Το εγχείρημα είναι σχετικά καινούργιο. Εδώ και μόλις τρία χρόνια, με όχημα το Ευρωπαϊκό Φόρουμ, κάποιες δυνάμεις της Αριστεράς, των Πράσινων και της Σοσιαλδημοκρατίας προσπαθούν συστηματικά να βρουν αυτά που τις ενώνουν, ώστε να δρομολογήσουν μια διαφορετική πρόταση εξουσίας σε επίπεδο Ευρώπης. Αν και ποτέ δεν διατυπώνεται τόσο ξεκάθαρα -οι διαφορές ανάμεσα στις προοδευτικές δυνάμεις δεν είναι λίγες, ενώ έχουν παραδοσιακά τη συνήθεια να τις υπερτονίζουν-, ουσιαστικός στόχος αυτής της προσέγγισης που δρομολογείται με το Ευρωπαϊκό Φόρουμ είναι μια “κόκκινο-κόκκινο-πράσινη” συμμαχία, όπου αυτή είναι εφικτή. Και σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βέβαια, οι αριθμοί δεν ευνοούν σήμερα τον στόχο, μερικά χρόνια νωρίτερα οι συνθήκες ήταν πολύ καλύτερες. Αλλά τότε οι περισσότερες από τις προοδευτικές δυνάμεις δεν ήταν ώριμες να το παλέψουν, είτε επειδή οι Σοσιαλδημοκράτες ήταν εγκλωβισμένοι σε μια νεοφιλελεύθερη πολιτική και σε συμμαχίες με τη Δεξιά, είτε επειδή οι Πράσινοι ήταν στις περισσότερες χώρες αφάνταστα μονοθεματικοί, είτε γιατί η Αριστερά θεωρούσε ως μείζον να περιφρουρεί την καθαρότητά της.
Η ισχύς εν τη ενώσει
Εν πάση περιπτώσει, και υπό την πίεση της ανόδου της Ακροδεξιάς και των εντυπωσιακών αντοχών του νεοφιλελευθερισμού, όλο και περισσότερα κόμματα, οργανώσεις και συνδικάτα έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται το παλαιόθεν γνωστό “η ισχύς εν τη ενώσει”. Επιπλέον, κάποιες αριστερές δυνάμεις έχουν ήδη μετρηθεί με τις προκλήσεις και τις ευθύνες της διακυβέρνησης -πρωτίστως ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι μόνο-, κάποια πράσινα κόμματα έχουν πειστεί ότι η σωτηρία του πλανήτη πάει χέρι-χέρι με την αξιοπρεπή διαβίωση των ανθρώπων, και κάποια σοσιαλδημοκρατικά έμαθαν με τον σκληρό τρόπο ότι η συμπόρευση με τη Δεξιά τα οδηγεί σε ΠΑΣΟΚοποίηση. Γι' αυτό και νιώθουν πιο ώριμα να συζητήσουν μεταξύ τους, να αναζητήσουν τρόπους συνεργασίας και σύγκλισης.
Προοδευτικές πλειοψηφίες ανά θέμα
Όπως έλεγε στην “Α” ο Μάρτιν Σίρντεβαν, ο νέος συμπρόεδρος της ευρωομάδας της Αριστεράς, “αν θέλουμε κάτι να αλλάξουμε στην Ευρώπη, δεν έχουμε άλλη εναλλακτική παρά να προσπαθούμε να στήνουμε ανά θέμα προοδευτικές πλειοψηφίες. Πρέπει να βρούμε τα προοδευτικά που μας ενώνουν, αλλιώς η Ακροδεξιά θα συνεχίσει να ανεβαίνει και ο νεοφιλελευθερισμός να κυβερνά”.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, στις Βρυξέλλες, συγκλήθηκε για τρίτη φορά το Ευρωπαϊκό Φόρουμ, μετά την πρεμιέρα του στη Μασσαλία το 2017 και τη δεύτερη σύναξή του στο Μπιλμπάο το 2018. Στις συζητήσεις και τις ομάδες εργασίας συμμετείχαν εκπρόσωποι από 168 κόμματα, κινήματα, συνδικάτα, οργανώσεις και οργανισμούς - και κατέληξαν σε μια διακήρυξη για μια άλλη Ευρώπη:
Στόχος των δυνάμεων που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ είναι να χτίσουν μια Ευρώπη κοινωνικά και οικολογικά βιώσιμη, απόλυτα δημοκρατική, βασισμένη στις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας, ελεύθερη από την πατριαρχία, μια Ευρώπη που να παλεύει ενάντια σε κάθε είδος διάκρισης και που να παίζει ενεργό ρόλο στη δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου, ειρηνικού και αλληλέγγυου.
