Ταυτόχρονα με τον κοινωνικό διάλογο για μια ριζική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, και ανεξάρτητα από την έκβασή του, υπάρχουν και οι καθημερινές πραγματικότητες που βιώνουν οι λειτουργοί της εκπαίδευσης, οι μαθητές οι σπουδαστές και οι ερευνητές, οι οποίες απαιτούν άμεσες απαντήσεις – λύσεις, που δεν πρέπει να παραπέμπονται στις… ‘ελληνικές καλένδες'.
Πρωταρχικά, και πριν και πάνω απ' όλα χωρίς τυμπανοκρουσίες, αφούγκρασμα των αγωνιών, των ελπίδων και των οραμάτων των ίδιων των λειτουργών της εκπαίδευσης και δημιουργία διαύλων συνεχούς επικοινωνίας, που θα υπερβαίνουν τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της υπαλληλίας του Υπουργείου. Στον ανοιχτό αυτό διάλογο θα συμπεριλαμβάνονται και συζητήσεις με τους συλλόγους γονέων και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και μια σειρά Ερευνητικά Ιδρύματα και Πολιτιστικούς Φορείς, που παρέχουν παράλληλα με τις άλλες δράσεις τους και αυτά εκπαιδευτικές λειτουργίες.
Επίσης, στο πλαίσιο αυτής της αμφίδρομης ανοιχτής επικοινωνίας, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείο οφείλει να βρίσκεται σε συνεχή, συστηματικό διάλογο με τους εκπαιδευτικούς και ερευνητές του ΣΥΡΙΖΑ, με σεβασμό στις επεξεργασίες του χώρου, του οποίου έκφραση αποτελεί στην κεντρική πολιτική σκηνή, γεγονός το οποίο δεν επιτρέπεται να λησμονεί.
Οι ανοικτές αυτές πρωτοβουλίες αποτελούν αναγκαίο όρο δημιουργίας ενός διευρυνόμενου κλίματος ουσιαστικής γνώσης των προβλημάτων και κυρίως δημιουργίας συνθηκών εμπιστοσύνης, βασικό στοιχείο για την όποια αλλαγή στην εκπαίδευση, καθώς και για τη φερεγγυότητα των προθέσεων του Υπουργείου. Στην ίδια κατεύθυνση εντάσσονται τόσο η μη εξαγγελία νομοθετικών πρωτοβουλιών που στη συνέχεια αναιρούνται - χαρακτηριστικό παράδειγμα ο περίφημος νόμος αντιμετώπισης άμεσων προβλημάτων των Πανεπιστημίων - όσο και η μη κατάθεση ‘αιφνιδιαστικά' τροπολογιών χωρίς πριν συζήτηση με τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς, όπως αυτή για τα Τμήματα Ένταξης στα σχολεία Ειδικής Αγωγής, που δημιουργούν συγχύσεις χωρίς λόγο.
Πέρα αυτών των στοιχειωδώς ανοικτών δημοκρατικών λειτουργικών βημάτων, τα οποία δυστυχώς φοβόμαστε ότι δεν έχουν σοβαρά προγραμματισθεί, παρόλο που περιλαμβάνονται στις εξαγγελίες του Υπουργού, ενδεικτικά καταγράφουμε – όχι αξιολογικά ιεραρχημένες – κάποιες πρωτοβουλίες που υπερβαίνουν και τις δεσμεύσεις του ΟΟΣΑ και τις δουλείες του ‘μνημονίου' - που με ικανοποίηση καταγράφουμε ότι σε μεγάλο βαθμό έχουν μέσα από μια συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση αμβλυνθεί - και στις οποίες τίποτε δεν εμποδίζει το Υπουργείο Παιδείας να προχωρήσει. Ανεξάρτητα μα και παράλληλα με τον Διάλογο, αν θέλει να πνεύσει ένας άλλος δημιουργικός άνεμος στον χώρο της Εκπαίδευσης, προβάλλοντας επιτέλους ένα στοιχειώδες δημοκρατικό παιδαγωγικό όραμα, που δεν θα αφορά μόνο την δομή αλλά και την ουσία της παιδευτικής λειτουργίας.
