Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
ΝΙΚΟΣ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ: / Νίκος Τεμπονέρας: Ο καθηγητής που πέθανε για τους μαθητές του μας διδάσκει ακόμη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΝΙΚΟΣ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ: / Νίκος Τεμπονέρας: Ο καθηγητής που πέθανε για τους μαθητές του μας διδάσκει ακόμη

Ξαναμετρηθήκαμε και είσαι παρών μπροστά στον πίνακα. Παραδίδεις μάθημα στους μαθητές σου, σε όλους μας.

Σήμερα ο Γιάννης Καλαμπόκας είναι κάτοικος Βόλου και προϊστάμενος του παραρτήματος της Εθνικής Τράπεζας στην πόλη. Είναι επίσης παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών. Σύμφωνα με κάποιες ιστοσελίδες, "καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να αφήσει πίσω του το παρελθόν αποφεύγοντας οποιαδήποτε δημόσια εμφάνιση ή αναφορά στην περιπέτεια που είχε συγκλονίσει την Πάτρα αλλά και όλη την Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1991." Το πόσο απέχει ωστόσο αυτή η προσέγγιση από την πραγματικότητα αποδείχτηκε περίτρανα τον Μάιο του 2012, όταν αποκαλύφθηκε ότι καθόταν στο ίδιο τραπέζι με τον χρυσαυγίτη Παναγιώτη Ηλιόπουλο και την παρέα του, τους οποίους γιούχαρε ο κόσμος όταν αντιλήφθηκε την παρουσία τους.

Δεν περιμένει κανείς, βέβαια, να δει ότι ο Καλαμπόκας κάνει παρέα με φασίστες για να καταλάβει ότι δεν μετάνιωσε, για να αντιληφθεί ότι μόνο ένας σαν εκείνους θα μπορούσε να διαπράξει το έγκλημα. Ο Γιάννης Καλαμπόκας ήταν ο άνθρωπος που δεν δίστασε όχι μόνο να τραυματίσει σοβαρά έναν άλλο για τη διαφορετική του στάση και ιδεολογία, αλλά και να τον αποτελειώσει με ένα δεύτερο δολοφονικό χτύπημα ενώ ήταν αιμόφυρτος.

Εκείνο που ακόμη και σήμερα όμως ενοχλεί είναι ότι ο Γιάννης Καλαμπόκας αντιπροσωπεύει τη διαχρονική ατιμωρησία της δολοφονικής βίας από την Ακροδεξιά. Ένα καθεστώς που κινδυνεύει να παραμείνει ζωντανό, καθώς, σε μία από τις πιο κρίσιμες δίκες στην Ιστορία της Ελλάδας, η εισαγγελέας για τη δίκη της Χρυσής Αυγής Αδαμαντία Οικονόμου με την εισήγησή της απαλλάσσει τη ναζιστική οργάνωση από το βάρος όσων διέπραξε, καθώς δεν την αποδέχεται ως εγκληματική.

Στον αντίποδα, ιδιαίτερα ενθαρρυντική είναι η στάση που κρατά ακόμη και σήμερα πολύς κόσμος απέναντι στον Νίκο Τεμπονέρα, τη μνήμη του οποίου τιμά κάθε χρόνο. Έτσι και φέτος πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση στην Πάτρα και ακούστηκαν δυνατά συνθήματα για την παρουσία του, που εμπνέει ακόμη: "Ζει, ζει, ο Τεμπονέρας ζει - με Πέτρουλα - Λαμπράκη μας οδηγεί". Αλλά κι ενάντια στον δολοφόνο και κάθε όμοιό του: "Καρφί και πρόκα για κάθε Καλαμπόκα".

