Περίμενε ώρες κρυμμένη μέσα στα άχυρα, ήταν αποφασισμένη να καταλάβει τι συνέβαινε στην πραγματικότητα. Μέχρι που έπειτα από τέσσερις ολόκληρες ώρες έγινε αυτό που περίμενε. Η κότα έκανε το αβγό και στη παιδική τότε ματιά της Τζέιν Γκούντολ λύθηκε η πρώτη απορία για το πώς μια κότα γεννάει τα αβγά. Στο πλευρό της η μητέρα της, που, αν και ύστερα από απουσία τόσων ωρών είχε ενημερώσει μέχρι και την αστυνομία, δεν μπήκε στη διαδικασία να την αποθαρρύνει, αλλά έμεινε να ακούσει τη διήγηση της κόρης της από την πρώτη της εμπειρία - παρατήρηση.
Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό το κορίτσι θα κατόρθωνε, χωρίς άλλους οικονομικούς πόρους παρά εργαζόμενη ως σερβιτόρα, να μαζέψει χρήματα ώστε να ταξιδέψει στην Αφρική και να ανακαλύψει αυτό που για όσους ζουν με ζώα είναι αυτονόητο -ότι οι χιμπαντζήδες έχουν προσωπικότητες και αισθήματα! Μάλιστα, ενώ ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα της εποχής την αμφισβήτησε, κατόρθωσε, χωρίς να έχει τελειώσει καν πανεπιστήμιο, να γίνει το όγδοο άτομο στην ιστορία της ανθρωπότητας που απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα ειδίκευσης, και μάλιστα από το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Η δουλειά της Τζέιν δεν έμεινε εκεί. Οι δράσεις της πάντα ξεκινούσαν ορμώμενες από τη μεγάλη αγάπη της για τα ζώα, γι’ αυτό φρόντιζε να διαβάζει και να ενημερώνεται για οτιδήποτε τα αφορούσε, ξοδεύοντας άπειρες ώρες στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου πριν βρεθεί στη λίμνη Κόμπε στην Αφρική. Εκεί, έχοντας γίνει αυθεντία στη συμπεριφορά των χιμπαντζήδων μετά τη μακροχρόνια μελέτη τους, συνειδητοποίησε ότι οι πληθυσμοί τους άρχισαν να μειώνονται!
Η υποβάθμιση του περιβάλλοντός τους εξελισσόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι η λύση στο πρόβλημα έπρεπε να είναι ολιστική. Οι τοπικοί πληθυσμοί των ανθρώπων ζούσαν στην απόλυτη εξαθλίωση, χωρίς να μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε καν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους. Η επιλογή να μην συμμετάσχουν στη λαθροθηρία και την παράνομη υλοτόμηση σε αυτή την περίπτωση ήταν αδύνατη.
Συνεπώς το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ, το οποίο ίδρυσε, δεν αφοσιώθηκε μόνο στη μελέτη και προστασία των χιμπαντζήδων, αλλά και στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών! Το επόμενο βήμα ήταν να αρχίσει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο ενημερώνοντάς τον για την κατάσταση που επικρατεί, βασισμένη πλέον και στη διεθνής φήμη της. Ακόμα και σήμερα, που είναι 83 ετών, ταξιδεύει 300 μέρες τον χρόνο με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού.
Και οι νέοι; Οι επόμενες γενιές; Πώς θα διδαχθούν από τα λάθη των προηγούμενων και, κυρίως, πώς μπορούν να παραδειγματιστούν, να βρουν την ενέργεια, την τόλμη να κάνουν οι ίδιοι κάτι για να βελτιώσουν τον κόσμο τους; Μπορεί αποφάσεις και καταστάσεις που επηρεάζουν την κατάσταση στον πλανήτη να είναι πολλές φορές πάνω από τις δυνατότητές μας, αλλά σίγουρα η λύση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων δεν είναι να μένουμε άπραγοι.
