Επιστροφή στην «κατήχηση» και στον «δογματισμό». Αυτό αντανακλά ουσιαστικά η απόφαση του ΣτΕ, το οποίο έκρινε αντισυνταγματικές τις αλλαγές στα προγράμματα σπουδών των Θρησκευτικών στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο γιατί «δεν αποβλέπουν στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των ορθόδοξων μαθητών». Ένα βήμα μπρος η απόφαση του ΣτΕ για την κατάργηση της υποχρεωτικής ή προαιρετικής αναγραφής του θρησκεύματος στα απολυτήρια και στους τίτλους σπουδών ώστε να προστατευτούν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και ένα βήμα πίσω η απόφαση για τον «κατηχητικό» και τον «αναχρονιστικό» χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών.
Σε σχέση με τη διδασκαλία του μαθήματος, η πλειοψηφία των δικαστών έκρινε ότι θα πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης και ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές. Αντίθετα, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, μέσω των εν λόγω προγραμμάτων σπουδών δινόταν ιδιαίτερη έμφαση είτε στην προβολή στοιχείων κοινών με τη διδασκαλία άλλων δογμάτων και θρησκειών (Δημοτικό - Γυμνάσιο) είτε στη διδασκαλία διαφόρων ηθικών και κοινωνικών ζητημάτων, τα οποία είτε είναι αντικείμενο κυρίως άλλων μαθημάτων είτε είναι άσχετα ή και αντίθετα με την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία (Λύκειο). Γι' αυτό και ακυρώνονται οι αποφάσεις του τέως υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου με τις οποίες διαμορφώθηκαν τα προγράμματα σπουδών.
Οι δύο αποφάσεις του ΣτΕ αποτελούν πάντως «βούτυρο στο ψωμί» της υπουργού Παιδείας, μιας και κάτι χάνει, αλλά και κάτι κερδίζει και με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρει να κρατήσει τις ισορροπίες μεταξύ των μελών του κόμματός της και του ακροατηρίου της κατευνάζοντας τις αντιδράσεις σκοταδιστικών, παρεκκλησιαστικών και εθνικιστικών κύκλων. Στον απόηχο της απόφασης, το υπουργείο Παιδείας έσπευσε να ανακοινώσει πως θα προχωρήσει στην αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών των Θρησκευτικών και την αλλαγή του τρόπου απαλλαγής, διευκρινίζοντας πως θα «διασφαλιστεί η συμβατότητα των σχετικών ρυθμίσεων με τις συνταγματικές επιταγές».
Στη δεκαετία του '50 η εκπαίδευση
«Οι αποφάσεις του ΣτΕ γυρίζουν την εκπαίδευση στη σκοτεινή δεκαετία του '50 και στο 'ελληνοχριστιανικό' σύνταγμα του 1952» τονίζει ο Νίκος Φίλης, σημειώνοντας πως πρόκειται για απόφαση που αντίκειται στο σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. «Με βάση το σκεπτικό της απόφασης», συμπληρώνει, «όλα τα προγράμματα σπουδών που ίσχυαν μετά το 2000 δεν έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί, γιατί σε όλα, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, η επιταγή του συντάγματος του 1975 για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης δεν ερμηνευόταν περιοριστικά ως κατήχηση στην Ορθοδοξία».
Αναφερόμενος στις αλλαγές που εφαρμόστηκαν επί θητείας του στα προγράμματα σπουδών, ο Νίκος Φίλης επισημαίνει ότι ο βασικός στόχος του μαθήματος των Θρησκευτικών ήταν να αποτελέσει ένα μάθημα «γνώσης και όχι πίστης, προβληματισμού και ουσιαστικής μάθησης και όχι κατήχησης και προσηλυτισμού» προκειμένου ο τρόπος διδασκαλίας να αντανακλά τη νέα κοινωνική πραγματικότητα και «να ανταποκρίνεται σε ένα σχολείο κοσμικό και δημοκρατικό».
Εκτιμά επίσης ότι η νομολογία του ΣτΕ «που μεθοδεύτηκε από εκκλησιαστικούς και παρεκκλησιαστικούς παράγοντες στον χώρο της Δικαιοσύνης» θα δημιουργήσει νέα αδιέξοδα στην εκπαίδευση και προκαλώντας θέματα συνείδησης, θα οδηγηθούν τα πράγματα ώστε «το μάθημα των Θρησκευτικών με τη μορφή της κατήχησης να γίνει προαιρετικό».
