Τι γνωρίζουμε για τη νόσο Αλτσχάιμερ; Υπάρχει θεραπεία και ποια είναι τα πρώτα της συμπτώματα; Τι μπορούμε να κάνουμε για να δράσουμε προληπτικά για να βοηθήσουμε τη μνήμη να μην σιωπήσει; Τα ερωτήματα γύρω από τη νόσο που «αγαπά» τους 60άρηδες είναι πολλά και ταλανίζουν πλήθος ανθρώπων που θέλουν να προστατεύσουν τις νοητικές τους λειτουργίες και την ικανότητά τους να ζουν με αυτάρκεια, στηριζόμενοι στα δικά τους πόδια.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα, «η εκφυλιστική διεργασία στον εγκέφαλο ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ ξεκινά πολλά χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων και εκεί είναι που εστιάζουν οι προσπάθειες των ερευνητών», τονίζει μιλώντας στην κυριακάτικη «Αυγή» η Παρασκευή Σακκά, νευρολόγος ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Αλτσχάιμερ Αθηνών και του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια.
Υποκειμενικές αιτιάσεις μνήμης
Συγκεκριμένα, "προηγείται η εκφύλιση των νευρώνων σε ορισμένες περιοχές που ελέγχουν βασικές νοητικές λειτουργίες και μετά ακολουθούν τα κλινικά συμπτώματα: Απώλεια μνήμης, προβλήματα στον λόγο και την κρίση, απώλεια του προσανατολισμού στον χώρο και τον χρόνο".
Τα πολύ πρώιμα συμπτώματα μπορούν να εκδηλώνονται «με υποκειμενικές αιτιάσεις μνήμης», δηλαδή «μια αόριστη υποκειμενική εντύπωση ότι ξεχνάω», που μπορεί να οφείλεται και σε πολλά άλλα πράγματα, επισημαίνει η κ. Σακκά και αναφέρει ενδεικτικά: "Η σωματική και ψυχική κόπωση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αδυναμία συγκέντρωσης και εστίασης της προσοχής. Μπορεί επίσης να οφείλεται σε μια άλλη νευροψυχιατρική νόσο που δευτεροπαθώς μπορεί να επηρεάσει και τη νόηση, όπως ψύχωση, μανιοκατάθλιψη, γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, εγκεφαλοπάθεια, ή σε μια σοβαρή σωματική νόσο".
Στρατηγικές πρόληψης
Για τη νόσο Αλτσχάιμερ δεν υπάρχει ριζική θεραπεία, ωστόσο υπάρχουν στρατηγικές πρόληψης, που πρέπει να τις εφαρμόζουμε όλοι, «ούτως ή άλλως, ανεξάρτητα αν ξεχνάμε ή όχι», εξηγεί η κ. Σακκά. «Αποτελούν τρόπο ζωής και έχουν σχέση με την υγεία της καρδιάς και των αγγείων μας», συμπληρώνει. Συγκεκριμένα, παρουσιάζει πέντε στρατηγικές πρόληψης:
1. Ασκώ το κορμί μου. «Η φυσική σωματική άσκηση είναι πολύ σημαντική. Οποιοδήποτε είδος άσκησης συστηματικής και συχνής, για παράδειγμα τρεις φορές τη εβδομάδα, επί 45 λεπτά», εξηγεί.
2. Ασκώ το μυαλό μου. «Οι τρόποι για να ασκήσει κάποιος το μυαλό του είναι άπειροι», σημειώνει η κ. Σακκά: «Διαβάζω, παίζω παιχνίδια, συμμετέχω σε ομίλους συζήτησης, εκδηλώσεις, μαθαίνω μια ξένη γλώσσα, πώς να χειρίζομαι έναν υπολογιστή, μια καινούργια τέχνη, παρακολουθώ μαθήματα ζωγραφικής, κάνω δραστηριότητες που να κινητοποιούν το μυαλό».
3. Έλεγχος των αγγειακών παραγόντων κινδύνου. Τέτοιοι κίνδυνοι είναι «το ζάχαρο, η αυξημένη χοληστερίνη, η υπέρταση, το κάπνισμα και η παχυσαρκία και μειώνονται είτε με φάρμακα είτε με αλλαγή τρόπου ζωής, για παράδειγμα αδυνατίζουμε, κόβουμε το κάπνισμα».
4. Υγιεινή διατροφή. Η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής εξασφαλίζει για τον οργανισμό μας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, «όχι με χάπια, καθώς η διατροφή παρέχει καλύτερη ποιότητα και απορρόφηση, βιταμίνες, ακόρεστα λιπαρά οξέα, Ω3 λιπαρά και βλαβοντοειδή», όπως επισημαίνει η κ. Σακκά. Μια μεσογειακού τύπου διατροφή, που περιλαμβάνει «όσπρια, φρούτα, λαχανικά, ψάρια, ξηρούς καρπούς, κόκκινο κρέας μία φορά την εβδομάδα και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί την ημέρα» είναι η βέλτιστη επιλογή.
5. Κοινωνικοποίηση και καλή διάθεση. Πρόκειται για την τελευταία στρατηγική πρόληψης και, όπως επισημαίνει η κ. Σακκά, «υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ο ενεργός τρόπος ζωής βοηθάει».
«Η εκφυλιστική διεργασία στον εγκέφαλο των ασθενών μπορεί να αρχίσει μέχρι και 20 χρόνια πριν από την εμφάνιση πρώτων συμπτωμάτων», τονίζει και αυτές τις στρατηγικές πρέπει να ξεκινήσουμε τα τις εφαρμόζουμε από τη μέση ηλικία, ή ακόμη καλύτερα από νεαρή ηλικία. Άλλωστε, σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η πρόεδρος της Εταιρείας Αλτσχάιμερ Αθηνών, το 98% των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια (το 50-60% εκ των οποίων από τη νόσο Αλστχάιμερ) είναι άνω των 65 ετών, σε όλο τον κόσμο. Το ποσοστό κάτω από τα 65 είναι πολύ μικρό, ενώ οι προγεροντικές μορφές έχουν αυξημένη πιθανότητα να είναι κληρονομικές και έχουν και χειρότερη εξέλιξη.
Δωρεάν εξετάσεις
Η εξέταση για τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι μια πολύ απλή εξέταση και παρέχεται δωρεάν σε ειδικά ιατρεία μνήμης των δημόσιων νοσοκομείων, των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και στα Κέντρα Ημέρας Αλτσχάιμερ.
Σύμφωνα με την κ. Σακκά, «τα φάρμακα βοηθούν αρκετά, ελέγχουν τα συμπτώματα και εμποδίζουν την εξέλιξη της νόσου. Ειδικά όσοι έρχονται μετά τα 60-65 και εξετάζονται, συνήθως έχουν όντως αντικειμενικό πρόβλημα. Στους νεότερους, η συντριπτική πλειονότητα έχουν προβλήματα άγχους, κατάθλιψης και κόπωση.
Θα συμβούλευα κάποιον να κάνει τεστ όταν διαπιστώσει ότι η μνήμη του έχει χειροτερεύσει. Δηλαδή, όταν αξιολογήσει μια διαφορά στη μνημονική του λειτουργία σε σχέση με 2-5 χρόνια πριν και αντιμετωπίζει κάποιες καθημερινές δυσκολίες που δυσκολεύουν τη ζωή, όπως να χάνει συχνά τα πράγματά του».
Εθνικό σχέδιο δράσης
Η Εταιρεία Αλτσχάιμερ Αθηνών έχει συντάξει εθνικό σχέδιο δράσης για να οργανώσει τη φροντίδα αυτών των περίπου 200.000 ασθενών που ζουν στην Ελλάδα, με την υποστήριξη συγγενών, φροντιστών και φορέων.
Στην Ελλάδα, η συχνότητα της Νόσου Αλτσχάιμερ είναι άγνωστη, καθώς απουσιάζουν σχετικές μελέτες. Η πρώτη επιδημιολογική μελέτη διενεργήθηκε με κύριους ερευνητές την κ. Σακκά και τον καθηγητή Νευρολογίας του ΕΚΠΑ και του Columbia Νίκο Σκαρμέα, που, ανάγοντας στον ελληνικό πληθυσμό δεδομένα άλλων χωρών, εκτίμησαν ότι το 2050 οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ στη χώρα μας θα φτάσουν τους 500.000.
Υπηρεσίες για τον ασθενή και την οικογένεια
Οι ασθενείς με άνοια ξεκινούν από το να ξεχνούν λίγο και σιγά-σιγά χάνουν την αυτονομία τους και καταλήγουν να εξαρτώνται πλήρως από την οικογένειά τους, με αποτέλεσμα να «αποτελούν μεγάλο βάρος για τους φροντιστές και τα συστήματα Υγείας», το «περίφημο φορτίο των φροντιστών», όπως αναφέρει η κ. Σακκά.
Η Εταιρεία Αλτσχάιμερ Αθηνών παρέχει σημαντικές υπηρεσίες που φροντίζουν τη διαχείριση του άγχους των οικογενειών και των πασχόντων, με ομάδες μουσικοθεραπείας, εργοθεραπείας, νοητικών ασκήσεων. Επίσης, στο πλαίσιο λειτουργίας της δραστηριοποιούνται και ομάδες πρόληψης, δηλαδή νοητικής άσκησης, σε συνεργασία με δήμους σε πολλά σημεία της Ελλάδας. Για να ενημερωθείτε τόσο για τη νόσο όσο και για τις δραστηριότητες της Εταιρείας, επισκεφθείτε τον ιστότοπό της (alzheimerathens.gr).