Συνεπώς το «Roots & Shoots» ήταν το πρόγραμμα που δημιουργήθηκε με σκοπό κυρίως να κινητοποιήσει ανθρώπους κάθε ηλικίας με έμφαση σε παιδιά και νέους, που άλλωστε αποτελούν το μέλλον. Η αλήθεια είναι πως η θεματολογία του δεν είναι συγκεκριμένη. Αυτό που αρκεί είναι οποιοσδήποτε ασχοληθεί με αυτό να ενδιαφέρεται να κάνει μια θετική αλλαγή σε θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον, τα ζώα ή τον άνθρωπο. Όμως αυτή η γενικότητα μπορεί σε κάποιους να φανεί χαοτική και ο ενθουσιασμός να χαθεί σε έναν κυκεώνα εντοπισμού του προβλήματος και της λήψης απόφασης. Το πρόγραμμα συστήνει τέσσερα στάδια που θα βοηθήσουν τις νέες ομάδες να μπουν στη διαδικασία ανάληψης δράσης.
Αρχικά είναι το στάδιο του ενθουσιασμού. Αν η ίδια η ομάδα ενημερωθεί, διαβάσει για ανθρώπους - πρότυπα, οι οποίοι υπήρξαν στη ζωή τους πραγματικοί ακτιβιστές, θα εμπνευστούν για να πραγματοποιήσουν και οι ίδιοι δικές τους δράσεις. Το να μάθουν για το παράδειγμα της δρος Γκούντολ είναι αυτό που θα συνδέσει τη δική τους ομάδα με τις ομάδες «Roots & Shoots» όλου του κόσμου, ώστε να πραγματοποιήσουν δράσεις με θετικό αντίκτυπο στις δικές τους κοινωνίες.
Ακολουθεί το στάδιο της χαρτογράφησης. Η χαρτογράφηση είναι πολύ σημαντική στο να βοηθήσει τα παιδιά να παρατηρήσουν την κοινότητά τους, να εντοπίσουν τα προβλήματα και τις ελλείψεις της. Ακόμα και στην Αφρική περιβαλλοντολόγοι και λοιποί επιστήμονες δουλεύουν με την τεχνική αυτή! Κατά το στάδιο αυτό μπορεί να δείτε αδέσποτα ζώα, σκυλιά παρατημένα με τις ώρες σε μπαλκόνια, σκουπίδια, άστεγους. Αναρωτηθείτε: «Τα ζώα αυτά φαίνονται ταλαιπωρημένα ή σε καλή κατάσταση; Τα ταΐζει κανείς; Οι άνθρωποι μένουν στο κρύο ακόμα και κατά τον χιονιά;». Εκτός λοιπόν από το να παρατηρήσετε και να δείτε αν στην περιοχή σας υπάρχουν προβλήματα, εντοπίζετε και τους πιθανούς πόρους που θα σας βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου σας.
Το να αναλάβετε δράση είναι το επόμενο στάδιο της δημιουργικής αυτής διαδικασίας. Έχει γίνει η καταγραφή των προβλημάτων και ήρθε η ώρα τα μέλη της ομάδας να ψηφίσουν ώστε να αποφασίσουν ποια θα είναι η μια δράση στην οποία θα επικεντρωθούν. Από τη στιγμή που θα έχει προκύψει μέσα από τα μέλη της ομάδας, θα είναι κάτι που τα ενδιαφέρει να ασχοληθούν και θα θέλουν να την ολοκληρώσουν. Οι δράσεις με τις λιγότερες ψήφους μένουν στην άκρη για ανατροφοδότηση μετά το τέλος της τρέχουσας δράσης. Ακολουθεί η καταγραφή των πόρων που θα βοηθήσουν στην επίτευξη της εκστρατείας και φυσικά ο καταμερισμός αρμοδιοτήτων. Θα πρέπει όλα τα μέλη να συμμετέχουν και να νιώσουν ότι συνέβαλαν στην υλοποίηση του στόχου.