Πολυνομοσχέδιο της ποδιάς

Πώς φτάσαμε όμως στο μαζικό κύμα καταλήψεων, από το οποίο ο Νίκος Τεμπονέρας αναδείχτηκε σε διαχρονικό σύμβολο αντίστασης;

Είναι φθινόπωρο του 1990, όταν χιλιάδες μαθητές και φοιτητές αρχίζουν να ξεσηκώνονται και βγαίνουν στους δρόμους, αντιδρώντας έτσι στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Το πολυνομοσχέδιο προβλέπει μεταξύ άλλων τη λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, την κατάργηση της δωρεάν παροχής συγγραμμάτων, την επιβολή χρονικού ορίου στις σπουδές, τον πιθανό περιορισμό του πανεπιστημιακού ασύλου (από τότε το πάλευαν), την επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας, την έπαρση της σημαίας, αλλά και να μειωθούν οι αργίες, να καταργηθούν οι αδικαιολόγητες απουσίες και το δεκαπενταμελές, να εφαρμοστεί ένα σύστημα ελέγχου της συμπεριφοράς των μαθητών, να υπάρχει ο υποχρεωτικός εκκλησιασμός. Όπως αναφέρει η "Μηχανή του Χρόνου", ο κόσμος συνήθιζε τότε να αποκαλεί τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις ως «πολυνομοσχέδιο της ποδιάς», καθώς θα επέστρεφε στις σχολικές ποδιές που είχαν καταργηθεί από το 1982.

Καθημερινά γίνονται πορείες και διαδηλώσεις που έχουν κεντρικό αίτημα τη δημόσια και δωρεάν Παιδεία». «Αγώνας μαζικός, αγώνας διαρκείας, είναι η απάντηση στον υπουργό Παιδείας», φωνάζουν οι φοιτητές. Στην Πάτρα όλα σχεδόν τα λύκεια και τα γυμνάσια βρίσκονται σε κατάληψη. Καθημερινά ο μαθητόκοσμος πλημμυρίζει τους δρόμους φωνάζοντας και τραγουδώντας: «Αυτό το νομοσχέδιο θα γίνει πατσαβούρι, να πάμε να το τρίψουμε στου υπουργού τη μούρη».

Σχολεία κλειστά σε κάθε γωνιά της χώρας

Η πρώτη κατάληψη έγινε στις 24 Νοεμβρίου 1990 σε λύκειο στο Ηράκλειο Κρήτης και σύντομα ο αναβρασμός επεκτάθηκε σχεδόν σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Έως το τέλος του Δεκεμβρίου το 70% των γυμνασίων και των λυκείων ήταν υπό κατάληψη.

Από την πλευρά του ο υπουργός Παιδείας, τότε, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος επιχειρούσε να καθησυχάσει, δηλώνοντας ότι τα Προεδρικά Διατάγματα δεν θα εφαρμοστούν για ένα τρίμηνο, έως ότου γίνουν «πλήρως κατανοητά» από μαθητές και καθηγητές. Σύντομα, οι τρεις μήνες έγιναν δώδεκα και το νομοσχέδιο τροποποιήθηκε μερικώς, χωρίς αλλαγές όμως στα σημαντικότερα σημεία (πειθαρχικές διατάξεις, περικοπές κ.ά.). Η κυβέρνηση ήλπιζε ότι το κλίμα θα εκτονωθεί με τις διακοπές των Χριστουγέννων, αναφέρει το "tvxs".

Οι γνωστοί αγανακτισμένοι

Με τον νέο χρόνο, όμως, οι μαθητές και οι φοιτητές αποφασίζουν τη συνέχιση των καταλήψεων στα ΑΕΙ, τα ΤΕΙ και σε 1.800 από τα 3.014 γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Ο υπουργός Παιδείας απαντά με απειλές, λέγοντας ότι όσοι συμπληρώσουν 50 αδικαιολόγητες απουσίες λόγω των καταλήψεων θα χάσουν τη χρονιά.

Οι καθηγητές δεν υπακούουν και αρνούνται να πάρουν απουσίες, η ΟΛΜΕ (Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης) κηρύσσει στάση εργασίας και καλεί τους καθηγητές να βρίσκονται έξω από τα σχολεία “για να συμβάλουν στην αποτροπή προκλήσεων που ίσως επιχειρηθεί να δημιουργηθούν”. Η ανησυχία της ΟΛΜΕ αποδεικνύεται βάσιμη, καθώς σύντομα κάνουν την εμφάνισή τους οι “αγανακτισμένοι γονείς”, που βλέπουμε σε αντίστοιχες περιστάσεις και σήμερα.

