Λουκάς Ζάχαρης, φοιτητής ΣΕΜΦΕ - ΕΜΠ
Γιώργος Μαχαίρας, φοιτητής Γεωγραφίας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Με την εισαγωγή της Ελλάδας στα προγράμματα λιτότητας και την περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, τα πανεπιστήμια ως κέντρα αντίδρασης και αντίστασης βρέθηκαν στο κέντρο της δίνης. Τα προγράμματα λιτότητας συνοδεύτηκαν με πλήθος αντιδραστικών νομοσχεδίων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Ξεκίνησαν από την κατάργηση της συνδιοίκησης το 2010, δηλαδή του δικαιώματος των φοιτητών για συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των ιδρυμάτων, συνεχίστηκαν με το σχέδιο «Αθηνά» για τη συγχώνευση ιδρυμάτων, νομοσχέδιο τελικά που εφαρμόστηκε μερικώς λόγω αυξημένων αντιδράσεων των φοιτητικών συλλόγων, την αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών με σκοπό τη δημιουργία υπερεξειδικευμένων κατευθύνσεων στο πτυχίο και την εγκαθίδρυση των «Συμβουλίων Ιδρύματος». Το αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν η μείωση των δικαιωμάτων των φοιτητών και η απομάκρυνσή τους από τα συλλογικά όργανα των συλλόγων τους με σκοπό την εμπορευματοποίηση της Παιδείας.
Η σημερινή κυβέρνηση, έχοντας δείξει δείγματα γραφής για την ανάδειξη της σημασίας της Παιδείας, προσπαθεί να εισαγάγει περαιτέρω προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως ενδεικτικά είναι: η δωρεάν διανομή συγγραμμάτων στους φοιτητές που σπουδάζουν στο δεύτερο πτυχίο τους, η αύξηση των κονδυλίων για την εκπαίδευσή κατά 300 εκατ. ευρώ σε αντίθεση με τα προηγούμενα συμφωνηθέντα για μείωση των κονδυλίων, η προσπάθεια να μπουν κανόνες στο τοπίο των μεταπτυχιακών σπουδών, η αναστολή των διαγραφών όλων των φοιτητών όπως προέβλεπαν τα προηγούμενα νομοσχέδια και η ανάθεση στα ιδρύματα της φοιτητικής μέριμνας, οι οποίες όμως έρχονται αντιμέτωπες με το υπάρχον καθεστώς εντός των ιδρυμάτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η άρνηση της πλειονότητας των πανεπιστημιακών συγκλήτων να εντάξουν το 25% των εσόδων των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) στον προϋπολογισμό των ιδρυμάτων με το πρόσχημα της αποφυγής της περαιτέρω γραφειοκρατικοποίησης της διαδικασίας απορρόφησης κονδυλίων.
Βάσει των προαναφερθέντων γίνεται εύκολα αντιληπτή η ύπαρξη ενός συστήματος διαπλοκής που εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα και δεν επιθυμεί να χάσει την εξουσία που ήδη έχει καταλάβει. Πρόκειται για μία σύγκρουση ανάμεσα στα συμφέροντα των φοιτητών και αυτά των καθηγητών, η οποία όμως έχει και ιδεολογικές προεκτάσεις.
Οι φοιτητές ζητούν ποιοτικότερη και προσβάσιμη από όλους εκπαίδευση, ενώ ένα μέρος των καθηγητών συνεχίζει να επιθυμεί την προσφορά υπερεξειδικευμένης εκπαίδευσης άρρηκτα συνδεδεμένης με την αγορά εργασίας. Χρησιμοποιείται λοιπόν ο ιδεολογικός μηχανισμός της εκπαίδευσης από τις καθηγητικές ελίτ, στοχευμένα, προκειμένου να συνεχίζουν οι φοιτητές να υπακούουν στην κυρίαρχη ιδεολογία, δηλαδή να αποτελούν γρανάζια της ίδιας καπιταλιστικής μηχανής. Οι όποιες όψιμες σήμερα διαμαρτυρίες των πρυτάνεων και των συγκλήτων είναι προσχηματικές, καθώς, αν πραγματικά είχαν τη βούληση να εξοικονομήσουν πόρους από εκεί όπου πραγματικά υπάρχει σπατάλη και όχι από τα αυτονόητα για τους φοιτητές, θα μπορούσαν να είχαν πάρει πρωτοβουλίες εδώ και πολλά χρόνια και να υιοθετήσουν τα αιτήματα των φοιτητών και των εργαζομένων στα ιδρύματα.
Η σημερινή κατάσταση στα μεταπτυχιακά και τα ερευνητικά προγράμματα είναι χαώδης. Ο συνδυασμός καθηγητικής αυθαιρεσίας και παρέμβασης από ιδιωτικές επιχειρήσεις δυσχεραίνει την κατάσταση. Οι καθηγητικές ελίτ επιθυμούν πολλές φορές να προσθέσουν επιπλέον κέρδη στον ήδη υπάρχοντα υψηλό μισθό τους, με αποτέλεσμα την ύπαρξη πολύ ακριβών μεταπτυχιακών σε αρκετά ιδρύματα, η παρεχόμενη γνώση των οποίων αρκετές φορές είναι ιδιαίτερα χαμηλής ποιότητας.
Ο έλεγχος των ΠΜΣ βρίσκεται στα χέρια λίγων με συνέπεια την διαμόρφωση αυτών των φαινομένων ελιτισμού. Οι υψηλοί μισθοί κάποιων έχουν αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών και των διδάκτρων, τα οποία σε συνθήκες διαφάνειας και ελέγχου δεν θα υφίσταντο. Άρα διεκδικούμε την κατάργηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, ώστε να έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτά χωρίς ταξικούς διαχωρισμούς.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει τα μεταπτυχιακά και ερευνητικά προγράμματα να είναι επαρκώς κοστολογημένα, να ξέρουμε δηλαδή πού πηγαίνουν τα εκάστοτε κονδύλια, ώστε να ελέγχονται οι υπέρογκες αμοιβές των καθηγητών.
Η πλειοψηφία των φοιτητών δεν έχει την δυνατότητα να υποστηρίξει, οικονομικά, τα δίδακτρα των ΠΜΣ. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να αγωνιστούμε συλλογικά για τον κοινό μας στόχο: την ελεύθερη, δωρεάν και προσβάσιμη από όλους εκπαίδευση.
