Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Η εξάλειψη του σεξισμού στα ΜΜΕ, υπόθεση και των δημοσιογράφων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η εξάλειψη του σεξισμού στα ΜΜΕ, υπόθεση και των δημοσιογράφων

Τα ΜΜΕ αποτελούν το βασικό πεδίο αναπαραγωγής στερεοτυπικών προτύπων -δηλαδή αναπαραγωγής του κυρίαρχου λόγου- και όχι μόνο των έμφυλων διακρίσεων. Τα ΜΜΕ, περισσότερο από κάθε άλλη δομή, όπως η εκπαίδευση ή η πολιτιστική δημιουργία, παράγουν και αναπαράγουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο κοινωνικούς ρόλους και προκαταλήψεις και μέσω αυτών παρουσιάζουν και ερμηνεύουν την πραγματικότητα.

Και εάν στο γυναικείο φύλο, μέσω της μυθοπλασίας, των διαφημιστικών σποτ και της ειδησεογραφίας, προβάλλουν απλουστεύσεις που αντανακλούν την πατριαρχία αιώνων, ανάλογη μεταχείριση επιφυλάσσουν και για άλλες κοινωνικές ή εθνοτικές ομάδες, όπως οι μετανάστες, η LGBTQ κοινότητα, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα άτομα με ψυχική νόσο κ.ο.κ. Σεξιστικός λόγος, ρατσιστικές αναφορές, λόγος που στιγματίζει, καλλιεργούν αναπαραστάσεις οι οποίες εξυπηρετούν όχι μόνο «ευκολίες» παραγωγής στα media, αλλά και την κυριαρχία των ισχυρών του πλούτου μέσα στην κοινωνία.

Αναπαράγοντας γενικεύσεις, μηχανικές σχηματοποιήσεις και προκατασκευασμένες εικόνες, τα ΜΜΕ σαφώς και δεν αντανακλούν την εικόνα του κόσμου, δεν είναι ο «καθρέφτης» του, όπως ορισμένοι θεωρητικοί υποστηρίζουν. Αντίθετα, προδίδουν τα όρια της γνώσης, των αντιλήψεων και του πολιτιστικού κεφαλαίου αυτών που παράγουν το περιεχόμενο τους. Είναι οι ίδιοι αυτοί που προβάλλουν το «γυναικείο πρότυπο», βασισμένο στο τι είναι οι γυναίκες «από τη φύση τους», και με τον τρόπο αυτό υπονομεύουν τις προσπάθειες των γυναικών για χειραφέτηση, αυτονομία, ένταξη στη δημόσια σφαίρα, ενασχόληση με τα κοινά.

Σε αυτούς ακριβώς που παράγουν το περιεχόμενο των ΜΜΕ, κυρίως στους δημοσιογράφους, απευθύνεται ο Οδηγός προς τα ΜΜΕ για την Εξάλειψη του Σεξισμού και των Έμφυλων Διακρίσεων, που εξέδωσε το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), τον Φεβρουάριο 2018, με συγγραφείς την Ναυσικά Μοσχοβάκου και τη Λίνα Χατζηαντωνίου. Ο Οδηγός περιέχει συστάσεις προς τους επαγγελματίες των ΜΜΕ που αφορούν την αποφυγή της σεξιστικής γλώσσας, τη συμμετοχή των γυναικών στο περιεχόμενο των ΜΜΕ και τον τρόπο παρουσίασης τους, με στόχο να προβληματίσει, αλλά και να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των δημοσιογράφων που επιθυμούν να προωθήσουν την έμφυλη ισότητα και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.

1. Χρησιμοποιείτε τους θηλυκούς τύπους ουσιαστικών και επιθέτων, ακόμα και εάν αρχικά προκαλούν αμηχανία. Η μη χρήση του θηλυκού γένους καθιστά τις γυναίκες αόρατες και διαιωνίζει αποκλεισμούς, έστω και σε συμβολικό επίπεδο. Λέξεις όπως «μαγείρισσα» και «χορεύτρια» ηχούν φυσικές, γιατί αναδεικνύουν χαρακτηριστικά που παραδοσιακά συνδέονται με τη «γυναικεία» φύση, ενώ λέξεις όπως “βουλεύτρια” ή “δικάστρια” προκαλούν αμηχανία γιατί αναφέρονται σε δουλειές που «δεν είναι για γυναίκες».

2. Χρησιμοποιείτε θηλυκό και αρσενικό γένος στα μηνύματα που απευθύνονται σε όλες και όλους. Αναγνώστες και αναγνώστριες, τηλεθεατές και τηλεθεάτριες, ακροατές και ακροάτριες. Με αυτό τον τρόπο, αισθάνονται όλοι ότι συμπεριλαμβάνονται, εκπροσωπούνται και συμμετέχουν ισότιμα. Όταν ένα μήνυμα απευθύνεται αποκλειστικά σε γυναίκες, χρησιμοποιήστε τη διατύπωση ««οι γυναίκες που δικαιούνται επίδομα μητρότητας» και όχι «οι δικαιούχοι του επιδόματος μητρότητας».

3. Παρουσιάστε τις γυναίκες και άνδρες με δημόσια δράση χωρίς στερεότυπα, αναφέροντας το ονοματεπώνυμο, το επάγγελμα και την ιδιότητά τους. Οι γυναίκες συχνά παρουσιάζονται μόνο με το μικρό τους όνομα και προσδιορίζονται με βάση στερεοτυπικούς ρόλους όπως «σύζυγός του...», «μητέρα x παιδιών». Θα πρέπει να αποφεύγονται αναφορές σε «γυναικεία» χαρακτηριστικά (που σχετίζονται π.χ. με την εμφάνιση ή ότι είναι «υπεύθυνες μητέρες») που καταφέρνουν να διατηρούν, σε αντιδιαστολή με το επάγγελμά τους που παραδοσιακά θεωρείται «ανδρικό».

4. Αποφεύγετε εκφράσεις που αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα, μιλήστε για «τις γυναίκες» και όχι για τη «γυναίκα». Η «γυναίκα» σημασιοδοτεί τον μύθο της ομογένειας που ανταποκρίνεται στις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις για τις γυναίκες ενώ ο όρος «οι γυναίκες» προσδιορίζει μια ετερογενή ομάδα με πολλαπλές ταυτότητες. (βλ. και Πίνακα Ι).

5. Εξισορροπήστε τον αριθμό γυναικών και ανδρών στην εικονογράφηση και στα πάνελ. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται. Η ορατότητά τους στα ΜΜΕ, ιδίως σε εκπομπές ή άρθρα υψηλού κύρους, είναι μόλις 1:4. Η μεταχείριση αυτή επιφυλάσσεται τόσο για τις γυναίκες υποψήφιες σε εκλογές όσο και στην παρουσία τους ως εμπειρογνωμόνων και δημοσιογράφων. Εάν συνεχίσουμε να βλέπουμε, να διαβάζουμε και να ακούμε κυρίως τις φωνές των ανδρών, τότε οι γυναίκες σκιαγραφούνται ως παθητικές παρατηρήτριες και όχι ως δρώντα υποκείμενα.

6. Παρουσιάστε τις γυναίκες ΚΑΙ σύμφωνα με την ιδεολογία και τις επαγγελματικές τους δεξιότητες. Ο τρόπος παρουσίασης των γυναικών δεν πρέπει να γίνεται με βάση χαρακτηριστικά που συνδέονται με παραδοσιακά έμφυλους ρόλους. Δώστε έμφαση στο έργο, τις ιδέες και τις δεξιότητες που σχετίζονται με το επάγγελμα ή το λειτούργημά τους.

7. Μην περιορίζετε τις ερωτήσεις / αναφορές για την προσωπική ζωή ΜΟΝΟ στις γυναίκες. Εάν γίνεται, συνιστά διάκριση. Εάν κρίνεται αναγκαία η αναφορά στην προσωπική ζωή μιας γυναίκας, κάνετε ανάλογες αναφορές ή ερωτήσεις και στους άνδρες που συμμετέχουν στη συζήτηση. Μην κάνετε ερωτήσεις ή αναφορές σχετικά με τη συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και την εξωτερική εμφάνιση των γυναικών. Παρόμοιες αναφορές σπάνια γίνονται σε άνδρες πολιτικούς και υποτιμούν την ικανότητα των γυναικών να συμμετέχουν στον δημόσιο βίο.

8. Δώστε ποικίλες αναπαραστάσεις των γυναικών και των ανδρών, ώστε να μην εγκλωβίζονται στα έμφυλα στερεότυπα και να παρουσιάζεται η κοινωνική ποικιλομορφία. Απευθυνθείτε και προβάλλετε γυναίκες και άνδρες κάθε ηλικίας, προέλευσης, επαγγέλματος, σεξουαλικού προσανατολισμού, αντικατοπτρίζοντας τη σύνθεση της κοινωνίας. Προβάλλετε άνδρες και γυναίκες σε ρόλους που δεν συμφωνούν με τις κοινωνικές προκαταλήψεις: γυναίκες στην οικονομία, μηχανικούς κ.λπ., άνδρες νοσηλευτές, νηπιαγωγούς, με ευθύνες φροντίδας των παιδιών κ.λπ. Μην δίνετε έμφαση στην εμφάνιση των γυναικών. Υπονοεί ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της «γυναικείας φύσης» και μπορεί να επικαλύπτει τις δεξιότητές τους σε διάφορες πλευρές της κοινωνικής τους ζωής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL