Με τον κύριο τίτλο στην πρώτη σελίδα «Το ευρωπαϊκό σχέδιο υπό τη δοκιμασία του ελληνικού ναυαγίου» κυκλοφόρησε η γαλλική εφημερίδα "Le Monde" την Τρίτη 21 Ιουλίου 2015. Ακολουθούν πέντε σελίδες όπου κυριαρχούν αναλυτικά ρεπορτάζ από τις εξελίξεις στις Βρυξέλλες μέχρι να υπάρξει η συμφωνία για την Ελλάδα και όπου αναδεικνύεται κυρίως η προσπάθεια του Σόιμπλε και της Μέρκελ υπέρ του Grexit, η επιμονή του Σόϋμπλε μέχρι και σήμερα πάνω σε αυτό το σχέδιο εξόδου και οι αντιστάσεις της Γαλλίας και του Ολάντ.
Το αφιέρωμα συνοδεύεται από μια σημαντική συζήτηση με τον Ρομάνο Πρόντι, ο οποίος καταγγέλλει «την ανισορροπία του γαλλο-γερμανικού ζεύγους» που μεταφράζω παρακάτω. Αναφέρονται επίσης δηλώσεις και άλλων Ευρωπαίων πολιτικών, όπως ο Κον Μπεντίτ, ενώ δημοσιεύεται και μια επιστολή του Ροκάρ, παλιού πρωθυπουργού της Γαλλίας, που, από κοινού με άλλους Ευρωπαίους παλιούς αξιωματούχους, κάνουν έκκληση για νέου τύπου συνεργασία με τη Γερμανία στο πλαίσιο της Ευρώπης.
Γίνεται προφανές ότι η Ελλάδα και η στάση της ελληνικής κυβέρνησης σήμερα γίνονται πεδίο και αφορμή για να αντιπαρατεθούν διαφορετικές αντιλήψεις και οπτικές συμφερόντων αναφορικά με το μέλλον της Ευρώπης και της Ευρωζώνης. Αυτή η συζήτηση, που μέχρι τώρα υπέβοσκε και έβγαινε αμυδρά στο φως της ημέρας, τώρα πια έχει μπει στην ημερήσια διάταξη.
Άννα Φιλίνη
Ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία, η πολυδιασπασμένη Ευρωζώνη
Η έξοδος της Ελλάδας έχει πλέον αποφευχθεί, η Ευρωζώνη εισέρχεται σε μια νέα φάση υπαρξιακής ενδοσκόπησης, μια εβδομάδα μετά την συμφωνία που γεννήθηκε με εμβρυουλκό ανάμεσα στον Αλέξη Τσίπρα και στους δημιουργούς της. Τι πρέπει να γίνει για να μην ξαναπαρουσιαστεί μια παρόμοια κρίση; Πώς θα δυναμώσει επιτέλους η νομισματική ένωση ύστερα από πέντε χρόνια ελληνικού ναυαγίου; Πώς πρέπει να οδηγηθεί για να αποφευχθούν τα ψυχοδράματα;
Συζήτηση με τον πρώην πρόεδρο της ευρωπαϊκής Κομισιόν
Ρομάνο Πρόντι: «Αποφύγαμε το χειρότερο, όμως δημιουργήσαμε το κακό»
* Σας φαίνονται αποδεκτές οι καταστάσεις που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα για τη διάσωσή της ;
Εφόσον έγιναν δεκτές, είναι άρα αποδεκτές. Όμως επιβλήθηκαν με τον χειρότερο τρόπο που μπορεί να υπάρξει. Μετέτρεψαν ένα μικρό πρόβλημα σε τεράστιο πρόβλημα. Εάν είχαν δείξει καλή διάθεση μέσα σε ένα πλαίσιο αλληλεγγύης που παλιότερα υπερίσχυε, όλα θα ήταν ευκολότερα. Η εμπιστοσύνη, που πρέπει να αποτελεί τη βάση των σχέσεων των ευρωπαϊκών χωρών, εκμηδενίστηκε. Αποφύγαμε το χειρότερο, όμως δημιουργήσαμε το κακό.
