Σημαντική μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου κατά τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, αύξηση του ποσοστού των αποφοίτων ΑΕΙ που υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και καλύτερη απορρόφηση της τάξης του 10% σε σχέση με το 2015 των αποφοίτων από την αγορά εργασίας καταγράφει η «Έκθεση Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης και Κατάρτισης 2019» της Κομισιόν.
Στην έκθεση γίνεται επίσης θετική όπως αναφορά σε θέματα οι πρωτοβουλίες για την αναχαίτιση του brain drain, η εφαρμογή της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, το πρόγραμμα «Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ» και η ένταξη των προσφυγόπουλων στα σχολεία. Παρά την αύξηση όμως των δαπανών κατά 12% τα έτη 2016 - 2019, οι δαπάνες για την Παιδεία παραμένουν στον «πάτο» συγκριτικά με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η εξεύρεση απασχόλησης εξακολουθεί να είναι δύσκολη ακόμα και για τα άτομα υψηλής ειδίκευσης. Την ίδια ώρα, αρνητικό πρόσημο καταγράφουν οι επιδόσεις των μαθητών ηλικίας 15 ετών στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη εκσυγχρονισμού των προγραμμάτων σπουδών και του τρόπου διδασκαλίας των μαθημάτων.
Από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν λείπουν βέβαια και οι «συστάσεις» προς την Ελλάδα προκειμένου να υιοθετηθεί μια νέα εκπαιδευτική πολιτική με φιλελεύθερο πρόσημο, όπως η λεγόμενη «αυτονομία» των σχολικών μονάδων, η μετατροπή των διευθυντών σε managers επιλέγοντας ακόμα και εκπαιδευτικό προσωπικό, η αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών και η αύξηση των μαθητών ανά τάξη. Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στην Ελλάδα παραμένει ελκυστικό, παρά τις μειώσεις μισθών και το πάγωμα των προσλήψεων τα χρόνια των Μνημονίων. Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι το 2018 περισσότερα από 120.000 άτομα υπέβαλαν αίτηση για 20.000 θέσεις αναπληρωτών.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν:
Οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση συγκαταλέγονται μεταξύ των χαμηλότερων στην Ε.Ε. και αφορούν σε μεγάλο βαθμό τη μισθοδοσία. Το 2017 οι δαπάνες ανήλθαν στο 3,9% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι στο 4,6 %.Από το 2010 η Ελλάδα έχει κατορθώσει να μειώσει την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου στις αγροτικές περιοχές κατά 12 μονάδες (αλλά παραμένει σε υψηλά επίπεδα μεταξύ των ατόμων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό), με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τις βέλτιστες επιδόσεις στην Ε.Ε. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2017 το ποσοστό των νέων ηλικίας 18-24 ετών που εγκατέλειψαν το σχολείο μειώθηκε, είναι 4,7%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 10,6%.
* Αρνητικό πρόσημο καταγράφουν οι επιδόσεις των μαθητών ηλικίας 15 ετών στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Το διάστημα από το 2009 έως το 2018 το ποσοστό των μαθητών που έχουν χαμηλές επιδόσεις αυξήθηκε κατά 6% περίπου στην ανάγνωση (27,3%) και στα μαθητικά (35,8%), και κατά 7% στις φυσικές επιστήμες (32,7%). Ο μέσος ευρωπαϊκός μέσος όρος επιδόσεων στις αντίστοιχες κατηγορίες είναι 19,7%, 22,2% και 20,6%.
* Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε το 2018, καθώς ανήλθε σε 44,3% (έναντι 43,7% το 2017) υπερβαίνοντας τον μέσο όρο της Ε.Ε. (40,7%). Σημειώνεται ότι το ποσοστό των γυναικών που ολοκληρώνουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση ανέρχεται σε 51,3%, κατά 13,8 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από αυτό των ανδρών.
* Παρότι το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ θεωρείται δίκαιο, παράγει αναντιστοιχίες και ανεπάρκειες σε επίπεδο σπουδών, καθώς πολύ συχνά ούτε οι φοιτητές ούτε τα πανεπιστήμια επιτυγχάνουν τις προτιμήσεις τους. Επιπλέον, η ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση επικεντρώνεται κυρίως στην προετοιμασία για τις εξετάσεις εισαγωγής στο πανεπιστήμιο.
* Το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων ΑΕΙ ανήλθε σε 59% το 2018, αυξημένο κατά 10 μονάδες από αυτό του 2015, παρότι εξακολουθεί να είναι το χαμηλότερο στην Ε.Ε. Ωστόσο, η κατοχή πτυχίου βελτιώνει την απασχολησιμότητα: το αντίστοιχο ποσοστό για τους αποφοίτους ανώτερης δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ήταν σημαντικά χαμηλότερο, της τάξης του 45,2 %.
* Στην επαγγελματική εκπαίδευση έχουν θεσπιστεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις αλλά η ελκυστικότητα παραμένει περιορισμένη. Ειδικότερα, το ποσοστό των μαθητών που εγγράφονται στην ΕΕΚ ήταν 28,8 % το 2017 (μέσος όρος της Ε.Ε.: 47,8%) και μειώνεται αργά αλλά σταθερά από το 2013.
* Η συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση των παιδιών ηλικίας μεταξύ 4 ετών και ηλικίας έναρξης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αυξήθηκε από 79,8 % το 2016 σε 81,5 % το 2017, αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται πολύ του μέσου όρου της Ε.Ε. (95,4 %). Το 2017 οι εγκαταστάσεις παιδικής φροντίδας δέχθηκαν το 20,5% των παιδιών ηλικίας έως 3 ετών, ποσοστό που συνιστά αύξηση 11,6% από το 2016. Παρ’ όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν αρκετά βήματα ακόμα ώστε να μην κρίνεται «ανεπαρκής η παροχή οικονομικά προσιτής και ποιοτικής προσχολικής εκπαίδευσης».
* Την περίοδο 2018-2019 καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες για την παροχή εκπαίδευσης σε 12.867 προσφυγόπουλα, από τα οποία 8.290 φοίτησαν σε κανονικές τάξεις με παράλληλη στήριξη και 4.577 σε χωριστές τάξεις που λειτουργούν το απόγευμα. 30 περίπου παιδικοί σταθμοί λειτουργούν σε καταυλισμούς, 690 εκπαιδευτικοί έλαβαν ειδική κατάρτιση, ενώ παρασχέθηκαν υπηρεσίες διερμηνείας και προσελήφθησαν ψυχολόγοι.
ΕΠΕΚΕ Παιδείας ΣΥΡΙΖΑ: Θετικές αναφορές, υπάρχουν παραλείψεις
Με αφορμή την έκθεση, η ΕΠΕΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ σημειώνει ότι ορισμένα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποίησαν την έκθεση για να δημιουργήσουν εντυπώσεις και να υπονοήσουν ότι τα ευρήματα αποτελούν «χαστούκι» για την εκπαιδευτική πολιτική των τελευταίων ετών. Ωστόσο υπογραμμίζει ότι η μελέτη καταγράφει μια σειρά από θετικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και «υπαρκτές αδυναμίες», χωρίς να λείπουν τα μεθοδολογικά προβλήματα και οι παραλείψεις: «Στην έκθεση γίνεται λόγος για μείωση των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση, όταν οι καταρτισμένοι και ψηφισμένοι προϋπολογισμοί για τα έτη 2016 έως 2019 αποδεικνύουν ότι οι δαπάνες του υπουργείου Παιδείας αυξήθηκαν κατά 12%, ενώ σταμάτησε η πτωτική τάση (-34%) της περιόδου 2009 - 2015». Επιπλέον «τα στοιχεία με τις χαμηλές επιδόσεις των μαθητών δεν είναι καινούργια». Οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών, όπως επισημαίνεται, αποτελούν σημαντικό εργαλείο στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, αλλά θα πρέπει να εξετάζονται κριτικά εφόσον «σε αυτές αποτυπώνονται ιδεολογικοί προσανατολισμοί και πολιτικές στοχεύσεις».
