Το ΚΚΕ αποτελεί κύρια μήτρα της Ελληνικής Αριστεράς. Σχεδόν όλες οι σημερινές εκφάνσεις της τελευταίας συνδέονται γενεαλογικά με εκείνο κατά έναν ή τον άλλο τρόπο. Είτε ευθέως, μέσα από αποχωρήσεις, διαγραφές ή διασπάσεις, είτε εμμέσως, μέσα από δευτερογενείς γενεαλογίες που διαμορφώθηκαν από τέτοιους διαχωρισμούς.
Οι διαχωρισμοί αυτοί ήταν συναρτημένοι με τις τομές που σημάδεψαν την πορεία του μείζονος ιστορικού και κοινωνικού φαινομένου που εν πολλοίς καθόρισε τις τύχες του "σύντομου 20ού αιώνα". Εκείνου που ονομαζόταν κάποτε "Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα". Εκείνου που, μέχρι τα μισά του ίδιου "σύντομου αιώνα" και συγκροτώντας μια αντιφατική, καθόλου ανώδυνη, ενότητα, είχε κατορθώσει να επικρατήσει σε μεγάλο μέρος του πλανήτη. Γνωρίζοντας παράλληλα τις παλινωδίες, τις στροφές, τις συγκρούσεις, τις σταδιακές ή αιφνίδιες μεταλλάξεις που το εκφύλιζαν. Με τις συναφείς επιπτώσεις να εξακολουθούν, μολαταύτα, να συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του σημερινού γεωπολιτικού πλαισίου παρά τα πολύ διαφορετικά μελήματα.
Το ΚΚΕ δεν ευτύχησε πάντα ως προς την ηγεσία, την πολιτική γραμμή ή τις σχέσεις του με τα τρέχοντα. Ακόμη και η δημιουργική ηγεμονία του την περίοδο του ΕΑΜ, εκείνη που το κατέστησε πρότυπο λαϊκότητας, ήθους και αυταπάρνησης ήταν περισσότερο αποτέλεσμα σύμφυσης μιας λαϊκής διαθεσιμότητας χωρίς όρια με τον πολιτικό της καταλύτη παρά προϊόν των ρηξικέλευθων πρωτοβουλιών μιας ούτως ή άλλως αποδυναμωμένης κομματικής ηγεσίας: ο Νίκος Ζαχαριάδης, με το ιστορικής σημασίας γράμμα που κήρυξε την Αντίσταση παντού, βρισκόταν έγκλειστος στο Νταχάου σε ολόκληρη τη διάρκεια της Κατοχής.
Σήμερα το ΚΚΕ φαίνεται να δυστυχεί. Αλλά η αντοχή του υποδηλώνει κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Που οφείλει να μας απασχολεί ζωτικά.
Απ' όσα έχω καταλάβει, οι πιο πολλοί δεν μετέχουν στο ΚΚΕ γιατί συμφωνούν με την πολιτική γραμμή, τις αρετές της ηγεσίας ή τις σχέσεις του με τα τρέχοντα. Αλλά γιατί μοιράζονται κάτι βαθύτερο: μια γενναιόδωρη κοσμοθεωρία, στηριγμένη σε ισχυρά πειστήρια, που αποσκοπεί στην οριστική κατάργηση της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Έχοντας συνάμα κατανοήσει την αξία της συλλογικότητας, το ήθος της αυταπάρνησης και τη δύναμη της πειθαρχημένης οργάνωσης ως αναντικατάστατου όπλου των "ταπεινών της Γης".
Δεν μετείχα ποτέ στο ΚΚΕ. Αλλά έχω διαπιστώσει πως τέτοια γνωρίσματα φέρονται από τους ανθρώπους κάθε γενιάς αποχωρήσεων, διαγραφών ή διασπάσεων. Όσοι κατά καιρούς συγκρουστήκαμε, ακόμη και σκληρά, μαζί του, αναγνωρίσαμε εκ των υστέρων ότι τα μέλη και τα στελέχη του είναι αριστεροί σαν κι εμάς, με τους ίδιους καημούς και τα ίδια πιστεύω. Και ίσως σε αρκετά αρτιότεροι και καλύτερα εκπαιδευμένοι.
Δεν θέλω να εξωραΐσω το ΚΚΕ. Ούτε να αγνοήσω χαρακτηριστικά φυσιογνωμίας και δραστηριότητας που το καθιστούν περίκλειστο, απελπιστικά φοβικό απέναντι σε κάθε νέα ιδέα ή αριστερή διαφορετικότητα. Σαν να πιστεύει ότι η ελευθερία της έκφρασης και της αναζήτησης είναι εγγενώς αντίθετη με την πειθαρχία και ότι το θεολογικό αίτημα της άμωμης ιδεολογικής καθαρότητας είναι πραγματοποιήσιμο. Ούτε, βέβαια, θέλω να υπαινιχθώ ότι οι συκοφαντίες του πρέπει να παραμένουν αναπάντητες, η κριτική στην καταστροφική πολιτική του βουβή ή οι ιστορικές ευθύνες του χωρίς επισήμανση. Αντίθετα. Αλλά με κριτικό λόγο που αποδίδει πάντα πλήρη σεβασμό στα παραπάνω. Αυτό επιτάσσουν, έτσι "διαλεκτικά", οι δύσκολες μέρες που ζούμε κι εκείνες που έρχονται.
Αριστείδης Μπαλτάς