Από την απελευθέρωση του εκπαιδευτικού από το ασφυκτικό ωρολόγιο πρόγραμμα και του μαθητή από την τεράστια και σε μεγάλο βαθμό αλληλοεπικαλυπτόμενη ύλη συσσώρευσης γνώσεων, ειδικά στο Γυμνάσιο - αυτή τη σε μεγάλο βαθμό αγνοημένη στις επεξεργασίες μας εκπαιδευτική βαθμίδα - μέχρι τη, σταδιακή έστω, υπέρβαση της διαιώνισης του στείρου εξεταστικοκεντρικού συστήματος αντιπαιδαγωγικού ελέγχου της όποιας κατακτημένης γνώσης και την απόσταση μεταξύ διδακτέας και εξεταζόμενης ύλης.
Από το άνοιγμα μιας αναλυτικής παιδαγωγικά συζήτησης με τους ίδιους του εκπαιδευτικούς, για την αναγκαιότητα η μη της διχοτόμησης της Μέσης Εκπαίδευσης σε Γυμνάσιο και Λύκειο μέχρι την αναγκαιότητα επαναφοράς, έστω και σταδιακά, λόγω κόστους, μιας πολυδύναμης εκπαιδευτικής λειτουργίας που θα δένει τις θεωρητικές, ανθρωπιστικές σπουδές με τις λεγόμενες θετικές επιστήμες, αυτό που λέμε σχολείο Θεωρίας και Πράξης, με ελάττωση των ωρών διδασκαλίας, ενσωμάτωση όλων των τύπων Λυκείου σε έναν, την απαρχή δημιουργίας διεπιστημονικών μαθησιακών κύκλων με έμφαση στην ανθρωποκεντρική σύλληψη των επιστημονικών εξελίξεων, καθώς και μέτρα αντιμετώπισης της ταξικής διαρροής στα χρόνια του Γυμνασίου.
Από την ανάληψη ευφαντάστων πρωτοβουλιών άμεσης ανατροπής του τσιμενταρισμένου και καγκελόφραχτου σχολικού χώρου, τη δημιουργία σχολικών κήπων, που εκτός των άλλων ανατρέπουν και τις μεταξύ των μαθητών παγιωμένες ιεραρχίες, αντιμετωπίζοντας ουσιαστικά τα φαινόμενα ενδοσχολικής βίας, μέχρι την ανατροπή της παραδοσιακής ιεραρχικής διάρθρωσης του εσωτερικού των αιθουσών διδασκαλίας στα περισσότερα σχολεία.
Από το άνοιγμα των κλειστών βιβλιοθηκών των σχολικών μονάδων μέχρι την παιδαγωγική υπέρβαση της συντηρητικής αναπαραγωγής της αντίληψης του ‘ό,τι λέει το διδακτικό βιβλίο', που οδηγεί σε μια μη κριτική αντίληψη της γνώσης, αποστειρωμένης από κάθε αμφισβήτηση και επαφής με τις τρέχουσες εξελίξεις στο πολιτισμικό και κοινωνικό γίγνεσθαι σε τοπικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Από την αναβάθμιση και αμεσοδημοκρατική ουσιαστικοποίηση του ρόλου και της δράσης των μαθητικών κοινοτήτων και με ενεργό συμμετοχή στις επιλογές του συλλόγου των καθηγητών στην κατεύθυνση δημιουργίας όρων μιας συνεργατικής εκπαιδευτικής κοινότητας διδασκόντων - διδασκομένων, ταυτόχρονα όμως και την άμεση αποκοπή τους, ειδικά εκείνων της Γ΄ Λυκείου, από το ανίερο ‘αλισβερίσι' με τα γραφεία ταξιδιών για την περίφημη 7ήμερη, η οποία επίσης οφείλει να αντιμετωπιστεί και παιδαγωγικά, μέχρι τη λειτουργική, πολύμορφη σχέση των μαθητών με την τοπική ιστορία και τις επαγγελματικές εργασίες που συνδέονται με τη γύρω τους κοινωνική πραγματικότητα.
Από τη δημιουργία πολλαπλών μαθητικών θεματικών ομάδων, ανάλογα με τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητες των παιδιών, που θα τα εξοικειώνουν με την συλλογική και ερευνητική χαρά της βιωματικής μάθησης και τις αντιαυταρχικές εκπαιδευτικές λειτουργίες, μέχρι την μέσω όλων αυτών ανατροπή, σταδιακά βέβαια, του παραδοσιακού μονόδρομου προς τα ΑΕΙ και τον ομαλό επαγγελματικό προσανατολισμό από τα χρόνια της μέσης και της ουσιαστικά αναβαθμισμένης δημόσιας μεταλυκειακής εκπαιδευτικής λειτουργίας. Προς αυτή την κατεύθυνση η κατάργηση της περίφημης Τράπεζας Θεμάτων και το άνοιγμα της συζήτησης για την κατάργηση των Πανελλαδικών Εξετάσεων για την είσοδο στα ΑΕΙ είναι θετικό βήμα, το οποίο οφείλει να προχωρήσει, άμεσα όμως, στην ουσιαστικοποίηση των απολυτήριων εξετάσεων του Λυκείου και το σταμάτημα του τραγελαφικού η διενέργειά τους να γίνεται μετά τις… Πανελλαδικές.
Από το άνοιγμα των σχολικών μονάδων, τις ώρες και μέρες που δεν καλύπτουν μαθησιακές λειτουργίες, σε εκδηλώσεις και δράσεις της γειτονιάς ή του χωριού, μέχρι πρωτοβουλίες ελεύθερης εικαστικής έκφρασης των μαθητών στους μονόχρωμους τοίχους των αιθουσών.
Από τη θέσπιση ενός ενιαίου πλαισίου λειτουργίας της προσχολικής αγωγής όχι ως προθαλάμου του Δημοτικού Σχολείου, αλλά ως χώρου συλλογικής συναισθηματικής και νοητικής ένταξης των παιδιών στο κοινωνικό σύνολο, μέσα από τη χαρά του δημιουργικού παιχνιδιού, μέχρι την αναβάθμιση της αντίστοιχης παιδευτικής διαδικασίας για τους λειτουργούς αυτής της κατηγορίας, οι οποίοι προφανώς ηλικιακά δεν μπορούν να λειτουργούν σ' αυτές τις θέσεις μέχρι τα 67 τους, όπως άλλωστε και στις άλλες βαθμίδες της βασικής εκπαίδευσης.
Από τη θέσπιση ισότιμων επαγγελματικών συνθηκών με τους δημόσιους λειτουργούς στους υπηρετούντες στην ιδιωτική εκπαίδευση, όπως και την αναγνώριση της προϋπηρεσίας των διδασκόντων στα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας του ΟΑΕΔ, μέχρι την ένταξη όλων των τύπων σχολείων, δημόσιων και ιδιωτικών, στο Υπουργείο Παιδείας.
Από την απαλλαγή των μειονοτικών σχολείων από κάθε εκτός του Υπουργείου Παιδείας ‘έλεγχο' μέχρι την ουσία της παρεχόμενης σε αυτά εκπαίδευσης, που φτάνει, π.χ., στα πομακοχώρια στο απαράδεκτο παιδαγωγικά καθεστώς μιας ανυπέρβλητης για τον μαθητή… τετραγλωσσίας.
Από την ουσιαστική αναβάθμιση των κάθε είδους ειδικών σχολείων μέχρι την παιδαγωγική συζήτηση για την ανάγκη ύπαρξης και σύγχρονης αντιμετώπισης των Σχολείων Ειδικής Αγωγής καθώς και της διευρυνόμενης λόγω των προσφυγικών ροών Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης.
Από την ανατροπή του ισχύοντος νόμου και τη δημιουργία όρων εκδημοκρατισμού της εσωτερικής λειτουργίας των Ερευνητικών Κέντρων μέχρι τη λειτουργική σύνδεσή τους με τα αντίστοιχα Πανεπιστημιακά Τμήματα στην κατεύθυνση του Ενιαίου Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας.
Από την αντιμετώπιση της πανσπερμίας μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα ΑΕΙ και το απαράδεκτο καθεστώς επιβολής διδάκτρων στην πλειονότητά τους, μέχρι την δημιουργία κανόνων για τη λειτουργική ένταξη των υποψήφιων διδακτόρων στην πανεπιστημιακή ζωή και όχι τη χρησιμοποίησή τους από πολλούς διδάσκοντες ως ιδιότυπων ‘βοηθών' του έργου τους.
Και τόσα ακόμη, που μπορούν άμεσα να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται.
Άλκης Ρήγος