* Το ελληνικό χρέος οφείλει να αναδιαρθρωθεί;
Εδώ και καιρό γνωρίζουν οι πάντες ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να μηδενίσει το χρέος της. Σημαντική ελάφρυνση, μείωση των επιτοκίων ή επιμήκυνση του χρόνου δανεισμού; Κατά βάθος όλα αυτά δεν αποτελούν κάποια σοβαρή διαφοροποίηση. Όταν κάποιος είναι βαριά άρρωστος, είναι καλύτερο να υπάρξει χειρουργική επέμβαση.
* Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων δημιουργήθηκε βαθύ ρήγμα ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο της Νομισματικής Ένωσης. Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί;
Αυτή η ρωγμή σίγουρα υπάρχει. Όμως, ο ευρωπαϊκός Βορράς και, για να είμαστε πιο σαφείς, η Γερμανία μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το ευρώ. Περίμενα ότι εκ μέρους της θα έδειχνε μεγαλύτερη προσοχή προς το κοινό συμφέρον από τη στιγμή που έχουν ικανοποιηθεί τα εθνικά της συμφέροντα. Όμως έχει αλλάξει πολύ η κοινή γνώμη της Γερμανίας. Όταν στο τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου οι Αμερικανοί ανάλαβαν την παγκόσμια ηγεσία, προτείνανε εκείνοι το σχέδιο Μάρσαλ. Όχι από χριστιανική φιλανθρωπία, αλλά ως φυσική συνέπεια της ισχύος τους.
* Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε «θανάσιμο κίνδυνο»; Είναι δυνατόν να προκύψουν και άλλες κρίσεις και πού;
Όταν αποφασίσαμε να κυκλοφορήσουμε το ευρώ και μετά να προχωρήσουμε με το Σύνταγμα, που απορρίφθηκε από τους Γάλλους και τους Ολλανδούς (το 2005), ήμασταν όλοι σύμφωνοι να πούμε ότι αυτό το οικοδόμημα στηριζόταν πάνω σε δύο πυλώνες: τον νομισματικό πυλώνα και τον οικονομικό και φορολογικό πυλώνα. Δυστυχώς, αναπτύξαμε μόνο τον πρώτο πυλώνα. Η Ευρώπη είναι, κατά συνέπεια, σαν ένα μισοψημένο ψωμί. Το άψητο ψωμί μασιέται και καταπίνεται δύσκολα... Οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν αισθάνονται προστατευμένοι μέσα σε μια ημιτελή Ευρώπη. Μένουνε δύο λύσεις: είτε το ψήσιμο θα ολοκληρωθεί, δηλαδή η Ευρώπη θα αποκτήσει μια οικονομική και φορολογική πολιτική, είτε θα προκύψουν και άλλες κρίσεις. Αυτές είναι δυνατόν να προέλθουν τόσο από τη Γερμανία όσο και από τη Γαλλία, την Ιταλία ή την Ισπανία.
* Ακόμη και τη Γερμανία;
Όταν ήμουν πρόεδρος της Κομισιόν, έφερνα αυτό το παράλογο παράδειγμα: «Τι θα έκανε η Ένωση εάν ένας σεισμός κατέστρεφε το Λουξεμβούργο;». Βέβαια, αυτή η πιθανότητα σχεδόν είναι αδύνατη. Το λέω αυτό για να πω ότι οι κρίσεις μπορούν να παρουσιαστούν παντού από απρόβλεπτους παράγοντες. Η πολιτική υπάρχει γενικά για να μπορεί να διαχειρίζεται ακόμη και το απρόβλεπτο, όμως δεν είμαστε θωρακισμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις οικονομικές κρίσεις ή την ελληνική διαπλοκή... Θα χρειαζόταν επίσης να θυμίσουμε τη διστακτικότητα των γαλλικών κυβερνήσεων, που πάντα διστάζουν να προχωρήσουν.
