Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Εκπαίδευση στη φυλακή: / Γιατί η μεταρρύθμιση είναι αναγκαία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εκπαίδευση στη φυλακή: / Γιατί η μεταρρύθμιση είναι αναγκαία

Με αφορμή την κινητικότητα που παρατηρείται το τελευταίο εξάμηνο στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων, στο πεδίο της Εκπαίδευσης στη Φυλακή και επικαλούμενος τη μαθηματική μου βασική παιδεία, θα ήθελα να ξεκινήσω την ανάπτυξη των σκέψεών μου με ένα αξίωμα: «Όλοι οι κρατούμενοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, εφόσον το επιθυμούν».

Διευκρινίζοντας, μάλιστα, το παραπάνω αξίωμα, θα πρέπει να προστεθεί ότι η παρεχόμενη εκπαίδευση εντός των Καταστημάτων Κράτησης θα πρέπει να είναι ίδια με αυτή που παρέχεται στις, παρόμοιες ηλικιακά, ομάδες της κοινωνίας.

Τα παρακάτω αφορούν σε όσες και όσους δέχονται το προηγούμενο αξίωμα.

Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην Εκπαίδευση στις Φυλακές. Η δημιουργία εκπαιδευτικών μονάδων σε 14 από τις 33 φυλακές της χώρας – είναι αλήθεια όχι όλων των βαθμίδων και όχι με επάρκεια στην ικανοποίηση όλων των αιτήσεων, με εξαίρεση ίσως το ΕΚΚΝ Αυλώνα – έχει προσφέρει το κατάλληλο έμψυχο υλικό, τη μαγιά δηλαδή των εκπαιδευτικών, αφού χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα εξειδικευμένα στελέχη, για να αισιοδοξούμε για τη συνέχεια. Αν στο παραπάνω προσθέσουμε και την έμπρακτη εκπεφρασμένη στάση των Πολιτικών Ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τότε δικαιούμαστε να διατυπώνουμε την άποψη ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να υλοποιηθεί το παραπάνω αξίωμα: «Όλοι οι κρατούμενοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, εφόσον το επιθυμούν» και μάλιστα η εκπαίδευση ‘εντός’ να είναι ίδια με τις αντίστοιχες ‘εκτός’, ίδια με ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία.

Όμως τι συμβαίνει έξω στην κοινωνία; Έχουμε εκπαιδευτικές δομές για το Δημοτικό, το Γυμνάσιο, το ΣΔΕ, το Γενικό Λύκειο, το Επαγγελματικό Λύκειο τις Τεχνικές Σχολές, το μεταγυμνασιακό ΙΕΚ και το μεταλυκειακό ΙΕΚ. Επομένως, για να έχουν πρόσβαση όλοι οι κρατούμενοι στην εκπαίδευση, χρειαζόμαστε 7 ή 8 εκπαιδευτικές δομές μέσα σε κάθε φυλακή, κάτι που σημαίνει 231 ως 264 εκπαιδευτικές μονάδες για τα 33 καταστήματα που υπάρχουν, άρα και 231 ως 264 διοικήσεις.

Τα ερώτημα είναι: για να εξασφαλιστεί η εκπαίδευση σε όλους τους κρατούμενους οδηγούμαστε στο μοντέλο που αναφέρθηκε παραπάνω; Ασφαλώς όχι. Το μοντέλο αυτό είναι ασύμβατο και επομένως αδύνατο να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε χώρο κράτησης. Όχι μόνο γιατί η οικονομική συγκυρία το καθιστά αδύνατο, λόγω κόστους, αλλά ακόμα και αν βρισκόμασταν σε εποχή που η οικονομία της χώρας πιθανώς να επέτρεπε τέτοιο κόστος, θα ήταν αδύνατο, τόσες διοικήσεις, σε τόσο μικρό και κλειστό χώρο, να ήταν αποτελεσματικές.

Στο Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο, από 22 έως 24/1/2016, με θέμα «Εκπαίδευση Νεαρών Παραβατών» στην εισήγησή μου με θέμα «Εκπαίδευση στη Φυλακή: Στην Ευρώπη, στην Ελλάδα και οι επιτακτικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα» πρότεινα να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε το συγκεκριμένο θέμα. Να στρέψουμε το βλέμμα μας από τις εκπαιδευτικές μονάδες διαφορετικών βαθμίδων και να εστιάσουμε στις εκπαιδευτικές ανάγκες του/της κρατούμενου-μαθητή/τριας (είτε αυτός/ή είναι ενήλικας/η, νέος/α ή ανήλικος/η).

Ως εκ τούτου είναι αναγκαίο να γίνουν, από το Υπουργείο Παιδείας, οι κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες, σε συνεννόηση με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, να περάσουν στο νέο Σωφρονιστικό Κώδικα, ώστε, σε κάθε φυλακή, να ιδρυθεί άμεσα μία εκπαιδευτική μονάδα, ή καλύτερα ένα εκπαιδευτικό κέντρο, το οποίο, αφού αξιολογήσει και ομαδοποιήσει τις ανάγκες των αιτούντων, να έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει, εφόσον εξασφαλιστούν σταδιακά οι κτηριακές υποδομές, τμήματα όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων.

Η ενιαία διοίκηση του εκπαιδευτικού κέντρου, με κυρίαρχο όργανο το Σύλλογο Διδασκόντων, θα είναι υπεύθυνη για το σχεδιασμό, τη λειτουργία, τη στελέχωση όλων των ειδικοτήτων όλων των βαθμίδων, την εκπαιδευτική αλληλοκάλυψη των συναφών ειδικοτήτων, τη συνεργασία με τη Διεύθυνση της φυλακής, για την εύρυθμη λειτουργία τόσο της μονάδος όσο και των κτηριακών υποδομών και τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μαθητών της. Έτσι, αντί να εγκαταστήσουμε περίπου 250 διοικήσεις, θα χρειαστούμε μόνο 33, για να λειτουργήσουν τα 33 εκπαιδευτικά κέντρα που χρειαζόμαστε στις φυλακές.

Όσον αφορά στις κτηριακές υποδομές, που απαιτούνται για τη στέγαση των εκπαιδευτικών κέντρων σε κάθε φυλακή, τη μεγάλη αγωνία της Πολιτικής Ηγεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και όχι μόνο, οφείλω να ομολογήσω ότι αποτελεί ένα μεγάλο θέμα, που επιβάλλεται να λυθεί. Υπάρχουν όμως λύσεις. Δύσκολες σε κάποιες περιπτώσεις, ευκολότερες σε κάποιες άλλες, όμως υπάρχουν.

Αρκεί να θυμηθούμε το παράδειγμα του Γυμνασίου του ΕΚΚΝ Αυλώνα. Ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 2000, ως Γυμνασιακό Παράρτημα τότε και ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, χωρίς τις απαραίτητες κτηριακές υποδομές, με μόνη την τοποθέτηση του υποφαινόμενου ως Υπεύθυνου της λειτουργίας του. Κι όμως, σε μικρό χρονικό διάστημα, βρέθηκαν οι πρώτοι συνεργάτες και ξεκίνησαν τα μαθήματα χαμηλόφωνα, σχεδόν ψιθυριστά. Γιατί την κάθε τάξη τη χώριζε μία σειρά από θρανία. Μόλις στις διακοπές του Πάσχα καταφέραμε να εξασφαλίσουμε, χρησιμοποιώντας το συνεργείο της φυλακής και εθελοντές κρατούμενους, χωρίσματα για τις τάξεις μας. Αν περίμενα να ολοκληρωθούν πρώτα οι υποδομές, θα είχαμε χάσει και εκείνη και τις επόμενες, ίσως, σχολικές χρονιές. Το κτηριακό συγκρότημα που τώρα γνωρίζετε και για το οποίο καμαρώνουμε, παραδόθηκε τον Οκτώβριο του 2004, επί Υπουργίας Αναστασίου Παπαληγούρα.

Συμπέρασμα: Επιβάλλεται να ιδρυθούν άμεσα όλα τα εκπαιδευτικά κέντρα στις φυλακές. Με την τοποθέτηση του Υπευθύνου του κέντρου, τα Υπουργεία Παιδείας και Δικαιοσύνης, αλλά και η διοίκηση της φυλακής, θα αποκτήσουν ένα πολύτιμο συνεργάτη, για την επίλυση των όποιων προβλημάτων προκύπτουν.

Για να έχει όμως αποτέλεσμα η παραπάνω πρόταση της ίδρυσης εκπαιδευτικού κέντρου σε όλες τις φυλακές, πρέπει να γίνουν κάποιες αλλαγές στον υπάρχοντα τρόπο διοίκησης των εκπαιδευτικών κέντρων. Σήμερα, η κάθε σχολική μονάδα έχει προϊσταμένη αρχή, ανάλογα με τη βαθμίδα, τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης της Πρωτοβάθμιας ή της Δευτεροβάθμιας ή του ΙΝΕΔΙΒΙΜ ή… κλπ., και αυτές με τη σειρά τους τις Περιφερειακές Διευθύνσεις, τις Γενικές Γραμματείες κλπ. Αν αφήσουμε τα εκπαιδευτικά κέντρα, που θα ιδρυθούν στα καταστήματα κράτησης, να διοικηθούν από όλες τις υπάρχουσες προϊστάμενες αρχές, τότε η αναποτελεσματικότητα θα είναι προφανής, αφού, για να δοθούν λύσεις στις κτηριακές υποδομές (με τη συνεργασία φυσικά του Υπουργείου Δικαιοσύνης), στη στελέχωση, στα προγράμματα σπουδών, στην ενίσχυση των ειδικών αναγκών των μαθητών - η οποία πρέπει να φτάνει και σε εξατομικευμένο επίπεδο - στην εύρεση πόρων για την εφαρμογή των προγραμμάτων και γενικά στα άπειρα προβλήματα που απασχολούν τα σχολεία μας από την ίδρυσή τους, θα πρέπει να απευθύνονται σε όλες τις δομές που περιγράφονται παραπάνω.

Επομένως, χρειάζεται μία επιτελική δομή που σκοπό θα έχει τη στήριξη όλων των κέντρων σ’ όλα τα επίπεδα.

Μία επιτελική δομή που θα υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, η οποία, με τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, θα μπορεί να δίνει λύσεις σε όλα τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν και όχι μόνο, και να διαχέει τις εμπειρίες και τις λύσεις σε όλα τα, υπό ίδρυση, εκπαιδευτικά κέντρα.

Τέλος, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, χρειάζεται να πραγματοποιηθεί αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών, ώστε, αφ’ ενός μεν να βρίσκονται σε αρμονία με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των μαθητών μας, αφ’ ετέρου δε οι τίτλοι σπουδών να είναι ισότιμοι με τα αντίστοιχα σχολεία «εκτός των τειχών» με στόχο, η συνέχιση των σπουδών μετά την αποφυλάκιση να είναι απρόσκοπτη.

Από τον Ιανουάριο και μέχρι σήμερα έχει αρχίσει μία γόνιμη συνεργασία των Υπουργείων Παιδείας και Δικαιοσύνης, σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται να γίνουν για την καλύτερη και αποδοτικότερη Εκπαίδευση στη Φυλακή. Ο Υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, ο οποίος παρευρέθηκε και στο Συνέδριο του Βόλου κηρήσσοντας την έναρξή του, κίνηση με ιδιαίτερο συμβολισμό, έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο θέμα. Με εντολή του, συστάθηκε επιτροπή, υπό την ευθύνη του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Γιάννη Παντή, η οποία συνεδρίασε, για πρώτη φορά, αμέσως μετά το συνέδριο του Βόλου. Στην επιτροπή επίσης συμμετέχουν ο Γ.Γ. Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς, Παυσανίας Παπαγεωργίου, ο Γ. Γ. Αντεγγληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Ευτύχιος Φυτράκης, εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εκπρόσωποι του γραφείου Έρευνας, Σχεδιασμού και Εφαρμογών του ΙΕΠ, εκπρόσωποι της Γ.Γ. Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς του Υπουργείου Παιδείας, καθώς και εκπρόσωποι εκπαιδευτικών από σχολικές μονάδες που λειτουργούν στις φυλακές.

Ήδη, το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε σε μία ενδιάμεση νομοθετική ρύθμιση, για τη δημιουργία μιας επιτελικής δομής στην Εκπαίδευση στις Φυλακές, η οποία νομοθετική πρωτοβουλία αναμένεται να ολοκληρωθεί μετά την κατάθεση του νέου οργανογράμματος του Υπουργείου, το οποίο και αναμένεται.

Ευχή όλων των εκπαιδευτικών, που λειτουργούν μέσα σε Καταστήματα Κράτησης, να ολοκληρωθούν, το συντομότερο δυνατόν, οι νομοθετικές παρεμβάσεις, ώστε να αφοσιωθούν όλοι και όλες, πλήρως, στην εφαρμογή του αξιώματος: «Όλοι οι κρατούμενοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, εφόσον το επιθυμούν».

Πέτρος Δαμιανός, Διευθυντής Γυμνασίου – Λυκείου ΕΚΚΝ Αυλώνα, Πρόεδρος EPEA HELLAS

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL