Άρθρο: Ειδικού Συνεργάτη
Σήμερα, Τρίτη, έρχεται προς συζήτηση στην ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για την «Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία (ΕΤΑΚ) και άλλες διατάξεις» του ΥΠΑΙΘ, δύο μήνες μετά την κατάθεσή του στις επιτροπές Μορφωτικών Υποθέσεων και Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής. Παρά τις αντιδράσεις σύσσωμης της ερευνητικής κοινότητας, που ζήτησε από την πρώτη στιγμή την απόσυρση του νομοσχεδίου και στη συνέχεια κατά την ακρόαση φορέων στις συνεδριάσεις των επιτροπών της Βουλής, το νομοσχέδιο που κατατέθηκε δεν έχει λάβει υπόψη του ούτε κατ' ελάχιστο τις βασικές θέσεις και προτάσεις της ερευνητικής κοινότητας.
Αντίθετα, οι νομοτεχνικές αλλαγές που έγιναν έκαναν περισσότερο εμφανή τη στόχευση του νομοσχεδίου για την πλήρη απορρύθμιση και διάλυση ουσιαστικά του δημόσιου ερευνητικού συστήματος της χώρας, την ιδιωτικοποίηση του ερευνητικού ιστού και τη στροφή της έρευνας γενικότερα προς το "επιχειρείν".
Το υπουργείο Παιδείας και ο ΓΓΕΤ φρόντισαν εν τω μεταξύ από τον Μάιο του 2014 να εντάξουν το νομοσχέδιο για την ΕΤΑΚ στις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας, ώστε αφενός να είναι σίγουροι ότι δεν θα υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις και το νομοσχέδιο να ψηφιστεί οπωσδήποτε μέχρι το τέλος του χρόνου, όπως ανέφερε και δημοσίως ο ΓΓΕΤ, Δρ. Χρ. Βασιλάκος, και αφετέρου για να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την «επιθυμητή» διαχείριση των πόρων του ΣΕΣ 2014-2020 από τους ημέτερους και προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων.
Η κεντρική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι ακραία νεοφιλελεύθερη: απουσία πρόνοιας για τη βασική έρευνα και στροφή στη «χρήσιμη» έρευνα, διάλυση του θεσμικού πλαισίου που εγγυάται τη δημόσια έρευνα και τη λειτουργία των δημόσιων ερευνητικών κέντρων, πλήρης και άνευ όρων παράδοση του ερευνητικού ιστού και των μεγάλων εθνικών υποδομών ή στην υποβάθμιση είτε στην ιδιωτική πρωτοβουλία, απελευθέρωση των απολύσεων μονίμων δημοσίων υπαλλήλων και υψηλής εξειδίκευσης επιστημονικού, τεχνικού και ερευνητικού προσωπικού, κατάργηση των σταθερών θέσεων εργασίας στους ερευνητικούς φορείς και εγκαθίδρυση ελαστικών σχέσεων μέσω της λειτουργίας των προγραμμάτων κ.λπ.
Προωθεί εν τέλει την πλήρη απορρύθμιση υπέρ της αγοράς, ενώ ταυτόχρονα καθιερώνει ένα αυταρχικό και αδιαφανές μοντέλο διοίκησης της έρευνας με απόλυτη απουσία λογοδοσίας.
Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο οδηγεί σε πλήρη ιδιωτικοποίηση τα υφιστάμενα ΕΚ (ΝΠΙΔ και ΝΠΔΔ).
Η πολιτεία αποδεσμεύεται από τη συνταγματική υποχρέωσή της για την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση της έρευνας, ενώ μέσω του νομοσχεδίου προτρέπονται οι ερευνητικοί φορείς να αυτοχρηματοδοτηθούν μέσα από την «ανάπτυξη ίδιας επιχειρηματικής δραστηριότητας με οποιοδήποτε τρόπο...» (τα ερευνητικά κέντρα προτρέπονται να γίνουν επιχειρήσεις!).
Ανοίγει τη δυνατότητα χαρακτηρισμού πλήθους οργανισμών και φορέων ιδιωτικού δικαίου, επιχειρήσεων κ.λπ. ως ερευνητικών, διευκολύνοντας τα διάφορα συμφέροντα στον χώρο της επιστήμης και της έρευνας να δραστηριοποιούνται ή ως εταιρείες έντασης γνώσης (κατ' όνομα και χωρίς κριτήρια) είτε ως ερευνητικά ινστιτούτα.
Αφαιρείται ο έλεγχος του Κοινοβουλίου στον κρίσιμο για την ανασυγκρότηση της χώρας τομέα της έρευνας και δίνεται η δυνατότητα στον εκάστοτε υπουργό ή ΓΓΕΤ να συστήνει ή να καταργεί ερευνητικά κέντρα με Προεδρικό Διάταγμα.
Ιδρύονται με απόφαση του γενικού γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας νέα ερευνητικά κέντρα ή ινστιτούτα ("ιδιωτικοί ερευνητικοί οργανισμοί" ή εταιρείες) που θα διέπονται από τις διατάξεις του νέου νόμου, δεν θα έχουν υποχρεωτικά ως κύριο σκοπό τους την επιστημονική και τεχνολογική έρευνα και θα λειτουργούν αποκλειστικά με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια και αποκλειστικό στόχο το οικονομικό κέρδος. Τα νέα αυτά "ερευνητικά κέντρα" θα διενεργούν στο εξής «έρευνα» με δημόσια χρηματοδότηση, χωρίς όμως το έργο τους να αξιολογείται σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στα ερευνητικά κέντρα που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΤ και αξιολογούνται τακτικά (την ίδια στιγμή που τα ήδη υπάρχοντα αδυνατούν να λειτουργήσουν λόγω των δραματικών οικονομικών μνημονιακών περικοπών).
Δημουργεί το νέο ευέλικτο και αδιαφανές θεσμικό πλαίσιο για εφαρμογή των πολιτικών της έξυπνης εξειδίκευσης στο πλαίσιο της «διαχείρισης» του ΣΕΣ 2014-2020, στην Αττική και στις Περιφέρειες της χώρας και κοντά σε ΑΕΙ: βλ. διατάξεις για ίδρυση νέων ερευνητικών κέντρων «ειδικού σκοπού» έξω από κάθε κεντρικό περιφερειακό σχεδιασμό και χωρίς μελέτες σκοπιμότητας ή βιωσιμότητας, όπως το πρόσφατα εξαγγελθέν Ερευνητικό Κέντρο Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης με έδρα την Κομοτηνή και το αντίστοιχο στη Δυτική Ελλάδα.
Υπονομεύεται η λειτουργία των ερευνητικών κέντρων δημοσίου συμφέροντος, ΝΠΔΔ (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτος", Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών & Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), και ΝΠΙΔ (ΙΤΕ, ΕΚΕΤΑ, ΕΙΕ, Αθηνα, Φλέμιγκ, Παστέρ), ιδρυμάτων με μακροχρόνια κοινωνική συνεισφορά και μεγάλες εθνικές υποδομές, τα οποία στο σχέδιο νόμου δεν αναφέρονται ρητά, όπως στους προηγούμενους νόμους για την έρευνα, ενώ αντίθετα κατονομάζονται ιδιωτικοί φορείς οι οποίοι έχουν μικρή ή καθόλου σχέση με την έρευνα.
Παραδίδει σημαντικές εθνικές υποδομές που λειτουργούν σήμερα σε Ε.Κ. ΝΠΔΔ με σκοπό το δημόσιο συμφέρον, ή στη διάλυση ή την ιδιωτική πρωτοβουλία (σεισμολογικό δίκτυο, ραδιολογική προστασία, υποδομές για αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
Εγκαθιδρύει ένα μη ακαδημαϊκό, αυταρχικό και σκανδαλωδώς αδιαφανές μοντέλο διοίκησης, αλλά και την απόλυτη εξουσία του ΥΠΑΙΘ και του ΓΓΕΤ.