Στις 19 Δεκεμβρίου του 2008, ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηγεωργίου φέρνει ξανά στην επιφάνεια, με άρθρο του στην “Ελευθεροτυπία”, μια σημαντική αποκάλυψη της εποχής. Ο τότε αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Ν.Δ. Θ. Μπεχράκης είχε στείλει οδηγίες στις νομαρχιακές επιτροπές ζητώντας από τους γονείς-οργανωμένα μέλη του κόμματος να περιφρουρήσουν το δικαίωμα των μαθητών που θέλουν να κάνουν μαθήματα, στην ανάγκη μπαίνοντας και οι ίδιοι μέσα στα σχολεία.

Διψούσαν για αίμα

Καθώς η κατάσταση είχε ξεφύγει από τον έλεγχό της, η κυβέρνηση αποφασίζει να ενεργοποιήσει τις ομάδες των Κενταύρων και των Ρέιντζερς -που αποτέλεσαν και προπλάσματα των ταγμάτων εφόδου της Χ.Α.- για το σπάσιμο των καταλήψεων.

Περιγράφοντας τα γεγονότα Στο Κόκκινο και στην Τζούλυ Τσίγκα, η Ουρανία Μπίρμπα, συντρόφισσά του τότε στο Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο, ανέφερε ότι στις 7 Ιανουαρίου, στην Αμαλιάδα, αγανακτισμένοι πολίτες, δηλαδή ΟΝΝΕΔίτες, κατέλαβαν το δημαρχείο και την επόμενη ημέρα η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» έγραφε «εμπρός στον δρόμο που χάραξε η Αμαλιάδα».

"Είχε προηγηθεί στην Πάτρα σύσκεψη της ΔΑΚΕ, τον Δεκέμβριο, με τον υφυπουργό Παιδείας Μπεκίρη, ο οποίος, όταν ο Καλαμπόκας διαμαρτυρήθηκε γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε συνολικά η ΟΝΝΕΔ, απάντησε ‘Δεν ήρθε ακόμα η ώρα! Σύντομα θα σας αξιοποιήσουμε!’. Στις 8 Ιανουαρίου σε σύσκεψη των διευθυντών των σχολείων, ο νομάρχης Αχαΐας Τάγαρης δήλωσε ότι ‘Οι καταλήψεις είναι παράνομες και οι ανακαταλήψεις από οποιονδήποτε είναι νόμιμες’. Γι’ αυτό και ο Τάγαρης είναι ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του Νίκου Τεμπονέρα", ανέφερε η Ουρ. Μπίρμπα.

Ο κύβος ερρίφθη. Ο στόχος είναι οι μαθητικές καταλήψεις να σταματήσουν με κάθε τρόπο, έστω κι αν χρειαστεί να χυθεί αίμα. Η ΟΝΝΕΔ αναλαμβάνει τη βρόμικη δουλειά, να καθαρίσει τα σχολεία της Πάτρας.

Σε σύσκεψη στα γραφεία της ΟΝΝΕΔ και σε απόλυτη συνεργασία με τοπικά στελέχη και βουλευτές, αποφασίζονται οι τελευταίες λεπτομέρειες της επίθεσης για την ανακατάληψη των σχολείων. Ρόπαλα, αλυσίδες, μαχαίρια και λοστάρια είναι τα όπλα της γνωστής τραμπούκικης συμμορίας των ΟΝΝΕΔιτών. Επικεφαλής τους είναι ο δημοτικός σύμβουλος της Ν.Δ. Γιάννης Καλαμπόκας, που έχει μαζί του τους: Μαραγκό, Σπίνο, Γραμματίκα κ.ά.

Μπροστάρης, για τα παιδιά του

Από το πρωί της 8ης Ιανουαρίου σημειώνονται μικροεντάσεις μεταξύ καταληψιών και “αγανακτισμένων” γονέων. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, στην Πάτρα, περίπου τριάντα οπλισμένα στελέχη της τοπικής ΟΝΝΕΔ με επικεφαλής τον Ιωάννη Καλαμπόκα επιχειρούν να απωθήσουν μαθητές από κατειλημμένα λύκεια.

