Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Από την κρίση της πολιτικής στην κρίση της πολιτικής επικοινωνίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Από την κρίση της πολιτικής στην κρίση της πολιτικής επικοινωνίας

Η αστική δημόσια σφαίρα έχει τους δικούς της μύθους και ο πλέον ισχυρός είναι αυτός της ανεξαρτησίας, του πλουραλισμού και της αντικειμενικότητας των ΜΜΕ. Πρόκειται για μια κανονιστική πρόσληψη της επικοινωνίας, η οποία αποσιωπά τα διαφοροποιημένα συμφέροντα και τις ανταγωνιστικές στρατηγικές που διασταυρώνονται στο πεδίο του μεσοποιημένου επικοινωνιακού πράττειν.

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε λοιπόν τη συμπεριφορά και τον ρόλο των ηγετικών συστημικών ΜΜΕ χωρίς να λάβουμε υπόψη τις μορφές συνάρθρωσης του οικονομικού με το πολιτικό πεδίο, καθώς και τους όρους οργάνωσης και άσκησης της πολιτικής κυριαρχίας και της ιδεολογικής ηγεμονίας στην εποχή του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού.

Το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα εμπεδώνει την κυριαρχία του επιβάλλοντας έναν τριπλό ολοκληρωτισμό: επεκτείνει την εμπορευματοποίηση σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής· φιμώνει τις αιρετικές και ανεπιθύμητες φωνές και υπνωτίζει τις συνειδήσεις μέσα από τον καθολικό έλεγχο της δημοσιότητας· υποβιβάζει τη δημοκρατία σε αγοραία διαδικασία, η οποία κατασκευάζει σχεδόν εκβιαστικά μια παθητική και θνησιγενή νομιμοποίηση.

Απότοκα αυτής της εξέλιξης είναι η ιδιότυπη συγχώνευση δημόσιου και ιδιωτικού και η μονοπώληση και ο έλεγχος των μέσων της πολιτικής επικοινωνίας από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.

Στον ορίζοντα αυτών των μετατοπίσεων μοιάζει να σχηματίζονται δύο κρίσιμες και σημαίνουσες αναλογίες μεταξύ του πολιτικού και του επικοινωνιακού συστήματος. Συγκεκριμένα η δραστική απομείωση της σχετικής αυτονομίας του πολιτικού συνυφαίνεται με την κατάλυση της περιορισμένης ανεξαρτησίας των μέσων, ενώ ο δραστικός περιορισμός του πολιτικού πλουραλισμού συντονίζεται με τη συρρίκνωση του επικοινωνιακού πλουραλισμού.

Πράγματι, στη συνθήκη του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, το κράτος χάνει την ικανότητά του να ενσωματώνει τα κοινωνικά συμφέροντα και να διευθετεί τις κοινωνικές αντιφάσεις στον βαθμό που κρίσιμα πεδία έχουν τεθεί εκτός πολιτικής διαπραγμάτευσης και πολιτικής δημοσιότητας, ενώ ανέλεγκτες τεχνοκρατικές και οικονομικές ελίτ έχουν ιδιοποιηθεί τις κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις. Παράλληλα εξουδετερώνονται οι θεσμικοί δίαυλοι διατύπωσης εναλλακτικών πολιτικών που αμφισβητούν την ηγεμονία της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας.

Ομοίως τα ΜΜΕ έχουν πάψει να λειτουργούν ως παραμορφωτικός, έστω, καθρέφτης που αντανακλά τη σύνθετη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Όλο και περισσότερο θυμίζουν μηχανές προπαγάνδας που εκλαϊκεύουν και διαχέουν στην κοινωνία τα κυρίαρχα αξιακά και πολιτικά πρότυπα εκπαιδεύοντάς την πειθαρχικά στη λογική του ανταγωνιστικού ατομικισμού, του πολιτικού κομφορμισμού, της αντιπολιτικής και, εν τέλει, της παραίτησης από την αναζήτηση εναλλακτικών σχεδίων ζωής (ΤΙΝΑ).

Στη συνάφεια αυτή, η κριτική και ερευνητική δημοσιογραφία υποχωρούν δραματικά παραχωρώντας τη θέση τους σε μια επικοινωνιακή δραματουργία, στην οποία κυριαρχούν δημοσιογράφοι spin doctors, πρόθυμοι να ικανοποιήσουν την ακόρεστη επιθυμία του κοινού για την κλειδαρότρυπα της πολιτικής προωθώντας, με αυτόν τον τρόπο, την αποπολιτικοποίηση της δημοσιότητας.

* Ο Ευθύμης Παπαβλασόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL