Θάνος Δημόπουλος*
Την τελευταία πενταετία οι πολίτες στη χώρα μας βιώνουν μία πρωτόγνωρη, σε καιρό ειρήνης, κατάσταση σε οικονομικό, εργασιακό και γενικά σε κοινωνικό επίπεδο. Σε αυτή την αρνητική χρονική συγκυρία, οι δομές των ελληνικών δημόσιων Πανεπιστημίων επηρεάζονται σημαντικά και για να διατηρηθεί ο ρόλος και η προσφορά τους χρειάζεται αγώνας, πολυεπίπεδος, από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Καθημερινές είναι οι αναφορές στα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα ενημέρωσης, για τα θέματα που βιώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), με αδιάλειπτη παρουσία και προσφορά από το 1837, και με δεκάδες χιλιάδες προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές.Από το 2009 μέχρι σήμερα, η κρατική επιχορήγηση έχει μειωθεί κατά 70%, δεν αναπληρώνονται οι θέσεις των Καθηγητών που συνταξιοδοτούνται, με αποτέλεσμα τη μείωση του επιστημονικού προσωπικού κατά 20%, ενώ το διοικητικό προσωπικό με τις συνταξιοδοτήσεις και το μέτρο της διαθεσιμότητας αναμένεται να μειωθεί κατά 50% περίπου.
Από την άλλη πλευρά, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, το ΕΚΠΑ παρέμεινε περίπου στα 300 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως και με ορισμένες σχολές, όπως τις φυσικομαθηματικές, να βρίσκονται σε ακόμη καλύτερη σειρά κατάταξης. Αντίστοιχα η Ιατρική Σχολή μαζί με την Φαρμακευτική βελτιώνονται και φτάνουν στην 109η θέση το 2014, θέση εντυπωσιακή, δεδομένου ότι άλλες Ιατρικές Σχολές, όπως από το National University of Singapore, το Rockefeller University, το University of Bonnή το University of Oslo, βρίσκονται σε χαμηλότερες θέσεις σε διεθνή κατάταξη (www.shanghairanking.com). Πώς όμως θα διατηρηθεί αυτή η εκπαιδευτική και ερευνητική αριστεία, αφού ελαττώνεται δραματικά η χρηματοδότηση, που σημαίνει μειονεκτικότερες υποδομές και λιγότερους επιστήμονες, ενώ ταυτόχρονα αποψιλώνεται το Πανεπιστήμιο από έμπειρο στελεχιακό δυναμικό;
Το Πανεπιστήμιό μας, το οποίο έχει 33 Τμήματα με ποικίλα γνωστικά αντικείμενα, εκτός του εκπαιδευτικού και ερευνητικού του έργου, προσφέρει και κοινωνικό έργο με την παροχή ανώτατου επιπέδου ιατρονοσηλευτικής φροντίδας, τη συνεισφορά στα πολιτιστικά δρώμενα, τη συμμετοχή στη διοίκηση, την οικονομία και την πολιτική.Ειδικά η Ιατρική Σχολή, περιλαμβάνει 22 Εργαστήρια και 63 Πανεπιστημιακές Κλινικές καιεκτείνεται σε 15 νοσοκομεία στην Αθήνα, διαθέτοντας 452 εξειδικευμένες Μονάδες.
Τα 630 περίπου μέλη ΔΕΠ της Ιατρικής εκπαιδεύουν κατά προσέγγιση 2000 προπτυχιακούς φοιτητές στην Ιατρική, αλλά και φοιτητές σε ειδικά μαθήματα στην Οδοντιατρική και Φαρμακευτική, 3000 μεταπτυχιακούς και 3700 διδακτορικούς φοιτητές. Εξίσου σημαντικό είναι ότι κατά το 2013, οι ασθενείς που νοσηλεύτηκαν στις προαναφερόμενες Κλινικές έφτασαν τους 145.000 περίπου, οι πολίτες οι οποίοι εξετάστηκαν στα εξωτερικά ιατρεία σε 720.000, οι διαγνωστικές εξετάσεις σε άνω των 3,5 εκατομμυρίων και οι ιατρικές πράξεις/ ημερήσιες νοσηλείες περίπου σε 90.000. Τα Πανεπιστημιακά Εργαστήρια και Κλινικές επιτελούν επίσης πρωτοποριακές διαγνωστικές και θεραπευτικές τεχνικές και προσφέρουν εργασία σε χιλιάδες επιστημονικούς συνεργάτες, πανεπιστημιακούς υποτρόφους, τεχνικό και βοηθητικό προσωπικό.Με το φάσμα της ανεργίας να δυναστεύει κάθε ελληνική οικογένεια, η εύρεση εργασίας αυτού του εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικούσυντελεί στην ανάπτυξη στον τόπο μας.
Από την άλλη πλευρά, σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής κρίσης όπου οι αντιθέσεις οξύνονται, το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να μην επηρεαστεί δεδομένου ότι σ' αυτό το ζωντανό οργανισμό μετέχει το πιο ενεργό μέρος της κοινωνίας, οι νέοι άνθρωποι.Είναι ευνόητο ότι, ως ελάχιστο δείγμα κοινωνικής αλληλεγγύης, είναι υποχρέωσή μας ως δημόσιο πανεπιστήμιο να βρούμε τρόπους να επιστρέφουμε στην κοινωνία, στις οικογένειες που αγωνίζονται για να σπουδάσουν τα παιδιά τους, ό,τι από το υστέρημά τους έχουν δώσει για τη λειτουργία του Πανεπιστημίου μας.
Στο πλαίσιο αυτό, οι αντιθέσεις και οι αντιπαραθέσεις δεν πρέπει να στερούν από το Πανεπιστήμιο και μια άλλη σημαντική αποστολή του, να είναι ο κατ' εξοχήν χώρος με διευρυμένα όρια ανεκτικότητας και ελευθερίας έκφρασης, πάντα ανοιχτός, χωρίς αποκλεισμούς. Τα συλλογικά όργανα διοίκησης, όταν λειτουργούν απρόσκοπτα, δημοκρατικά και με διαφάνεια, αποτελούν παράγοντες διαλόγου και σύνθεσης. Η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των μελών κάθε βαθμίδας και ειδίκευσης στο Πανεπιστήμιο, άλλα και με φορείς εκτός αυτού, όπως κοινωνικούς φορείς, άλλα ερευνητικά κέντρα ή Πανεπιστήμια στη χώρα μας και το εξωτερικό, συντελεί στην εξωστρέφεια του Πανεπιστημίου και την δημοσιοποίηση των προσπαθειών του για εξέλιξη και αναβάθμιση.
Μέσα στη δύσκολη περίοδο που ζούμε, είναι σημαντικό να αποδεικνύουμε καθημερινά ότι το ελληνικό δημόσιο και δωρεάν Πανεπιστήμιο μπορεί να είναι εφάμιλλο των αντίστοιχων του εξωτερικού.
* Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