"Κάποια στιγμή πηγαίνουν και στο σχολικό συγκρότημα της πλατείας Βούδ, που σήμερα ονομάζονται σχολεία Νίκου Τεμπονέρα. Κρατάνε ρόπαλα, αλυσίδες κ.λπ. και μπαίνουν στο σχολείο χτυπώντας μαθητές. Στον χώρο φτάνουν κι άλλοι γονείς, καθηγητές κι εργαζόμενοι, ο τότε δήμαρχος της Πάτρας Α. Καράβολας και η ΕΛΜΕ Αχαΐας. Ο Νίκος πήγε και προσπάθησε να μπει στο σχολείο για τους μαθητές του. Στην καγκελόπορτα εμφανίζεται ο Καλαμπόκας με τους υπόλοιπους, με υψωμένους τους σιδηρολοστούς, και χτυπάει τον Τεμπονέρα δύο φορές στο κρανίο. Από εκείνη την ώρα ο Νίκος Τεμπονέρας είναι κλινικά νεκρός", θυμάται η Ουρ. Μπίρμπα.

Παρότι οι καταγγελίες στηρίζονται σε πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες, η αστυνομία μένει απαθής και δίνει χρόνο στους δολοφόνους να κρυφτούν. Για έξι ολόκληρες μέρες οι δράστες κρύβονται με τη βοήθεια της αστυνομίας, του προέδρου της ΝΟΔΕ Αχαΐας δικηγόρου Μαρινάκη και πολλών επιφανών στελεχών, υπουργών και βουλευτών της κυβέρνησης. Μάλιστα ο Π. Μαρινάκης, ως δικηγόρος της συμμορίας, δηλώνει προκλητικά: «Παίρνω την ευθύνη για τη μη εμφάνιση των Καλαμπόκα και Σπίνου στη Δικαιοσύνη!!».

Όταν χτυπήθηκε, ο Τεμπονέρας ήταν μόλις 38 ετών και πατέρας δύο παιδιών, ενός αγοριού ηλικίας 9 ετών και ενός κοριτσιού 7 ετών. Η σύζυγός του δήλωνε τότε σε συνέντευξή της στην εφημερίδα “Τα Νέα”: «Αγαπούσε πολύ τα παιδιά. Όλα τα παιδιά. Ήταν πάντα κοντά τους. Και τα παιδιά τον αγαπούσαν πολύ. Το έλεγε ο ίδιος, αλλά το έβλεπα και η ίδια όταν συναντούσε παιδιά στον δρόμο. Ο Νίκος ήταν συνδικαλιστής και αγωνιζόταν με όλες του τις δυνάμεις. Τον είχαν χτυπήσει και άλλες φορές, αλλά όχι σοβαρά».

Δάκρυα και γροθιές έγιναν ένα

Η κηδεία του εξελίσσεται σε μαζικό συλλαλητήριο. Συμμετέχουν μαθητές, καθηγητές, γονείς και κοντινά πρόσωπα του θύματος και ζητούν την τιμωρία των ενόχων. Τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι: «Ένας στο χώμα, χιλιάδες στον αγώνα», «Νίκο, ζεις. εσύ μας οδηγείς», «Φασίστες, τραμπούκοι, δολοφόνοι», «Το αίμα κυλάει. εκδίκηση ζητάει» και «Αυτό το υπουργείο δεν είναι της Παιδείας, είναι των ΜΑΤ και της τρομοκρατίας». Οι διαδηλώσεις μεταφέρονται σε όλη τη χώρα. Στην Αθήνα οι διαδηλωτές φορούν μαύρα περιβραχιόνια και κρατούν μαύρες σημαίες.

Την επόμενη μέρα της δολοφονίας, ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος παραιτείται από τη θέση του και αντικαθίσταται από τον Γιώργο Σουφλιά. Η εξέλιξη δεν κατευνάζει την οργή του κόσμου και στις 10 Ιανουαρίου γίνεται μεγάλο συλλαλητήριο στην Αθήνα με περισσότερους από 100.000 διαδηλωτές.

Όπως συμβαίνει και σήμερα, τα ΜΑΤ επιχείρησαν να διαλύσουν τους διαδηλωτές με τη ρίψη χημικών. Ένα από τα δακρυγόνα έπεσε στη βιτρίνα του καταστήματος ενδυμάτων «Κ. Μαρούσης», στη συμβολή Θεμιστοκλέους με Πανεπιστημίου.