Επιδεινώνει την ανισοβαρή σχέση ΑΕΙ-Ε.Κ., βαθαίνει τις διαφορές και υπονομεύει πλήρως την υλοποίηση του ενιαίου χώρου ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας.
Οδηγεί σε περαιτέρω όξυνση το φαινόμενο της μαζικής φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό.
Το πιο σημαντικό είναι ότι οδηγεί τον υφιστάμενο ερευνητικό ιστό σε διαμελισμό και περαιτέρω κατακερματισμό, με νέες συγχωνεύσεις, μείωση προσωπικού κ.λπ., μέσα από νέα Π.Δ. σύστασης και λειτουργίας τους, ενώ παράλληλα οδηγεί σε «ξαφνικό θάνατο» τύπου ΕΡΤ όλους τους εργαζόμενους των ερευνητικών κέντρων καταργώντας τα Π.Δ. σύστασής τους και τους εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας τους, χωρίς πρόνοια για μεταβατικές διατάξεις για το πάσης φύσεως προσωπικό, δηλαδή κρατά τα κελύφη των φορέων και μπορεί να απολύσει όλο το προσωπικό καταργώντας τις οργανικές τους, θέσεις εξυπηρετώντας τους μνημονιακούς στόχους περί απολύσεων στο Δημόσιο.
Συγχρόνως, και με την ίδια φιλοσοφία, κατατάσσει τους ερευνητές και ειδικούς λειτουργικούς επιστήμονες στην κατηγορία των συμβασιούχων και άρει τη μονιμότητα ακόμη και στις βαθμίδες Α' και Β' (η οποία υπήρχε από τον Ν. 1514/1985 άρθρο 17) και αφήνει στον αέρα την εργασιακή σχέση του επιστημονικού, τεχνικού και διοικητικού προσωπικού των ερευνητικών κέντρων με χαρακτήρα ΝΠΔΔ (η οποία καθορίζονταν ως μόνιμη στον Ν. 1514/1985, άρθρα 20-21).
Η κατάργηση της έρευνας ως δημόσιου αγαθού, ο μονομερής προσανατολισμός στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας από τους ερευνητικούς φορείς, η άρση της μονιμότητας του προσωπικού σε συνδυασμό με την τραγική υποχρηματοδότηση των υπαρχόντων ερευνητικών κέντρων, ο χαρακτηρισμός ιδιωτικών επιχειρήσεων, ΜΚΟ και άλλων οργανισμών ως «ερευνητικών ινστιτούτων» καθώς και το ελαστικό εργασιακό περιβάλλον όπου στην έρευνα θα απασχολείται πλέον "ευκαιριακό" μη μόνιμο προσωπικό μας επιτρέπουν να φανταστούμε την επόμενη μέρα στον τομέα της έρευνας στη χώρα αν το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου ψηφιστεί.
Οι πολιτικές αυτές εννοείται είναι σε σύμπνοια με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στα ΑΕΙ.
Το νομοσχέδιο αυτό πρέπει να καταψηφιστεί. Πρέπει να υπερασπιστούμε με κάθε τρόπο τη δημόσια έρευνα και την υλοποίηση μιας μακροπρόθεσμης, συνεκτικής ερευνητικής και αναπτυξιακής πολιτικής, για την ανασυγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας και την ανάπτυξη.
*Οι εργαζόμενοι στα ερευνητικά κέντρα: Τετράωρη στάση εργασίας σήμερα και συγκέντρωση έξω από τη Βουλή. Οι συλλογικοί φορείς των εργαζομένων στα ερευνητικά κέντρα προκήρυξαν για σήμερα Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2014 τετράωρη στάση εργασίας από τις 11 π.μ. μέχρι τη λήξη του ωραρίου και συγκέντρωση έξω από τη Βουλή στις 14 μ.μ.