Τελευταίο στάδιο, αλλά όχι αμελητέο, είναι αυτό του εορτασμού. Ήρθε η ώρα να γίνει ο απολογισμός, να σκεφτούν οι συμμετέχοντες τι είναι αυτό που δούλεψε σωστά και τι όχι, τι θα προσέξουν την επόμενη φορά. Μπορούν να μετρήσουν τον αντίκτυπο που είχε η δράση τους στην κοινότητά τους ακόμη και με ένα μοίρασμα ερωτηματολόγιων. Το στάδιο του εορτασμού μπορεί να γίνει σε κλειστό κύκλο, αυτόν του σχολείου, ενημερώνοντας τα υπόλοιπα μέλη της μαθητικής κοινότητας, ή μπορεί ο κύκλος αυτός να ανοίξει με κάλεσμα σε γονείς, εξωτερικούς συνεργάτες που πήραν μέρος στη δράση, κάποιον εκπρόσωπο του δήμου, ίσως μέλη κάποιας φιλοζωικής. Ενδεχομένης αυτό να μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για επιπλέον συνεργασίες με νέους φορείς στο μέλλον.
Οι δράσεις που μπορεί να προκύψουν ίσως να είναι απλές. Θα μπορούσαν να βρεθούν τροφές για να ενισχυθεί η δράση μιας φιλοζωικής της περιοχής, να μαζευτούν κουβέρτες ή ρούχα για τους άστεγους ή κάποιο ορφανοτροφείο της γειτονιάς. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν γίνει και δράσεις με πολύ έντονο αντίκτυπο.
Μια από αυτές ξεκίνησε από το Πουέρτο Ρίκο. Ανέλαβαν καμπάνια ενημέρωσης για την κακοποίηση των ζώων σε συνεργασία με φιλοζωικές οργανώσεις. Όποια σχολεία ενδιαφέρονταν να ενημερωθούν -ανάλογα με το ηλικιακό κοινό- είχαν διαθέσιμες δυο επιλογές. Στην περίπτωση που το κοινό που εκδήλωνε το ενδιαφέρον ήταν 3-13 χρόνων, στέλνονταν στα παιδιά επιμορφωτής που ενημέρωνε για την κακοποίηση που υφίσταντο τα ζώα μαζί με ένα βίντεο. Η αμοιβή του επιμορφωτή ήταν τσουβαλάκια τροφής για τα ζώα της φιλοζωικής.
Αν το κοινό που εκδήλωνε ενδιαφέρον ήταν άνω των 14 ετών, τότε λάμβανε το σχετικό υλικό και αναλάμβαναν τα ίδια τα παιδιά να κάνουν τους επιμορφωτές στους μικρότερης ηλικίας μαθητές. Τα τσουβαλάκια τροφής μαζεύονταν και πάλι και δίνονταν σε κάποια φιλοζωική. Για το σχολικό έτος 2015-2016 συγκεντρώθηκαν 5 τόνοι τροφής, συμμετείχαν 80 φιλοζωικές και επιμορφώθηκαν 8,000 παιδιά.
Θέλετε να κάνετε κι εσείς το δικό σας «Roots & Shoots»; Χρειάζεστε βοήθεια και καθοδήγηση στο πώς να ξεκινήσετε; Ενδιαφέρεστε τα βοηθήσετε τη νέα ομάδα του «Roots & Shoots Greece»; Έχετε επιπλέον απορίες; Παρακαλούμε δείτε για περισσότερες λεπτομέρειες τη σελίδα μας: http://rootsandshoots.gr/
ή κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook: Jane Goodall’s Roots & Shoots Greece.
Ευφροσύνη Δουβίτσα, βιολόγος, υποψήφια διδάκτωρ Εκπαίδευσης για την Αειφορία, υπεύθυνη σεμιναρίων Roots & Shoots Greece