Μέσα σε λίγα λεπτά προκλήθηκε πυρκαγιά, η οποία επεκτάθηκε και στους υπόλοιπους ορόφους του κτηρίου. Τέσσερις εργαζόμενοι εγκλωβίστηκαν. Ο 32χρονος Περικλής Ρεπάτης, ο 57χρονος Μανώλης Κοντόπουλος και ο 59χρονος Ιωάννης Νεμετζίδης πέθαναν από ασφυξία, ενώ ένας νέος απανθρακώθηκε χωρίς να αναγνωριστεί. Μετά το συμβάν, ο νέος υπουργός Παιδείας, Γεώργιος Σουφλιάς απέσυρε την εγκύκλιο και σιγά-σιγά οι κινητοποιήσεις σταμάτησαν.

Η ισόβια κάθειρξη που δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα

Για τον φόνο κάθισαν στο εδώλιο ως κατηγορούμενοι ο πρόεδρος της τοπικής ΟΝΝΕΔ Ιωάννης Καλαμπόκας και δύο ακόμη πρωτοπαλίκαρά του και στελέχη της οργάνωσης που ήταν στο σχολείο κατά τη συμπλοκή, ο Αλέξανδρος Μαραγκός και ο Σωτήριος Σπίνος.

Παράλληλα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έστησε εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για την υπόθεση, με τη σύνθεση να χαρακτηρίζεται τότε προκλητική, καθώς ήταν ανάμεσα στα μέλη της οι Αχαιοί βουλευτές της Ν.Δ. Ν. Νικολόπουλος και Σπ. Σπηλιωτόπουλος.

Η δίκη τους διάρκεσε σχεδόν ένα χρόνο (22 Ιουνίου 1992 - 9 Μαρτίου 1993) και έγινε στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Βόλου, 300 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο του εγκλήματος. "Ό,τι δεν τόλμησε το κράτος και το παρακράτος το 1963 στην υπόθεση του Γρηγόρη Λαμπράκη, το πραγματοποίησε η κυβέρνηση του Μητσοτάκη και το παρακράτος το 1992", σημειώνει το Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο.

Ο Καλαμπόκας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, ο Αλέκος Μαραγκός απαλλάχθηκε με βούλευμα για τη δολοφονία του καθηγητή, ενώ ο Σπίνος σε τρεις μήνες με αναστολή.

Λίγους μήνες αργότερα έγινε η δίκη του σε δεύτερο βαθμό (7 Δεκεμβρίου 1993 - 19 Απριλίου 1994) ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Λάρισας. Οι δικαστές αναγνώρισαν στον Καλαμπόκα ελαφρυντικά και τον καταδίκασαν σε κάθειρξη 17 ετών και τριών μηνών. Το 1996 άσκησε αναίρεση, προκειμένου να του αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του «βρασμού ψυχικής ορμής», αλλά το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λάρισας (1 Οκτωβρίου 1996 - 17 Οκτωβρίου 1996) διατήρησε την ποινή 17 ετών και τριών μηνών, η οποία αργότερα μειώθηκε, κατόπιν νέας επιμέτρησης, στα 16 χρόνια και 9 μήνες. Στις 2 Φεβρουαρίου 1998 αφέθηκε ελεύθερος, αφού εξέτισε τα 3/5 της ποινής του. Μέχρι σήμερα ισχυρίζεται ότι είναι αθώος και δράστης της δολοφονίας Τεμπονέρα ο “συναγωνιστής” του στην ΟΝΝΕΔ Αλέκος Μαραγκός.

Το 3ο Γυμνάσιο μετονομάστηκε σε «Νίκος Τεμπονέρας» προς τιμήν του καθηγητή. Το όνομά του δόθηκε και σε δρόμο της Ζακύνθου, απ΄ όπου καταγόταν, αλλά και σε σήραγγα κοντά στην Πάτρα. Το πιο σημαντικό όμως, είναι ότι το όνομά του εγγράφηκε για πάντα στην ιστορική μνήμη και ο ίδιος, παρά την απουσία του, συνεχίζει να διδάσκει ότι το σημαντικό δεν είναι να μη φοβηθείς. Αλλά να μη δειλιάσεις.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL