Με μείον 20% στα ταμεία των πανεπιστημίων και με «αγώνα δρόμου» για την επιβίωσή τους εγκαινιάζεται η νέα εποχή «αναδιάρθρωσης» της ανώτατης εκπαίδευσης που σχεδιάζει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως και ο υφυπουργός Βασίλης Διγαλάκης ανακοίνωσαν επισήμως πως από το 2021 και έπειτα το 20% του τακτικού προϋπολογισμού των πανεπιστήμιων θα δίνεται με βάση την ανταπόκρισή τους σε συγκεκριμένα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά θα ορίσει το νέο υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο «επιτροπείας» της ανώτατης εκπαίδευσης, δηλαδή η νέα Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) που έρχεται να αντικαταστήσει την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). Το νέο σχέδιο νόμου, που αλλάζει άρδην τον τρόπο χρηματοδότησης των πανεπιστημίων και λειαίνει το έδαφος για τη συρρίκνωση του ακαδημαϊκού χάρτη, μπαίνει σε διαβούλευση και θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στις αρχές Ιανουαρίου.
Αξιολόγηση και κατανομή χρηματοδότησης
Η φερόμενη ως «ανεξάρτητη αρχή» δεν αποτελεί παρά ένα άκρως συγκεντρωτικό μοντέλο «υπερεξουσιών», που θέτει εν αμφιβόλω το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων, το οποίο υποτίθεται ότι θέλει να διαφυλάξει και να ενισχύσει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Πέρα από την πιστοποίηση προγραμμάτων σπουδών, οι αρμοδιότητες της ΕΘΑΑΕ επεκτείνονται στην επίβλεψη του στρατηγικού σχεδιασμού της Ανώτατης Εκπαίδευσης, στην κατανομή της χρηματοδότησης των ΑΕΙ βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και κριτηρίων «επίδοσης», αλλά και στην αξιολόγηση των ιδρυμάτων. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι ο πρόεδρος της «ανεξάρτητης αρχής» θα ορίζεται με απόφαση υπουργικού συμβουλίου, ενώ τα μέλη των δύο Συμβουλίων (Ανώτατο Συμβούλιο και Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης) θα ορίζονται από τριμελές Συμβούλιο Επιλογής, μετά από δημόσια προκήρυξη.
Ειδικότερα, το Ανώτατο Συμβούλιο της ΕΘΑΑΕ θα εισηγείται το πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση, την ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, κατάργηση πανεπιστημίων, σχολών, τμημάτων (και τα 37 νέα τμήματα που θα λειτουργούσαν από το 2021), την κατανομή του ετήσιου προϋπολογισμού επιχορήγησης στα ΑΕΙ, την κατανομή 20% της χρηματοδότησης μέσω αξιολόγησης.
Παράλληλα, θα αξιολογεί τα ΑΕΙ για το εάν πληρούν ποιοτικές προϋποθέσεις για να οργανώνουν προγράμματα σπουδών α’, β’ και γ’ κύκλου, τις ερευνητικές μονάδες εντός ΑΕΙ, θα πιστοποιεί την ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών και θα διενεργεί θεματικές αξιολογήσεις των ΑΕΙ (πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, εξωστρέφεια, ισότητα των φύλων).
Μείον 20% και μετά... βλέπουμε
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας, το 80% της κρατικής χρηματοδότησης θα δίνεται στα ΑΕΙ βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, όπως ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών, το ετήσιο κόστος σπουδών ανά φοιτητή, η διάρκεια προγραμμάτων σπουδών, το μέγεθος και τη γεωγραφική διασπορά των πανεπιστημίων. Ωστόσο το υπόλοιπο 20% θα δίνεται με βάση τις επιδόσεις τους «στην ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την ερευνητική δραστηριότητα και τις δράσεις εξωστρέφειας». Δηλαδή τα ταμεία θα μετρούν μείον 20% και μετά... βλέπουμε. Τι θα απογίνουν άραγε τα πανεπιστήμια και τα τμήματα που δεν πιάσουν τους στόχους; Η Νίκη Κεραμέως δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να μπουν λουκέτα, παραπέμποντας… στις μελλοντικές εισηγήσεις της ΕΘΑΑΕ.
Ενδεικτικά κριτήρια για τη σύνδεση χρηματοδότησης - αξιολόγησης είναι, μεταξύ άλλων, η αριθμητική σχέση των αποφοίτων προς εισερχόμενους φοιτητές, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών από τους φοιτητές, η πορεία απορρόφησης των αποφοίτων, ο αριθμός δημοσιεύσεων ανά καθηγητή, η συμμετοχή του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού σε θέσεις κεντρικών οργάνων διοίκησης διεθνών οργανισμών ή επιστημονικών εταιρειών, η προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών, ο αριθμός των συμφωνιών συνεργασίας με πανεπιστήμια του εξωτερικού κ.ά..
Π. Κυπριανός: Οι δρομολογημένες πρακτικές συνάδουν με τις ευρωπαϊκές;
«Έμαθα και επίσημα αυτό που ψιθυριζόταν σε διάφορους χώρους» σχολίασε με ανάρτησή του ο πρόεδρος της ΑΔΙΠ Παντελής Κυπριανός, καταλογίζοντας στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας απουσία διάλογου και έλλειψη σεβασμού προς τους θεσμούς. Και αυτό γιατί ο πρόεδρος της υπό κατάργησης ΑΔΙΠ ενημερώθηκε... από το δελτίο Τύπου για τους σχεδιασμούς του υπουργείου. «Θέλω μόνο να εκφράσω την ανησυχία μου μήπως οι δρομολογημένες πρακτικές δεν συνάδουν με τις ευρωπαϊκές» προειδοποίησε ο Παντελής Κυπριανός και συμπλήρωσε ότι φοβάται μήπως οι σχεδιασμοί αυτοί «δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στη σχέση της ΑΔΙΠ/ΕΘΑΑΕ με την Ευρωπαϊκή Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ENQA), πλήρες μέλος της οποίας είναι σήμερα η ΑΔΙΠ, και μας βγάλουν εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου».
