Ανάμεσα σε μαθητές χριστιανούς και μουσουλμάνους ή Έλληνες και Τούρκους στις ίδιες τάξεις, στις ίδιες αυλές. Ειδικά στις αυλές. Εκεί που παρατηρείς τις ομάδες και τις παρέες των μαθητών. Εκεί που συνήθως βλέπεις τα παιδιά από τη μειονότητα να έχουν τις δικές τους παρέες, είτε στη μεριά των καπνιστών, είτε στην υπόλοιπη αυλή είναι μεταξύ τους, να μιλήσουν στη γλώσσα τους. Λίγες μεικτές παρέες. Αλλά και στο μάθημα. Στις ομάδες για τις εργασίες δύσκολα θα βρεις μεικτές ομάδες. Γιατί όμως; Τι είναι αυτός ο άλλος που δύσκολα συναντιέται από τους πολλούς, από τα άλλα παιδιά της πλειονότητας;
Αν ξεφύγουμε λίγο από τις εύκολες απαντήσεις και να σταθούμε στο bizim, στο δικό μας. Αν τα παιδιά της πλειονότητας δεν θεωρούν οικείο το σχολείο, όπως συνήθως συμβαίνει στα παιδιά και στους εφήβους γιατί πολύ απλά το σχολείο δεν ελκύει, τα παιδιά της μειονότητας δύο φορές δεν αισθάνονται οικείο το δημόσιο σχολείο. Γιατί τους είναι δύο φορές ξένο. Ας φανταστούμε λίγο ένα σχολείο της Κομοτηνής που έχει Έλληνες, Τούρκους, "γύφτους". Ας σκεφτούμε πόσα σκαλιά πρέπει να ανεβούμε για να νοιώσουν όλα τα παιδιά το σχολείο δικό τους. Ας δούμε πως οι "γύφτοι" θεωρούνται η πλέον προβληματική ομάδα από άποψη συμπεριφοράς. Ελλιπής φοίτηση, σχολική διαρροή, φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού. Ας σκεφτούμε το υποσυνείδητο παιχνίδι των ταυτοτήτων. Όλοι αισθάνονται "απειλούμενοι".
Οι εκπαιδευτικοί; Ένα κομμάτι τους δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα του διαφορετικού, ένα άλλο θέλει, αλλά δεν μπορεί και ένα τρίτο μοχθεί να ενώσει τα διεστώτα. Γιατί ο καθείς και η καθεμία αισθάνεται μόνος, μόνη σ' αυτή τη δύσκολη διαδικασία και η κούραση είναι διπλή. Γιατί και οι εκπαιδευτικοί αφενός κουβαλούν την κυρίαρχη ιδεολογία, αφετέρου είναι φορείς και της τοπικής αντίληψης για τα πράγματα. Το πρόβλημα είναι ότι το σχολείο δεν είναι κοινός τόπος για κανέναν. Και εδώ είναι η κρίσιμη δουλειά που πρέπει να κάνει το υπουργείο Παιδείας. Μια βασική δουλειά που πρέπει να γίνει είναι να αποενοχοποιήσει τις γλώσσες. Να καταλάβουμε ότι η υπόθεση της σχολικής πράξης στη Θράκη δεν πρέπει να είναι δουλειά του ΥΠΕΞ ή της ΕΥΠ. Αλλά αποκλειστικά του υπουργείου Παιδείας. Αυτό είναι το πολιτικό κομμάτι, δηλαδή το δύσκολο. Γιατί οφείλουμε να κάνουμε μια παραδοχή. Όποια πρωτοβουλία πάρει στα σχολεία της Θράκης η Πολιτεία σ' αυτό το κομμάτι είναι βέβαιο πως, αν διαισθανθεί η μειονότητα ότι υπάρχει "δάκτυλος του ΥΠΕΞ", θα μαζευτεί και δεν θα δεχτεί τίποτε. Ναι, όταν υπήρξαν κινήσεις καθαρές από τέτοιες παρεμβάσεις, είχαν αποτέλεσμα. Αυτές όμως είναι λίγες. Γιατί το γράφω αυτό; Γιατί σταθερά το ΥΠΕΞ και η ΕΥΠ θεωρούν τη μειονότητα "πέμπτη φάλαγγα".
Αυτό που κατά τη γνώμη μου χρειάζεται είναι η δημιουργία δύο διαπολιτισμικών πειραματικών σχολείων στην Κομοτηνή, ένα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και ένα στη Δευτεροβάθμια. Να είναι πειραματικά συνδεδεμένα με το πανεπιστήμιο. Να συζητήσουμε με ποιο πανεπιστήμιο. Αν θα είναι της Θράκης ή θα είναι το ΑΠΘ. Μπορούμε όμως να καταλήξουμε στο πολιτικό κομμάτι; Γιατί αυτό είναι το ζήτημα. Τα τεχνικά είναι εύκολο να βρεθούν, υπάρχει και πείρα, και γνώση. Όσο θεωρούμε ότι στη Θράκη μπορούμε να κάνουμε επεμβάσεις εργαστηρίου πέρα και έξω από τα δεδομένα της περιοχής, απλώς θα αποτυγχάνουμε και θα απογοητεύουμε τον κόσμο που θέλει να αλλάξουν τα πράγματα.
Ο εκπαιδευτικός που ενοχλείται από τη χρήση της τουρκικής από τους μαθητές του ενοχλείται γιατί έχει μάθει να ενοχλείται. Άρα, όταν ενοχλείσαι από τη γλώσσα του μαθητή σου, πόσο κοντά του μπορείς να έρθεις; Αλλά ο εκπαιδευτικός δεν ξύπνησε μια μέρα και είπε με ενοχλεί η γλώσσα, αλλά επί σειρά δεκαετιών του είπαν ότι είναι ενοχλητική αυτή η γλώσσα, γιατί προέρχεται από ενοχλητικούς ανθρώπους που η κακιά η μοίρα τους έβαλε εδώ μαζί με εμάς. Αν το παιδί της πλειονότητας υποσυνείδητα βλέπει στον συμμαθητή του από τη μειονότητα ότι δεν είναι ο Αχμέτ ή η Τζαχιντέ, αλλά ο "προαιώνιος" εχθρός, δεν φταίει το παιδί, αλλά κάτι στραβό που έγινε εδώ και πολλά χρόνια. Όταν δασκάλα σε δημόσιο δημοτικό της πόλης απορεί δημόσια πώς ο μειονοτικός μαθητής κατάφερε να πει την καρκινική επιγραφή της Αγίας Σοφίας, ενώ μαθητές από την πλειονότητα δεν την ήξεραν, τότε υπάρχει πρόβλημα. Γιατί η διάκριση δεν έγινε ανάμεσα σε μαθητή που ξέρει το συγκεκριμένο ή δεν το ξέρει, αλλά ανάμεσα στον μειονοτικό που το ξέρει, που ίσως δεν θα έπρεπε να το ξέρει και στον πλειονοτικό, που έπρεπε να το ξέρει, και δεν το ξέρει. Αυτό είναι το πρόβλημα.
Θα επιχειρήσουμε με σοβαρότητα να λύσουμε αυτό το εκπαιδευτικό ζήτημα της Θράκης με όρους πολιτικούς ή όχι; Όταν το παιδί που μένει στο Αλάν Κουγιού ή στην Καλκάντζα είναι ταυτοποιήμενο ότι επειδή είναι "γύφτος" δεν μπορεί να ενταχθεί στο σχολείο, τότε το πρόβλημα αυτό δεν θα το λύσει η εισαγγελέας που άσκησε 91 διώξεις για σχολική εγκατάλειψη, αλλά πρέπει να το λύσει το υπουργείο Παιδείας. Να κάνει ένα σχολείο που ακόμα και το παιδί της Καλκάντζας και του Αλάν Κουγιού θα μπορεί να έχει θέση. Το υπουργείο Παιδείας όμως και όχι το ΥΠΕΞ, που χρόνια τώρα έχει "υιοθετήσει" τους "γύφτους" ως αντίπαλο δέος στους Τούρκους.
Και εδώ θα έχει σημασία να δούμε, να γίνει μια έρευνα σε ποια κατάσταση, ας πούμε, βρίσκεται το Δροσερό στην Ξάνθη στο κομμάτι της εκπαίδευσης; Γιατί αναφέρομαι στο Δροσερό; Γιατί είναι το χωριό που υιοθετήθηκε από το ΥΠΕΞ. Με λίγα λόγια, είναι καιρός να κάνουμε ένα σχολείο που στην αυλή του η Τζαχιντέ και ο Αχμέτ θα είναι μαζί με τον Γιώργο και την Ελένη, στον δικό τους χώρο. Σ' έναν χώρο που θα έχει γίνει bizim. Τόσο απλό και γι' αυτό δύσκολο. Γιατί τελικά και τα ζητήματα της εκπαίδευσης γενικά, και ειδικότερα στη Θράκη, είναι πολιτικά.
