Μια αίσθηση... αυτοπεποίθησης προσπάθησε να βγάλει προς τα έξω η τελευταία σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν από το μεγάλο ραντεβού της Ρώμης στις 25 Μαρτίου, όπου οι οσονούπω εναπομείναντες 27 σκοπεύουν να διατυπώσουν τους στόχους τους για την πορεία της Ευρώπης την επόμενη δεκαετία.
Η αλήθεια είναι ότι τα... άστρα για τους εορτασμούς της 60ής επετείου από την ιδρυτική συνθήκη της Ένωσης δεν είναι ευνοϊκά. Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης έχει θαμπώσει. Οι πολίτες την αντιμετωπίζουν περισσότερο ως μια απόμακρη γραφειοκρατία, που έχει χάσει την επαφή της μαζί τους και λιγότερο ως το κοινό τους σπίτι. Η ικανότητά της να αντιμετωπίσει έγκαιρα και επιτυχώς τις μεγάλες κρίσεις της εποχής μας αποδείχτηκε περιορισμένη, ενώ η επιλογή τής μεγάλης διεύρυνσης που έκανε στις αρχές του 21ου αιώνα αποδείχθηκε ότι έβαλε ταφόπλακα στον στόχο της εμβάθυνσης. Οι Βρετανοί, με την απόφασή τους να φύγουν, έσπασαν το ταμπού του “αμετάκλητου” και ενίσχυσαν τις ευρωσκεπτικιστικές τάσεις και σε άλλες χώρες, όχι μόνο στις “απρόθυμες” της Ανατολής με τον έντονο ευρωατλαντικό προσανατολισμό, αλλά και στα ιδρυτικά μέλη της ΕΟΚ, όπως η Γαλλία, η Ολλανδία και η Ιταλία.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα οι 27, σε διαφορετικά μήκη κύματος μεταξύ τους, προφανώς δεν είναι σε θέση να επανεφεύρουν την Ε.Ε. στη βάση ενός νέου οράματος που θα γοητεύει τους λαούς, οπότε επιχειρούν στη Ρώμη ένα “ρεκτιφιέ” στη βάση της Λευκής Βίβλου, την οποία παρουσίασε προ δεκαημέρου ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και η οποία δεν διατυπώνει συγκεκριμένη πρόταση, αλλά παραθέτει σενάρια. Ως το απαύγασμα της... δημιουργικής ασάφειας, που έλεγε κι ο Βαρουφάκης. Η φράση -κλειδί στα περισσότερα από τα σενάρια είναι η “Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων”, ή “των διαφορετικών ταχυτήτων” όπως την πρωτολανσάρισε από τη Μάλτα η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ή “των πολλών επιλογών”, όπως το διατυπώνει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Αυτό που διασαφηνίστηκε την Παρασκευή στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., που σφραγίστηκε πρωτίστως από τη μεγάλη κόντρα με την Πολωνία στην ψηφοφορία για την επανεκλογή του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ήταν ότι κανείς, όσο διαφορετικά πράγματα κι αν έχει για το μέλλον της Ευρώπης στην παρεγκεφαλίδα του, δεν επιδιώκει μια αλλαγή εκτός των υφιστάμενων συνθηκών. Πρωτίστως, διότι όλοι ξέρουν ότι μια αναθεώρηση που απαιτεί τη συμφωνία όλων, και σε κάποιες χώρες τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων είναι αυτή την εποχή απολύτως ανέφικτη. Οπότε, τη... φυγή προς τα εμπρός -με πολλές διαφορετικές εκτιμήσεις για το τι σημαίνει “εμπρός”- πιθανότητα θα την αποπειραθούν με την περαιτέρω ενίσχυση της ήδη υφιστάμενης δυνατότητας της “ενισχυμένης συνεργασίας”.
Όσοι θέλουν και μπορούν -υπό την προϋπόθεση να συμφωνήσουν τουλάχιστον εννέα κράτη - μέλη- θα έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε ενισχυμένη συνεργασία ή ολοκλήρωση σε έναν τομέα, χωρίς να εμπλακούν οι υπόλοιποι, αλλά και χωρίς να κλείσουν την πόρτα σε εκείνους που κάποια στιγμή στο μέλλον αλλάξουν γνώμη ή δυνατότητες. Αυτό το τελευταίο φρόντισαν οι Γιούνκερ, Μέρκελ και Ολάντ να το τονίσουν προχθές στις Βρυξέλλες, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσουν τις -πολλές- χώρες που φοβούνται μήπως αποκλειστούν στη δεύτερη ή την τρίτη ταχύτητα. Το αν το κατάφεραν θα φανεί στη Ρώμη.
