Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Αναντικατάστατες απώλειες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αναντικατάστατες απώλειες

Μέσα σ’ αυτόν τον Νοέμβρη έφυγαν από τη ζωή δυο σημαντικοί Πανεπιστημιακοί Δάσκαλοι και φίλοι, ο Κώστας Βεργόπουλος και ο Βασίλης Κρεμμυδάς.

Δυο τόσο διαφορετικοί χαρακτήρες σε προσωπικό επίπεδο και ταυτόχρονα τόσο ίδιοι στον τρόπο που βίωναν την αποστολή τους ως πανεπιστημιακών στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με πολλούς «συναδέλφους» που επιλέγουν να αναπτύσσουν την επιστημονική τους δραστηριότητα μέσα στους κλειστούς τοίχους των γραφείων τους και τον ιδιότυπο πανεπιστημιακό βιότοπο υπό τον μανδύα μιας «αδύνατης» ουδετερότητας, και οι δύο θεωρούσαν την αδιάλειπτη δημόσια παρουσία τους ως καθήκον και συμβολή διάχυσης της γνώσης του αντικειμένου στο οποίο θήτευαν στο κοινωνικό σύνολο.

Και οι δύο ακριβώς γι’ αυτό, παράλληλα με τα ερευνητικά, συγγραφικά και διδακτικά του καθήκοντα -και ήταν και οι δύο χαρισματικοί δάσκαλοι- αρθρογραφούσαν στον ημερήσιο Τύπο με πολύτιμες συνεισφορές που χαιρόμασταν και στην «Αυγή». Και οι δύο ξεκίνησαν θητεύοντας στην Οικονομική Ιστορία του νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, διευρύνοντας όμως συνεχώς τα ερευνητικά τους πεδία, προκαλώντας τον ενδοεπιστημονικό αλλά και δημόσιο διάλογο.

Ο Βεργόπουλος εμβάθυνε την πάντα κριτική και αδογμάτιστη αριστερή του σκέψη από το Αγροτικό Ζήτημα και τις οικονομικές σχέσεις στον Μεσοπόλεμο μέχρι τα σύγχρονα προβλήματα της παγκοσμιοποίησης και του αγώνα ενάντια στα αποτυχημένα νεοφιλελεύθερα προτάγματα με ένα διεθνικό πνεύμα και εφηβικό πάθος για ένα διαφορετικό ανθρωποκεντρικό μοντέλο οικονομικής σκέψης, υπέρβασης των σημερινών αδιεξόδων.

Βίωνε και πάλευε με δυνατή φωνή στον δημόσιο χώρο και ταυτόχρονα με μια εντυπωσιακή ικανότητα εμβάθυνσης, απλότητας και χιούμορ, προσέγγιζε τις σημερινές πολύπλοκες ταξικές σχέσεις, τους αγώνες, τις νίκες μα και τις ήττες των κοινωνικών κινημάτων στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο, σε συνάρτηση ευρύτερα με τις προτάσεις και τα οράματα μιας ανυπόταχτης Αριστεράς στην οποία ήταν ιδεολογικά ενταγμένος από τα φοιτητικά του χρόνια -ένας φίλος από τα παλιά μας θύμισε στο κατευόδιό του ότι είχε συλληφθεί για «θρασύτητα κατά της αρχής» σε διαδήλωση της ΕΦΕΕ μαζί με άλλους 51 ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ- ενώ συστρατεύτηκε εξ αρχής στο εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, υποψήφιός του μάλιστα στις ευρωεκλογές του 2009.

Ο Κρεμμυδάς εμβάθυνε στα προβλήματα της διαλεκτικής σχέσης του ιστορικού με το περιβάλλον και τη συνδιαμόρφωση των δύο. Μέσα από την αρχειακή μελέτη των προεπαναστατικών οικονομικών σχέσεων εστίασε στη συνέχεια στην κατάρριψη των κυρίαρχων μύθων για τις οικονομικές εξελίξεις του προεπαναστατικού νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού στη ναυτιλία και στην Πελοπόννησο, τις ιδρυτικές συντεταγμένες του νεοελληνικού έθνους και κράτους, όχι μόνο του 1821, αλλά και της Μεγάλης Ιδέας.

Δεν έμεινε όμως στο χθες, αλλά, όπως η ιστορία τον διαμόρφωσε -όπως έλεγε- σε ενεργό πολίτη, αντιμετώπιζε το σήμερα αρνούμενος τις εύκολες ιστορικές αναλογίες και τα διχαστικά διλήμματα, ασκούσε κριτική στον τρόπο γραφής των σχολικών βιβλίων Ιστορίας και ταυτόχρονα -λιγότερο ίσως φωναχτά- στην κυρίαρχη πολιτική σκηνή, στη δεξιόστροφη πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις κρίσεις του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και τις επιπτώσεις στην ελληνική εκδοχή τους, που δεν τις είδε ποτέ μόνο ως οικονομικές.

Από δρόμους μεθοδολογικά διαφορετικούς, και οι δύο ξαναντάμωσαν στην αντιμετώπιση / καταδίκη των νεοφιλελεύθερων καπιταλιστικών προταγμάτων

Και οι δυο -ο καθένας με το έργο του, τη στάση του, το ήθος του, την αέναη αισιοδοξία του ο Βεργόπουλος, την πολλές φορές κριτική απαισιοδοξία του ο Κρεμμυδάς- επηρέασαν τις επιστημονικές και όχι μόνο αναζητήσεις μας, ενώ το έργο τους παραμένει σημαντική συμβολή στο corpus της ελληνικής βιβλιογραφίας.

Άλκης Ρήγος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL