Τα τελευταία χρόνια η εξάπλωση των διατροφικών διαταραχών έχει εξελιχθεί σε μάστιγα, κυρίως στα νεαρά άτομα (παιδιά και εφήβους). Το γεγονός αυτό έχει κινητοποιήσει διάφορους οργανισμούς ειδικών και γονιών σ’ όλο τον δυτικό κόσμο, για την άμεση αντιμετώπιση του φαινομένου από τον κρατικό μηχανισμό αλλά και τον ιδιωτικό χώρο ψυχικής υγείας. Πρόσφατα, το αμερικανικό κογκρέσο ψήφισε το πρώτο νομοσχέδιο για την εξοικονόμηση δεκάδων δισ. δολαρίων για την πρόληψη και θεραπεία των διατροφικών διαταραχών, καθώς και την πλήρη κάλυψη όλων των εξόδων που απαιτούνται για τη θεραπεία των ασθενών από τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Μεγάλη Βρετανία, όπου έχει γίνει αντιληπτό πως οι παράγοντες και οι συνέπειες της νόσου λειτουργούν πολυδιάστατα και μακροπρόθεσμα. Ο λόγος είναι ότι ένα μέρος του νεαρού πληθυσμού ακινητοποιείται και στην κυριολεξία αυτοκαταργείται στην ενήλικη του ζωή, καθώς η ασθένεια καθιστά τον ασθενή μη παραγωγικό και ενεργό. Πριν λίγες ημέρες κατατέθηκε διάβημα στην πρωθυπουργό της Αγγλίας Τερέζα Μέι για την άμεση κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού για την άμεση πρόληψη και έγκυρη θεραπεία των νεαρών ασθενών με διατροφική διαταραχή.
Ανάγκη για σωστή διάγνωση
Δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε υποτιμήσει τη σοβαρότητα της νόσου και το μέγεθος της εξάπλωσης της σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Είναι γεγονός ότι η ελληνική οικογένεια αργεί να αναγνωρίσει τα σημάδια της νόσου, καθώς τα συγχέει με εκείνα της εφηβείας: δηλαδή τα συμπτώματα κατά την έναρξη της νόσου ερμηνεύονται ως εφηβική αντίδραση ή ως μια μορφή επανάστασης! Βεβαίως εμείς οι ειδικοί έχουμε τεραστία ευθύνη για την μη ενημέρωση της οικογένειας, οδηγώντας πολλές φορές σε λάθος μονοπάτια τους γονείς. Ο λόγος είναι ότι και οι ίδιοι οι ειδικοί δεν μπορούν να αξιολογήσουν σωστά την έναρξη της νόσου και την ερμηνεύουν ως μια υγιή στάση αυτονόμησης.
Αυτό που διερωτώμαι είναι πώς η άρνηση για τροφή, η εμμονή με το σώμα, ο συνεχής περιορισμός της γκάμας τροφών, η υπερβολική άσκηση, και η συνεχής ενασχόληση ενός εφήβου πόσο πολύ ή λίγο έχει φάει, καθώς και η δυστυχία και η κυκλοθυμία που απορρέει από το τσεκάρισμα του εαυτού του στον καθρέφτη υποδηλώνει μια επαναστατική πράξη απέναντι στην οικογένεια και την ιδία την κοινωνία; Και συνεχίζω, πώς μπορούμε να εξισώνουμε μια αντίδραση που αφορά μια παρατεταμένη χρονικά έξοδο με φίλους, με αυτή της εφόδου στο ψυγείο ή της αποχής από την τροφή; Πώς είναι να βλέπεις το παιδί σου να αποφεύγει την έξοδο με φίλους γιατί έφαγε ή γιατί η ζυγαριά δεν δείχνει το επιθυμητό νούμερο και να θεωρείται αυτό φυσιολογικό στην εφηβεία;
Αν δεχτούμε ως κοινωνία ότι η διατροφική διαταραχή είναι ένα μέσο ριζοσπαστικοποίησης των νέων μας ,τότε πέφτουμε στην παγίδα να πιστεύουμε ότι αφού δεν μπορούμε να προσφέρουμε ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τη νεολαία μας, τότε ας της επιτρέπουμε να ζήσει την εικονική πραγματικότητα των social media. Τα οποία ενισχύουν το ένα και μοναδικό μήνυμα, ότι «ο αγώνας για την απόκτηση του τέλειου σώματος αποτελεί το μοναδικό μέσο για την αυτοπραγμάτωση και την κοινωνική επιτυχία». Αλήθεια, πώς είναι δυνατόν η νέα γενιά να επαναστατεί μπαίνοντας σε μια χρυσή φυλακή, όπου όλα διαστρεβλώνονται; Όλες οι τελευταίες έρευνες αποδεικνύουν ότι η νόσος αφαιρεί κυριολεκτικά και μεταφορικά οποιαδήποτε δυνατότητα για επαναστατική σκέψη και ενέργεια, αφού ο εγκέφαλος στην ανορεξία κυρίως, λειτουργεί σαν το άτομο να είναι αυτιστικό.
Είναι οφθαλμοφανές ότι οι έφηβοι που νοσούν από διατροφικές διαταραχές δεν κάνουν απεργία πείνας. Αντιθέτως, διψούν για ένα νέο όραμα ιδεών και αξιών το οποίο θα τους βγάλει από το αδιέξοδο της τέλειας εικόνας. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι η αξία ενός νέου δεν εξαρτάται από τα κιλά του και το σώμα του, αλλά από την ιδία του την σημαντικότητα και μοναδικότητα. Όμως ως κοινωνία δεν το υποστηρίζουμε επαρκώς αυτό, αφού επικροτούμε συνειδητά ή ασυνείδητα την εκπαίδευση, κυρίως των κοριτσιών - γυναικών σ’ έναν πόλεμο μίσους με το σώμα μας, μέσω της συνεχούς υποτίμησης του μυαλού και των δυνατοτήτων μας.
Διαβάζοντας τα σημάδια
Θεωρώ σημαντικό να επιστήσω την προσοχή των γονιών στα σημάδια της νόσου, στη διάκριση των αντιδράσεων της εφηβείας με αυτές της νόσου.
Αν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας αντιδρά πολύ γύρω από την τροφή και την εικόνα σώματος, ενώ χάνει ή έχει αυξομειώσεις βάρους, αναζητήστε αποκλειστικά βοήθεια από εξειδικευμένους ειδικούς στον χώρο των διατροφικών διαταραχών.
Από την άλλη εμπιστευτείτε το ένστικτο σας που σας λέει ότι το παιδί σας έχει πρόβλημα με την τροφή και πάρτε βοήθεια πως θα διαχειριστείτε την κατάσταση του εφήβου παιδιού σας που αρνείται οποιαδήποτε βοήθεια και αποκαλεί εσάς προβληματικούς.
Και τελευταίο αλλά σημαντικό, μην χρονοτριβείτε γιατί αυτή η νόσος έχει βιολογικό υπόβαθρο, οπότε αν η νόσος χρονίσει ο εγκέφαλος κλειδώνει εξαιτίας της υποθρεψίας και του υποσιτισμού επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τις σκέψεις, τις συμπεριφορές, τη συναισθηματική κατάσταση και κατ’ επέκταση τη σωματική υγεία του παιδιού σας.
*Η Μαρία Τσιάκα είναι διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών και υποψήφια διδάκτωρ του Kings College, οικογενειακή θεραπεύτρια εξειδικευμένη στις διατροφικές διαταραχές, www.hcfed.gr