(Ολόκληρη τη διακήρυξη, όπως δημοσιεύτηκε στο φύλλο της 12ης Νοεμβρίου, μπορείτε να τη διαβάσετε στο www.avgi.gr)
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν στα πάνελ του Φόρουμ οι κυρίες Ελευθερία Αγγέλη, Σία Αναγνωστοπούλου, Νατάσσα Θεοδωρακοπούλου, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, Κατερίνα Παπαθεοδώρου και ο Δημήτρης Παπαδημούλης. Έξω, η ενεργός συμμετοχή γυναικών του ΣΥΡΙΖΑ πάει καλά...
Σε παραπολιτικό επίπεδο, η πιο ενδιαφέρουσα εμφάνιση ήταν αυτή του Ζαν Λικ Μελανσόν, ο οποίος φαίνεται να επιθυμεί διακαώς την επαναπροσέγγιση με το Ευρωπαϊκό Φόρουμ, παρά τις επιθέσεις που είχε εξαπολύσει κατά κόρον κατά του “κυβερνητικού” ΣΥΡΙΖΑ. Αλλάζουν οι καιροί...
Κοινωνική δικαιοσύνη και οικολογία: είναι η ίδια μάχη
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που τέθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Βρυξελλών ήταν εάν είναι κοινός ο αγώνας για κοινωνική ανάπτυξη και οικολογία. Η απάντηση που έδωσαν σχεδόν όλοι όσοι μίλησαν από το βήμα του Φόρουμ ήταν “ναι”. Και κανείς δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος από τον τρόπο που η Σουηδέζα μαθήτρια Γκρέτα Τούμπνεργκ κατάφερε να εμπνεύσει και να κατεβάσει στους δρόμους την ευρωπαϊκή νεολαία.
“Βλέπουμε ότι η νεολαία εξεγείρεται - ακολουθώντας το παράδειγμα της Γκρέτα”, τόνισε ο Γκρέγκορ Γκίζι, πρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. “Το ζητούμενο για μας”, υποστήριξε, “είναι να συνδυάσουμε τον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης με τον αγώνα για ειρήνη και για κοινωνική δικαιοσύνη”. Για τον Γκίζι, ο μείζων κίνδυνος είναι η Ακροδεξιά και ο αυταρχισμός. “Η Ακροδεξιά γοητεύει όλο και περισσότερους με τα εύκολα συνθήματα της, ωστόσο δεν λύνει κανένα πρόβλημα”, είπε και απευθυνόμενος σε όλες τις αριστερές δυνάμεις υποστήριξε ένθερμα ότι “πρέπει να αγγίξουμε όλο και πιο πλατιά στρώματα”. Ο πρόεδρος του ΚΕΑ υπογράμμισε ότι οι πολιτικές της λιτότητας έχουν αυξήσει τις ανισότητες. Σύμφωνα, μάλιστα, με την τελευταία έρευνα του Oxfam, το 2018 αυξήθηκε κατά 12% το εισόδημα των δισεκατομμυριούχων, την ώρα που μειώθηκε κατά 11% το εισόδημα όλων των υπολοίπων.
