Οι νέοι πελαγώνουν συνήθως σε θέματα διαφυλικών σχέσεων και χάνονται σε ναρκισσιστικές επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε ψυχολογική απομόνωση. Αντί για συμμετέχοντες στο κοινωνικό γίγνεσθαι, γίνονται παρατηρητές και κριτές σ’ έναν κόσμο που δεν τους χωράει
Πολλοί από τους γονείς λησμονούν ότι αποτέλεσαν οι ίδιοι κακό παράδειγμα συντροφικότητας και ερωτικής σχέσης για τα παιδιά τους. Χωρισμένοι ή με κακές σχέσεις, ελπίζουν συχνά ότι τα παιδιά τους θα καταφέρουν να κάνουν μια ευτυχισμένη οικογένεια
Η μεθοδολογία που εφαρμόζεται σε όλη την Ευρώπη είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων στα σχολεία. Οι γονείς προτιμούν να αναλάβει το σχολείο τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των μαθητών, δεδομένου ότι οι ίδιοι δυσκολεύονται να συζητούν με τα παιδιά τους θέματα σχετικά με το σεξ και τη σχέση είτε επειδή δεν έχουν ξεκάθαρες θέσεις και απόψεις είτε διότι απλώς δεν έχουν τον χρόνο και τις γνώσεις
Ουσιαστικό βήμα για την εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης έγινε μόνο επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, με αξιοποίηση χρημάτων από το δεύτερο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Ένας μικρός αριθμός βιβλίων έφτασε στα σχολεία με μεγάλη καθυστέρηση, λόγω μεγάλων αντιδράσεων από την Εκκλησία. Σήμερα τα βιβλία αυτά υπάρχουν στο διαδίκτυο. Το ένα προορίζεται για χρήση του καθηγητή και το άλλο για χρήση του μαθητή
Οι αρνητικές συνέπειες από την έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία γίνονται όλο και πιο εμφανείς στην ελληνική κοινωνία. Όλο και περισσότεροι νέοι δυσκολεύονται να επιλέξουν ερωτικό σύντροφο ή να εμπλακούν σε μια σχέση με άτομο του άλλου φύλου που θα οδηγήσει σε γάμο και οικογένεια. Άλλοι πάλι δυσκολεύονται να επιλέξουν σεξουαλική ταυτότητα ή δηλώνουν προβληματισμένοι από τις επιλογές τους, τύπου ασέξουαλ, πανσέξουαλ κ.ά.
Η ολοκλήρωση της εφηβείας με κριτήρια ανεξαρτησίας και οικονομικά γίνεται συνήθως στο τέλος της τρίτης δεκαετίας της ζωής. Οι περισσότεροι νέοι αδυνατούν να αναπτύξουν κώδικες επικοινωνίας με το άλλο φύλο αγνοώντας τελείως την τέχνη του φλερτ.
Η ψυχολογική ωρίμανση σαφώς υπολείπεται της απόκτησης ειδικών γνώσεων που οδηγούν σε ένα μάστερ ή ένα διδακτορικό. Έτσι οι νέοι πελαγώνουν συνήθως σε θέματα διαφυλικών σχέσεων και χάνονται σε ναρκισσιστικές επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε ψυχολογική απομόνωση. Αντί για συμμετέχοντες στο κοινωνικό γίγνεσθαι, γίνονται παρατηρητές και κριτές σ’ έναν κόσμο που δεν τους χωράει.
Ανώριμες προσωπικότητες σε μοναχικούς δρόμους. Προσωπικότητες που δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν σε χρόνια οικονομικής ευμάρειας, με υπερπροστατευτικούς γονείς, οπαδούς της θεωρίας «μάθε παιδί μου γράμματα κι όλα θα έρθουν δεξιά».
Άλλοι πάλι νέοι οδηγούνται σε απλούστευση της διαδικασίας επιλογής συντρόφου, που οδηγεί στην τελική υποβάθμιση των στόχων ζωής, μέσα από ελεύθερη συμβίωση, η οποία δεν φαίνεται να οδηγεί σε καλύτερη ποιότητα ερωτικής σχέσης.
Η αγωνία για τη συντροφικότητα των νέων αποτελεί σχεδόν «κοινό μυστικό» για τους γονείς, οι οποίοι συνήθως δεν φαίνεται να δικαιώνονται από τις ανύπαρκτες ή λανθασμένες επιλογές των παιδιών τους, ενώ άλλοι φαίνεται να ενοχλούνται με τα πρότυπα που τους προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία. Όμως πολλοί από τους γονείς λησμονούν ότι αποτέλεσαν οι ίδιοι κακό παράδειγμα συντροφικότητας και ερωτικής σχέσης για τα παιδιά τους. Χωρισμένοι ή με κακές σχέσεις, ελπίζουν συχνά ότι τα παιδιά τους θα καταφέρουν να κάνουν μια ευτυχισμένη οικογένεια.
Όμως το πρώτο ερωτικό μοντέλο που γνωρίζουμε στη ζωή μας είναι αυτό των γονιών μας. Αν αυτό μας απογοητεύσει η πιθανότητα να αποφύγουμε το γάμο και την οικογένεια αυξάνει, όπως επίσης αυξάνει και το ενδεχόμενο αποτυχημένων ερωτικών σχέσεων.
Η κοινωνία άλλωστε μάλλον μας εκπαιδεύει πώς θα χαλάσουμε μία σχέση και όχι πώς θα κάνουμε μια σχέση ή πώς θα τη διατηρήσουμε. Εκπαιδεύει επίσης στην ταχύτητα και τη συμπύκνωση κατά το πρότυπο του fast food και των άλλων γρήγορων τάσεων της σύγχρονης εποχής. Η κατανάλωση, από την άλλη, ερωτικών συντρόφων συνάδει απόλυτα με τον ευρύτερο καταναλωτισμό αγαθών.
Η ίδια λογική της υπερκατανάλωσης προσπαθεί να διαχωρίσει τη συντροφικότητα από τη σεξουαλικότητα υποτιμώντας την πρώτη και υπερτιμώντας τη δεύτερη.
Όμως, και στις περιπτώσεις που οι γονείς αποτέλεσαν καλό παράδειγμα συντροφικότητας και θετικό πρότυπο, τα ίδια τα παιδιά μεγάλωσαν σε σχέσεις ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο φύλα στα χρόνια του σχολείου. Αγόρια και κορίτσια θα γίνουν στη συνέχεια ανταγωνιστές για μια θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ο ανταγωνισμός θα συνεχιστεί αργότερα σε επαγγελματικό επίπεδο, πριν επεκταθεί και στην ίδια την ερωτική σχέση.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που σχετίζεται με τη μετέπειτα σεξουαλική συμπεριφορά των νέων είναι η σεξουαλική επιθετικότητα, που εκφράζεται κυρίως απέναντι στις γυναίκες και τους νέους. Υπολογίζεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών, πάνω από 10%, κακοποιούνται σεξουαλικά μέχρι την ηλικία των 18 χρόνων. Το ίδιο ποσοστό ενηλίκων γυναικών πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Η σεξουαλική επιθετικότητα σχετίζεται συχνά με διαστροφικές συμπεριφορές των δραστών.
Ηθική και σεξουαλική συμπεριφορά
Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα έχει αναπτύξει από αιώνες δύο ισχυρούς δεσμούς, έναν με τη θρησκεία και έναν με την ηθική. Η θρησκεία προωθεί την αγάπη, όχι όμως τον έρωτα και το σεξ. Έτσι περιορίζει το σεξ στο πλαίσιο του γάμου και για τον σκοπό της αναπαραγωγής. Η πουριτανική ηθική, μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, η οποία καθοδηγούνταν από τη θρησκεία, προωθούσε τον θεσμό της οικογένειας. Οι κοινωνικές όμως αλλαγές που ακολούθησαν έφεραν καινούργιες ηθικές αντιλήψεις, πιο χαλαρές από αυτές που επικρατούσαν στο παρελθόν.
Στην εποχή μας πλέον δύο ηθικές επικρατούν: η ηθική της πλειονότητας και η ατομικιστική ηθική. Η ηθική της πλειονότητας θεωρεί ηθικό ό,τι κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Η ηθική αυτή δίνει εύκολο άλλοθι για συμπεριφορές που «νομιμοποιούνται» επειδή το ίδιο κάνουν και οι άλλοι. Έτσι κάποιος που επιθυμεί να απενοχοποιήσει την απιστία μπορεί να επικαλεστεί την υψηλή συχνότητά της.
Η ατομικιστική ηθική, από την άλλη, ή αλλιώς, όπως κάποιοι την αποκαλούν πιο λαϊκά, «ηθική του σούπερ μάρκετ», θεωρεί ηθική πράξη αυτό που επιθυμεί και πράττει ο καθένας ξεχωριστά, ανάλογα με τον προσωπικό πλαίσιο ηθικής που διαμορφώνει. Αυτή είναι μια ελαστικότερη ηθική, που διαμορφώνεται από το κάθε άτομο ξεχωριστά, με δικά του προσωπικά κριτήρια και επιλογές, όπως ακριβώς διαμορφώνουμε το καλάθι μας στο σούπερ μάρκετ. Είναι η θεώρηση που ουσιαστικά καταργεί την κοινωνική ηθική τείνοντας να καταργήσει την έννοια του πλαισίου, όπου εμπίπτουν οι κοινώς αποδεκτές στάσεις και συμπεριφορές.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία
Το ζητούμενο είναι ο ρόλος της ελληνικής κοινωνίας προκειμένου να γίνουν οι νέοι περισσότερο «λειτουργικοί» στις διαφυλικές σχέσεις τους, στοιχείο που ενδεχομένως θα κάνει πιο ευτυχισμένους ανθρώπους και λιγότερο γερασμένη την κοινωνία μας προασπίζοντας τον εαυτό τους από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
Η μεθοδολογία που εφαρμόζεται σε όλη την Ευρώπη είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων στα σχολεία. Από έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια είναι σαφές ότι οι γονείς προτιμούν να αναλάβει το σχολείο τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των μαθητών, δεδομένου ότι οι ίδιοι δυσκολεύονται να συζητούν με τα παιδιά τους θέματα σχετικά με το σεξ και τη σχέση, είτε επειδή εκείνοι δεν έχουν ξεκάθαρες θέσεις και απόψεις είτε διότι απλώς δεν έχουν τον χρόνο και τις γνώσεις.
Οι πρώτες δεσμεύσεις της ελληνικής Πολιτείας και ιδιαίτερα του υπουργείου Παιδείας για εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία ανάγονται στο 1965.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια όλοι οι διατελέσαντες υπουργοί Παιδείας υποσχέθηκαν εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα ελληνικά σχολεία με μορφή προγραμμάτων Αγωγής Υγείας ή μαθήματος.
Ουσιαστικό βήμα έγινε μόνο επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, με αξιοποίηση χρημάτων από το δεύτερο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, τα οποία δόθηκαν στην Ελλάδα για την Αγωγή Υγείας. Το 1998 έγινε από το υπουργείο Παιδείας η προκήρυξη της συγγραφής των βιβλίων «Σεξουαλική Αγωγή - Διαφυλικές Σχέσεις» για το Γυμνάσιο και το Λύκειο και την επόμενη χρονιά υπογράφτηκαν οι συμβάσεις. Τα βιβλία παραδόθηκαν στο υπουργείο Παιδείας μαζί με CD - ROM και άλλο εποπτικό υλικό τις πρώτες μέρες του 2001. Συγγραφείς των βιβλίων ήταν ο ψυχίατρος Κώστας Γκοτζαμάνης και ο επ. καθηγητής Γυναικολογίας Ζήσης Παπαθανασίου.
Ένας μικρός αριθμός βιβλίων έφτασε στα σχολεία με μεγάλη καθυστέρηση, λόγω μεγάλων αντιδράσεων από την Εκκλησία. Η Ένωση Κληρικών Ελλάδος φαίνεται ότι αφόρισε τα βιβλία! Σήμερα τα βιβλία αυτά υπάρχουν στο διαδίκτυο. Το ένα προορίζεται για χρήση του καθηγητή και το άλλο για χρήση του μαθητή.
Ένα άλλο ποσό, τριπλάσιο του πρώτου, δόθηκε στην Ελλάδα από το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης για την Αγωγή Υγείας, είναι άγνωστο όμως πού χρησιμοποιήθηκε από το υπουργείο Παιδείας.
Σε ελάχιστα σχολεία της Ελλάδας ανήσυχοι και δραστήριοι εκπαιδευτικοί συνεχίζουν κάποια προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των μαθητών. Αβοήθητοι από την Πολιτεία, χωρίς οικονομική ενίσχυση και χωρίς ενθουσιασμό, χωρίς καν ηθική και επιστημονική στήριξη.
Τα λίγα βήματα του παρελθόντος κινδυνεύουν να χαθούν αν δεν υπάρξει άμεσος σχεδιασμός και στήριξη. Σε μια εποχή, μάλιστα, που τα προβλήματα διαφυλικών σχέσεων μάλλον μεγαλώνουν παρά περιορίζονται.
Η μέσω internet εκπαίδευση καθηγητών και μαθητών θα ήταν μια γρήγορη και άμεση λύση η οποία θα συνδύαζε τη σύγχρονη τεχνολογία με την ανθρωπιστική παιδεία.
ΥΓ.: Το άρθρο εμπεριέχει αποσπάσματα από το βιβλίο του Ζήση Παπαθανασίου με τη συνεργασία της Φλώρας Κασσαβέτη «Οι Ομόκεντροι Κύκλοι Του Έρωτα», που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις «Αρμός»
Ζήσης Παπαθανασίου, επ. καθηγητής Γυναικολογίας - σεξολόγος, διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου
E-mail : [email protected]