Όχι πια μάθημα, μόνο κατήχηση
"Από σήμερα το μάθημα των Θρησκευτικών δεν θα αποτελεί πλέον μάθημα, αλλά κατήχηση" αναφέρει σε δήλωσή του ο τέως υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου, κάνοντας λόγο για μια ιστορική απόφαση που «καταργεί ολόκληρη την επιστημονική, παιδαγωγική και θεολογική εξέλιξη του μαθήματος μετά το 1974». «Δεν είναι γνώση, αλλά εξέταση για την πίστη των μαθητών και των γονιών τους. Ένα μάθημα που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι χρήσιμο και απολύτως απαραίτητο μετατρέπεται πια επίσημα σε άκρως επικίνδυνο αναχρονισμό».
Αναφέρει επίσης ότι με την απόφαση καταργείται «η συνειδητή προσπάθεια χιλιάδων θεολόγων να κατακτήσουν στη συνείδηση των συναδέλφων τους την πραγματική επιστημονική και παιδαγωγική ισοτιμία του μαθήματος των Θρησκευτικών με τα άλλα μαθήματα του ωρολογίου προγράμματος» και «υπονομεύει την καθιέρωση μιας κουλτούρας διαλόγου ανάμεσα σε επιστημονικούς και θρησκευτικούς φορείς με γνώμονα πάντοτε ότι την τελική ευθύνη των μαθημάτων την έχει η Πολιτεία».
ΚΙΝ.ΑΛΛ.: "Ληξιαρχική πράξη θανάτου επιστημονικών και δημοκρατικών" κατακτήσεων
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η ανακοίνωση του Κινήματος Αλλαγής, το οποίο χαρακτηρίζει την απόφαση του ΣτΕ ως «ληξιαρχική πράξη θανάτου επιστημονικών, παιδαγωγικών και δημοκρατικών κατακτήσεων σαράντα χρόνων». Σύμφωνα με το ΚΙΝ.ΑΛΛ., «επιχειρείται η επιβολή με τη χρήση των κρατικών μηχανισμών μιας συγκεκριμένης αντίληψης για την Ορθοδοξία που την εκφράζουν αυτοί που σήμερα χαίρονται. Παραφράζοντας το γνωστό μεταξικό ποιηματάκι, ας αναρωτηθούμε 'ποιοι χαίρονται και χαμογελούν σήμερα, πατέρα;' αναφέρει σκωπτικά. Παράλληλα καταλογίζει ευθύνες στους υπουργούς του ΣΥΡΙΖΑ για τη στάση τους, ωστόσο συμπληρώνει ότι τώρα προέχει πώς η «κυβέρνηση της Δεξιάς» δεν θα μετατρέψει το σχολείο σε ένα «γιγάντιο κατηχητικό».
Τέλος το θρήσκευμα από τα απολυτήρια
Την ίδια ώρα, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την αναγραφή του θρησκεύματος στο απολυτήριο, τα αποδεικτικά σπουδών και τα πιστοποιητικά σπουδών του Γυμνασίου και του Γενικού Λυκείου. Ακολουθώντας την απόφαση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η Ανεξάρτητη Αρχή έκρινε ότι είτε η υποχρεωτική, είτε η προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος στα έγγραφα αυτά συνιστά παραβίαση του άρθρου 13 του συντάγματος, του άρθρου 9 της ΕΣΔΑ, καθώς και διατάξεων της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το άρθρο 13 του συντάγματος κατοχυρώνει το ατομικό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, ενώ η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και το δικαίωμα του ατόμου να μην αποκαλύπτει, είτε αμέσως είτε εμμέσως, το θρήσκευμα ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του. Εν προκειμένω, η αναγραφή του θρησκεύματος σε δημόσια έγγραφα συνιστά παραβίαση, ακόμη κι αν αυτή γίνεται με τη συγκατάθεση ή την πρωτοβουλία του μαθητή ή των γονέων του. Πέραν αυτών, τονίζεται επίσης ότι η αναγραφή ενός τόσο ευαίσθητου προσωπικού δεδομένου καλλιεργεί το έδαφος για ενδεχόμενες διακρίσεις, δυσμενείς ή ευμενείς, ενέχοντας τον κίνδυνο προσβολής της θρησκευτικής ισότητας.