“Δουλειά μας είναι να τους πείσουμε ότι έχουμε εναλλακτική πρόταση”
“Στις δικές μας κοινωνίες όλα τα πληρώνει η μεσαία τάξη. Οι φτωχότεροι δεν μπορούν, καθώς το εισόδημά τους οριακά αρκεί για την επιβίωση,οι πλουσιότεροι έχουν καταφέρει να πληρώνουν ψίχουλα. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε συμμαχίες με τη μεσαία τάξη”, τόνισε ο Γκίζι και εξήγησε: “Βλέπουμε ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βρει κανείς ένα διαμέρισμα που μπορεί να το πληρώσει, βλέπουμε να αυξάνονται οι 'δανεικοί' εργαζόμενοι, οι άνθρωποι που δουλεύουν part time χωρίς να είναι επιλογή τους, οι άνθρωποι που υποχρεώνονται να εργάζονται και να ασφαλίζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ ουσιαστικά δουλεύουν για έναν εργοδότη. Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς δεν ρίχνουν την ευθύνη για τα προβλήματά τους και την επιδείνωση της ζωής τους στον καπιταλισμό, αλλά στους πρόσφυγες, στους μετανάστες, στην Αριστερά. Αυτή η κοινωνική δυσαρέσκεια δεν πρέπει να οδηγεί τους ανθρώπους να ψηφίζουν δεξιά, αλλά αριστερά. Δουλειά μας είναι να τους πείσουμε ότι έχουμε εναλλακτική πρόταση”
Το ζητούμενο, για τον Γκίζι, είναι να γίνει η Αριστερά “ευρωπαϊκός παράγοντας”, καθώς δεν αρκούν οι εθνικές, “χρειαζόμαστε και ευρωπαϊκές λύσεις”. Αναφερόμενος στους Πράσινους, ο πρόεδρος του ΚΕΑ υποστήριξε ότι πολλές από τις προτάσεις τους για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος είναι “ακριβές”. Γι' αυτό, “δουλειά της Αριστεράς είναι να βρει πώς μπορούν να απολαύσουν πολιτικές προστασίας του κλίματος και οι φτωχοί”.
Οι νέοι άλλαξαν την ατζέντα
Σε ανάλογο μήκος κύματος και ο Γιος ντ’ Αεζ, από το Βελγικό Εργατικό Κόμμα, που το πήγε κι ένα βήμα παρακάτω: “Το πρόβλημα των Πράσινων είναι ότι στο αίτημα για καθαρή ενέργεια προβάλλουν την προσωπική ευθύνη, μιλούν για πράσινους φόρους. Οι άνθρωποι καλούνται να πληρώσουν, μετά την οικονομική κρίση, και για την κλιματική κρίση. Αλλά η κλιματική κρίση δεν είναι απλώς για το διοξείδιο του άνθρακα, είναι εξαιτίας του καπιταλισμού”, τόνισε. Πάντως, ο Βέλγος πολιτικός εμφανίστηκε αισιόδοξος, μέσα στη μαυρίλα των συζητήσεων για την άνοδο της Ακροδεξιάς. “Ποιος το περίμενε, πριν από ένα χρόνο, όταν η Γκρέτα διαδήλωνε μόνη της, ότι σήμερα οι νέοι μαζί με τα συνδικάτα θα κατέβαιναν κατά χιλιάδες στους δρόμους για μια 'κλιματική απεργία'; είπε. “Πριν από την Γκρέτα, η ατζέντα είχε μόνο Ακροδεξιά και μετανάστευση - τα παιδιά άλλαξαν την ατζέντα. Έτσι γίνεται, να το καταλάβουμε”.
Το ερώτημα “αγώνας για το κλίμα ή για την κοινωνική δικαιοσύνη” δεν υφίσταται καν για τη νεολαία, υποστήριξε ο Γκιγιόμ Μπαλάς, συντονιστής του κινήματος Generation στη Γαλλία: “Για τα νέα παιδιά, αυτά που κατεβαίνουν στους δρόμους για το κλίμα, είναι αυτονόητο ότι τα κοινωνικά θέματα, τα οικολογικά θέματα και η δημοκρατία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα”, είπε. Και υποστήριξε ότι “χρειαζόμαστε μια νέα κοινωνική, οικολογική και δημοκρατική τάξη πραγμάτων, πρέπει να σκεφτόμαστε για το μετά τον καπιταλισμό. Καλά είναι διάφορα που λέγονται για την κυκλική οικονομία ή την κοινωνική οικονομία, αλλά δεν αρκούν”.
