«Η πραγματικότητα στις σχέσεις μας με το περιβάλλον έχει μετεξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που πλέον δεν μιλάμε απλά για οικολογική ισορροπία και ποιότητα ζωής, όπως πριν από τρεις δεκαετίες που ξεκινήσαμε την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη χώρα μας, αλλά για κίνδυνο μαζικών απωλειών ζωών και μεγάλων καταστροφών οικιστικών και παραγωγικών υποδομών. Αυτή η μετεξέλιξη είναι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, είτε αυτή αποτελεί περιοδικό φαινόμενο είτε αποτέλεσμα της εκτεταμένης χρήσης ορυκτών καυσίμων στην ενέργεια.
Έτσι, αν πριν τριάντα χρόνια μιλούσαμε για την αναγκαιότητα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, σήμερα, που δεν απειλείται μόνο η ποιότητα της ζωής αλλά μαζικά οι ίδιες οι ζωές, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στοχευμένες δραστηριότητες που επιβάλλουν οι σύγχρονες προτεραιότητες αποκτά υπερεπείγοντα χαρακτήρα. Δυστυχώς όμως, ο τελευταίος νόμος για τις νέες δομές αποδυναμώνει ακόμα περισσότερο την ήδη αποδυναμωμένη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με τη μετατροπή των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία. Σε αυτά τα νέα Κέντρα θα συγχωνευθούν μαζί με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση υπηρεσίες Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων και Αγωγής Υγείας των κατά τόπους διευθύνσεων»1.
Νομίζω πως υπάρχει ακόμα χρόνος, παίρνοντας υπόψη τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται παγκόσμια και εθνικά, να προχωρήσουμε θεσμικά στην ενίσχυση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και στον προσανατολισμό των κέντρων σε στοχευμένες θεματικές που επιβάλλουν οι ανάγκες, με παράλληλη σύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες για τη διαχείριση του τοπικού περιβάλλοντος. Πρέπει να υπάρξει ένας κεντρικός σχεδιασμός και συντονισμός από στελέχη που γνωρίζουν και όχι από κομματικές ή συνδικαλιστικές συντεχνίες ή ομάδες συμφερόντων για θέσεις. Υποστηρίζω αυτή την άποψη με βάση την τριανταπεντάχρονη ενασχόλησή μου με την εκπαίδευση και ειδικότερα την Περιβαλλοντική σε όλα τα επίπεδα (αυτή τη χρονιά συνταξιοδοτούμαι).
Σε ό,τι αφορά τη γενικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, είναι προφανές ότι απαιτείται αναδιάρθρωση της κυβερνητικής πολιτικής. Μέχρι σήμερα, τα φαινόμενα αυτά αντιμετωπίζονται ως έκτακτες καταστάσεις. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι χάνουν τον χαρακτήρα της σποραδικότητας και ότι θα είναι όλο και πιο συχνά.
Πέρα από τα γεγονότα της Μάνδρας και του Ματιού, με τους δεκάδες νεκρούς και τις τεράστιες καταστροφές, αν ρίξουμε μια ματιά στον υπόλοιπο κόσμο, βλέπουμε καταστροφές μεγαλύτερης κλίμακας με μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών και οικονομικά κόστη. Στην Αμερική, οι τρεις τυφώνες Χάρβεϊ, Μαρία και Ίρμα είχαν κόστος 360 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή μεγαλύτερο από το χρέος της χώρας μας. Ο πύρινος όλεθρος στην Πορτογαλία είχε πάνω από εκατό ανθρώπινα θύματα. Αντίστοιχα φαινόμενα έχουμε τα τελευταία χρόνια στην Καλιφόρνια και την Αυστραλία, σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα όπως η δική μας. Εκατοντάδες ήταν οι νεκροί στις πλημμύρες της ΝΑ Ασίας και προσφάτως της Ιαπωνίας. Αυτές τις μέρες έκπληκτοι πληροφορηθήκαμε τις μεγάλες πυρκαγιές στα δάση των σκανδιναβικών χωρών ύστερα από την ανάπτυξη πρωτοφανών για την Ιστορία των χωρών αυτών θερμοκρασιών.
Φαίνεται ότι ακόμα κι αυτοί που παίρνουν αποφάσεις με κύρια αξία το χρήμα και τα συμφέροντα, όπως ο Πρόεδρος Τραμπ, σύντομα θα καταλάβουν ότι δεν μπορεί να προχωρήσει ομαλά η ζωή των ανθρώπινων κοινωνιών στον πλανήτη μας αν η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι πολιτική προτεραιότητα.
Τα πάντα είναι θέμα Παιδείας συνηθίζουμε να λέμε. Η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του είναι θέμα περιβαλλοντικής παιδείας. Γι’ αυτό και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση πρέπει να ενισχυθεί και να στραφεί σε στοχευμένες προτεραιότητες. Αν είχαν τη σχετική παιδεία οι πολίτες που έχτισαν μέσα στο ρέμα και μέσα στο δάσος αλλά και οι αρμόδιοι των υπηρεσιών που τους έδωσαν τις άδειες και ανέπτυξαν τα οικιστικά σχέδια, ίσως δεν θα θρηνούσαμε θύματα και καταστροφές.
Μιλώντας για Παιδεία, δεν αναφέρομαι μόνο στο γνωστικό υπόβαθρο, που είναι ελλιπές, αλλά και στον αξιακό προσανατολισμό.
1. Τα παραπάνω είχα αναφέρει στον υπουργό Παιδείας κατά τη συνάντηση εκπαιδευτικών στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης της Αργυρούπολης, αλλά και κατά την ομιλία μου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.
* Ο Γιώργος Φαραγγιτάκης είναι πρόεδρος Εκπαιδευτικών Αττικής για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕΕΚΠΕ), υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Αργυρούπολης [Οι θεματικές προτεραιότητες του ΚΠΕ Αργυρούπολης, που λειτουργεί από το 1995, είναι η διαχείριση του περιαστικού πράσινου, οι δασικές πυρκαγιές (αίτια-πρόληψη-αντιμετώπιση-αποκατάσταση τοπίου), η ρύπανση του Σαρωνικού, η διαχείριση των ρεμάτων της Αττικής, το κυκλοφοριακό και η ατμοσφαιρική ρύπανση, η εξοικονόμηση ενέργειας και οι ΑΠΕ, το πράσινο στην πόλη, κ.ά.]