* Το γαλλογερμανικό ζεύγος μπορεί να συνεχίζει να είναι ο κινητήρας της Ευρώπης;
Όχι, διότι ο κινητήρας αυτός έχει εντελώς χάσει την ισορροπία του. Η Γερμανία διαθέτει περισσότερη ισχύ, μεγαλύτερο κυλινδρισμό. Η Γαλλία φαίνεται συγκριτικά πολύ πιο αδύναμη. Άρα, δεν μπορούν οι μηχανές να λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Εδώ και έναν χρόνο πρότεινα να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία ανάμεσα στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, των οποίων τα συμφέροντα ταυτίζονται. Όμως αυτή η ιδέα δεν είναι ακόμη πολιτικά ώριμη. Δυστυχώς, λείπει η εμπιστοσύνη. Ο καθένας θεωρεί τον εαυτό του ως δάσκαλο του άλλου!
* Τι ευθύνες έχει η Ευρώπη μέσα στην ελληνική κρίση;
Αυτή είναι μια μεγάλη ιστορία. Όταν το 2003 θέλησα να γίνει σεβαστό το σύμφωνο σταθερότητας που είχανε κακοποιήσει η Γαλλία και η Γερμανία, ο Σιράκ και ο Σρέντερ μου έκαναν την παρατήρηση πως δεν ήταν αυτός ο ρόλος της Κομισιόν. Τότε πρότεινα να παρακολουθεί τους προϋπολογισμούς των διαφόρων χωρών ένα «ευρωπαϊκό δικαστήριο των ευρωπαϊκών λογαριασμών». Μου απάντησαν ότι υπήρχαν ήδη στην Ευρώπη αρκετές αρχές γραφειοκρατικού ελέγχου. Τότε πρότεινα να ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα το ευρωπαϊκό γραφείο στατιστικής, η Eurostat. Νέα άρνηση. Σε μια συζήτηση στη "Le Monde" (τον Οκτώβριο του 2002), είχα διακηρύξει ότι το σύμφωνο σταθερότητας είναι ηλίθιο. Γιατί υπάρχουν χρονιές όπου οι προϋπολογισμοί πρέπει να έχουμε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και άλλες που πρέπει να είναι ελλειμματικοί. Δεκατρία χρόνια αργότερα αυτό έχει γίνει ακόμη προφανέστερο: είναι αστείο, αλλά πρόκειται μόνον για έναν αριθμητικό κανόνα. Από τη στιγμή που εμποδίστηκε η Κομισιόν να διαχειρίζεται το Σύμφωνο Σταθερότητας και επιλέχτηκε ο δρόμος των υπερεθνικών εγωισμών, ανοίχτηκε ο δρόμος για την ελληνική κρίση και για ακόμη χίλια προβλήματα στο μέλλον.
* Είναι ακόμη εφικτό να γοητεύσουμε ξανά την Ευρώπη;
Οι κυβερνήσεις μας, επιλέγοντας να κάνουν λιγότερη Ευρώπη, προτίμησαν να ακολουθήσουν τα κόμματα του λαϊκισμού. Όμως, είναι ακριβώς σε στιγμές σαν την τωρινή που θα έπρεπε να επανέλθουμε στο πνεύμα των ιδρυτών πατέρων. Δεν είναι λύση να αντιπαρατεθούμε στον λαϊκισμό με το να βάζουμε φρένο στην αλληλεγγύη και την ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Εμείς οι Ευρωπαίοι οφείλουμε να αναλάβουμε το πεπρωμένο μας μέσα στον κόσμο εάν είμαστε ενωμένοι. Διαφορετικά, τελειώσαμε.
* Πιστεύετε ακόμη στο ευρωπαϊκό σχέδιο;
Ναι, πιστεύω, γιατί κάθε φορά που φτάνουμε στο χείλος του γκρεμού, μας έχει ενώσει ξανά η σοφία των λαών, ακόμη κι αν αυτή υπαγορεύεται από τον φόβο. Εάν όμως συνεχίσουμε όπως τώρα, θα περάσουμε εντελώς στο περιθώριο του παγκόσμιου βηματισμού. Υποφέρω πάρα πολύ όταν βλέπω πώς έχει μετατραπεί η Ευρώπη.