Πρέπει να είμαστε γενναίοι
Στην Καταλωνία πάντως γίνονται κάποια βήματα σ’ αυτή την κατεύθυνση, όπως τα παρουσίασε ο Μαρκ Μαρτορέλ από τους Πράσινους της Καταλωνίας: “Το παράδειγμα”, είπε, “ είναι ο αγώνας μας στην Καταλονία για το νερό, την ενέργεια και το αστικό περιβάλλον. Νερό δημόσιο αγαθό για όλους, καθαρή ενέργεια, αλλά κανείς να μη μείνει δίχως θέρμανση τον χειμώνα, γειτονιές με συνοχή, ελεύθεροι χώροι με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα”. Για τον Μαρτορέλ, η απάντηση στις “κλιματικές φούσκες” που θέλουν να φτιάξουν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Μακρόν είναι η κλιματική δικαιοσύνη. Κι απευθυνόμενος στο ακροατήριο κάλεσε όλες και όλους “να μη φοβόμαστε τις αλλαγές, είμαστε πολλοί και πρέπει να είμαστε γενναίοι”.
Τις αλλαγές δεν φοβάται η Κρίστι Λουίζ Ρόντας, από την ομοσπονδία των Νέων Ευρωπαίων Πράσινων. Με το πάθος των νιάτων της αναρωτιέται: "Πού είναι η καλή ζωή που μας υποσχεθήκατε;". Και τονίζει ότι “οι νέοι θέλουν βιώσιμη ανάπτυξη, δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Θέλουν κλιματική δικαιοσύνη. Οι γυναίκες θέλουν ίσα δικαιώματα, ίση πληρωμή για ίση εργασία”. Για να τα επιτύχουν αυτά, “η μόνη λύση είναι να αγωνιστούμε για να αλλάξουμε τους κανόνες του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος”, λέει υπογραμμίζοντας ότι “το σύστημα προσπαθεί -επιτυχώς- να φέρει τα κλιματικά δικαιώματα ενάντια στα κοινωνικά δικαιώματα, ώστε να τα χάσουμε και τα δύο”.
Το ίδιο υποστηρίζει και η Μαρίζα Ξενογιαννακοπούλου από τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία εκτιμά ότι το πιο ενθαρρυντικό γεγονός της τελευταίας χρονιάς στην Ευρώπη είναι η εμφάνιση του κινήματος Fridays for Future, η ριζοσπαστικοποίηση της νέας γενιάς. Με την κυβερνητική της εμπειρία, η Ξενογιαννακοπούλου υποστηρίζει ότι “το μεγάλο στοίχημα για την Αριστερά, για τους Πράσινους, για τις προοδευτικές δυνάμεις, είναι η ανοιχτή, δημοκρατική, συμπεριληπτική κοινωνία”. Το πολιτικό στοίχημα, λέει, είναι “να δώσουμε μάχη ώστε να μην πιέζουν οι αγορές τα κοινωνικά μας συστήματα, αλλά να ρυθμίσουμε τις αγορές”. Κι αυτό “απαιτεί αφενός ενεργούς πολίτες κι όχι παθητικούς καταναλωτές, αφετέρου να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, να μπούμε στην καρδιά της Ευρώπης και της Ευρωζώνης και να επιβάλουμε αλλαγές. Να χτίσουμε πάνω σε αυτά που μας ενώνουν. Στην Ελλάδα, το δοκιμάσαμε με τον ΣΥΡΙΖΑ, ας το δοκιμάσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο”.
Συνολικά, όπως το διατύπωσε ο Γκρέγκορ Γκίζι, “χρέος μας είναι να μην αφήσουμε τον κόσμο στα χέρια του νεοφιλελευθερισμού και της Ακροδεξιάς”.
