποιούν τις δομές των χωρών της «μαύρης λίστας».
«Από την πλευρά της Επιτροπής, θα θέλαμε να δούμε πιο ισχυρά αντίμετρα. Ωστόσο, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε και να ελέγχουμε τις χώρες αυτές και το κατά πόσο εκπληρώνουν τις δεσμεύσεις τους» δήλωσε από την πλευρά του ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβσκις, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν διαφορετικές προθεσμίες συμμόρφωσης για κάθε χώρα (δύο χρόνια στις αναπτυσσόμενες και ένας χρόνος στις αναπτυγμένες). Ο ίδιος δήλωσε ότι δεν πρόκειται για μια «κλειστή λίστα», καθώς εάν δεν αλλάξουν τη νομοθεσία τους οι χώρες που βρίσκονται στην γκρίζα λίστα, θα μπορούσαν να βρεθούν στη μαύρη.
«Η αρχή της επιβολής κυρώσεων επιτεύχθηκε» δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λε Μερ μετά τη συνάντηση, προσθέτοντας ότι ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξειδικεύσει σύντομα τις κυρώσεις που θα επηρεάσουν αυτά τα 17 κράτη. «Αυτές οι κυρώσεις είναι επίσης θέμα αξιοπιστίας για την Ε.Ε.» επέμεινε ο Λε Μερ, ο οποίος μαζί με την Επιτροπή ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της λήψης δράσης κατά των χωρών που εφαρμόζουν αθέμιτες φορολογικές πρακτικές και αρνούνται να συνεργαστούν με την Ε.Ε.