Η φορολογική δικαιοσύνη είναι θέμα πολιτικής βούλησης
Κοινός τόπος για τον καθένα και την καθεμία που συμμετείχε στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ -και για τη συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών- είναι ότι απαιτείται επιτέλους κατ’ αρχάς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης φορολογική δικαιοσύνη, αντί για τον φορολογικό ανταγωνισμό προς τα κάτω και την ασυλία των φορολογικών παραδείσων εντός και εκτός της Ευρώπης. Όπως τόνισε η Μανόν Ομπρί, συμπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ευρωαριστεράς, “η συζήτηση για τη φορολογία δεν είναι τεχνική, είναι πολιτική. Κι αυτό φάνηκε στη Γαλλία με τα κίτρινα γιλέκα”, ενώ για τον Γιόχαν Λάνγκεροκ, από την Oxfam, “είναι πολύ εύκολο να αλλάξει και να γίνει πιο δίκαιη η φορολόγηση, ωστόσο δεν υπάρχει η πολιτική βούληση γι' αυτό”. Ο Λάνγκεροκ επέμεινε ότι “το ζητούμενο -και η λύση πολλών προβλημάτων στρεβλής ανάπτυξης στην Ε.Ε.- είναι η φορολογική εναρμόνιση. Η Ε.Ε. είναι αρκετά μεγάλη για να την επιβάλει, ενώ ακόμη και χώρες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία εάν το κάνουν μόνες τους, θα έχει επίδραση παγκοσμίως. Αλλά δεν θέλουν, ενίοτε δεν τολμούν. Και η ενίσχυση της Δεξιάς δεν βοηθάει”.
Για την Τόβε Μαρία Ρίντινγκ, από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το χρέος και την ανάπτυξη, “οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη φορολόγηση είναι καλές, ενώ και η Κομισιόν διατυπώνει φιλόδοξες προτάσεις. Εκεί που στραβώνουν όλα είναι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου τα πάντα γίνονται μυστικά και επιπλέον απαιτείται ομοφωνία”. Για του λόγου το αληθές, η Ρίντινγκ έφερε το παράδειγμα της “μαύρης λίστας” των φορολογικών παραδείσων. “Σ' αυτή τη λίστα”, είπε, “έβαλαν για παράδειγμα τη Μογγολία, λες και υπάρχουν πολλές εταιρείες και πρόσωπα που κρύβουν τα λεφτά τους στη Μογγολία. Αυτή η λίστα άλλωστε μικραίνει συνεχώς, καθώς διάφορες χώρες λένε 'βεβαίως θα τηρήσουμε τους κανόνες σας'. Ωστόσο, οι αληθινοί φορολογικοί παράδεισοι εντός και εκτός της Ε.Ε. δεν συμπεριλαμβάνονται στη λίστα”. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Δημήτρης Παπαδημούλης, που συνόψισε ως εξής τη συζήτηση: Το πιο βρόμικο και επικίνδυνο επιχείρημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι “να μην αλλάξουμε τίποτε στη φορολόγηση της Ε.Ε., για να μη χάσουμε πλεονεκτήματα στον παγκόσμιο ανταγωνισμό”
Φεμινιστική απεργία στις 8 Μαρτίου
Οι γυναίκες παλεύουν για κοινωνική και κλιματική δικαιοσύνη και για ισότητα
Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ δεσμεύτηκε να στηρίξει για μια ακόμη χρονιά τη φεμινιστική απεργία στις 8 Μαρτίου και να συνεχίσει τον αγώνα ενάντια στην πατριαρχία. Επειδή μέσω της απεργίας μπορεί να γίνει ορατή η οικονομική εκμετάλλευση των γυναικών, η συχνά μη αναγνωρισμένη και απλήρωτη δουλειά των γυναικών. Μπορεί να γίνει ορατή τόσο με την απεργία των γυναικών στους χώρους εργασίας όσο και στην ιδιωτική σφαίρα με τις γυναίκες για μια μέρα να μη φροντίζουν τους άλλους, να μην ανταποκρίνονται στις σεξιστικές διαταγές που δέχονται καθημερινά. Αυτός είναι ο λόγος που οι γυναίκες του Φόρουμ συμμετέχουν ενεργά στην προετοιμασία για μαζική κινητοποίηση στις 8 Μαρτίου, η οποία συνεχίζει να επιδεικνύει τη δύναμη του φεμινισμού στον αγώνα για κοινωνική και κλιματική δικαιοσύνη και ισότητα.
