Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, αυτό της Ακροδεξιάς, που ενώ έχει κερδίσει πια κυβερνητικές θέσεις σε αρκετά κράτη - μέλη, οργανώνεται και έχει ήδη χωρίσει σε δύο στρατόπεδα την ευρωπαϊκή πολιτική σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα. Είχε προηγηθεί όμως η διολίσθηση άλλων ευρωπαϊκών πολιτικών ομάδων σε υιοθέτηση ακροδεξιών θέσεων ή ρητορικών που έσπρωχναν σε όλο και πιο ξενοφοβικές πολιτικές την Ε.Ε. Ήδη μετά το πρώτο σοκ του καλοκαιριού του 2015 η Ε.Ε. φάνηκε ότι συνερχόταν με επιλεκτική μνήμη και ευαισθησία, με έμφαση στην εύρεση νομικοφανών τρόπων παράκαμψης του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα της Σύμβασης της Γενεύης.
Η βασική αρχή λοιπόν η οποία διατρέχει όλες τις συνόδους και τα συμβούλια που αφορούσαν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ήταν: απλώς κρατήστε τους μακριά μας. Κανείς δεν θυμάται πια πόσες φορές η Ε.Ε. κήρυξε τον "πόλεμο κατά των λαθροδιακινητών". Οι ίδιες όμως αποφάσεις, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις οργανισμών όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ή η Διεθνείς Αμνηστία, δεν προέβλεπαν ταυτόχρονα καμία ασφαλή δίοδο προς την Ε.Ε. των αξιών και των δικαιωμάτων για τους κατατρεγμένους του πολέμου ή της απόλυτης φτώχειας!
Οι σταθμοί στην υιοθέτηση αντιπροσφυγικών - αντιμεταναστευτικών ευρωπαϊκών πολιτικών μόνο τα τελευταία τρία χρόνια είναι πολλοί και ουσιαστικά προετοίμασαν την παρούσα κατάσταση.
Θυμίζουμε το κλείσιμο των συνόρων από τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, απόφαση που τα επίσημα χείλη της Κομισιόν χρέωναν στις κυβερνήσεις των Δυτικών Βαλκανίων και υποστήριζαν ότι δεν μπορούσε να παρέμβει σε αποφάσεις κυβερνήσεων μη κρατών - μελών. Φυσικά, δύο μήνες μετά, η ΠΓΔΜ παραδέχθηκε εμμέσως ότι δέχτηκε πιέσεις για να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες. Παράλληλα, είχε διαρρεύσει επιστολή Γιούνκερ στον Σλοβένο πρωθυπουργό με το «καλωσόρισμα» ενίσχυσης της συνοριοφυλακής της ΠΓΔΜ στα σύνορα με την Ελλάδα, ενώ αποκάλυπτε ταυτόχρονα ότι ανάλογες συμφωνίες είχαν ήδη γίνει μεταξύ της Σλοβενίας και άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.
Θυμίζουμε επίσης την ίδια εποχή, την αποστροφή υπουργού του Βελγίου -που δεν ανήκει στη ομάδα του Βίσενγκραντ- σε συμβούλιο υπουργών Εσωτερικών, απευθυνόμενος προς τον τότε Έλληνα υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλα, να "σπρώχνουν τους πρόσφυγες πίσω στη θάλασσα", προτείνοντας ουσιαστικά να παραβιαστεί κάθε νομική σύμβαση, καθώς μια τέτοια πρακτική θα είχε συνέπεια θανάτους! Τότε μάλιστα ο Έλληνας υπουργός είχε καταγγείλει, μιλώντας σε ελληνικά μέσα αλλά και στο BBC, ότι οι Ευρωπαίοι ζήτησαν ως προσωρινή λύση την κατασκευή στρατοπέδων - μαμούθ, χωρητικότητας περίπου 300.000-400.000 ανθρώπων.
Όλα αυτά συνέβαιναν υπό την συνεχή επωδό, κυρίως της Αυστρίας και του τότε υπουργού Εξωτερικών της Σεμπ. Κουρτς, ότι η Ελλάδα δεν φυλάει σωστά τα θαλάσσια σύνορά της. Ο ίδιος είχε φτάσει να προτείνει μάλιστα και την υιοθέτηση του αυστραλιανού μοντέλου με το νησί Ναούρου, όπου οι αιτούντες άσυλο κρατούνται επ' αόριστον.
Ακολούθησε η συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Στο μεσοδιάστημα δε, κράτη - μέλη -Αυστρία και Βίσεγκραντ- είχαν εφεύρει και έναν ακόμα όρο, την "ευέλικτη αλληλεγγύη" μεταξύ των χωρών - μελών. Τι σήμαινε αυτό για την Ελλάδα; "Κρατείστε τους εσείς και εμείς θα σας στέλνουμε κουβέρτες, σκηνές ή ό,τι μπορούμε".
Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι στο μεταξύ οι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, η δεύτερη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα προσφύγων, είχε αποκλειστεί από τα προγράμματα μετεγκατάστασης, ενώ η Γερμανία έκρινε το Αφγανιστάν ασφαλή χώρα, προχωρώντας μάλιστα σε απελάσεις! Σε προχθεσινή της έκθεση η Διεθνής Αμνηστία καλούσε να σταματήσουν οι απελάσεις στο Αφγανιστάν καθώς "οι Ταλιμπάν έχουν τον έλεγχο ή παρουσία σε περισσότερες επαρχίες απ’ ό,τι τα τελευταία 17 χρόνια, μετά την απομάκρυνσή τους από την εξουσία" και οι συγκρούσεις έχουν οδηγήσει "σε αριθμό - ρεκόρ θυμάτων πολιτών και εσωτερικών εκτοπίσεων και μετακινήσεων".
Κάπου εκεί η Ε.Ε. θεώρησε ότι το ζήτημα με τη διαδρομή του Αιγαίου έχει ρυθμιστεί, οπότε στράφηκε στην πιο αιματηρή διαδρομή, αυτή της Κεντρικής Μεσογείου, που περνά μέσα από την Αφρική και καταλήγει στην Ιταλία. Η λύση που προκρίθηκε ήταν η ενίσχυση της Λιβυκής Ακτοφυλακής και χρήματα ώστε ή Λιβύη ή άλλα αφρικανικά κράτη - μέλη που θεωρούνται transit να κρατούν τους πρόσφυγες στα εδάφη τους. Στον δρόμο αυτό μάλιστα, η Ε.Ε. επέλεξε να ενισχύσει μια από τις δύο κυβερνήσεις της Λιβύης και της χορήγησε και χρήματα για να ρυθμίσει τα προβλήματα που έχει με την άλλη κυβέρνηση, όπως παραδέχθηκε εμμέσως ο πρόεδρος της κυβέρνησης του Βορρά της Λιβύης μιλώντας στις Βρυξέλλες, το καλοκαίρι του 2017.
Από την άλλη, οι αριθμοί από μόνοι τους λένε την τραγική αλήθεια, ότι μπορεί να μειώνονται οι αφίξεις, οι θάνατοι όμως όχι με την ίδια αναλογία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία ενός πρότζεκτ του Διεθνούς Οργανισμού για τη Μετανάστευση (ΔΟΜ), το 2017 οι αφίξεις στην Ευρώπη είναι 152.125 άνθρωποι και κατεγράφησαν 2.802 θάνατοι στην προσπάθεια να φτάσουν στην Ε.Ε. Το 2018, μέχρι τον Οκτώβριο ο ΔΟΜ είχε καταγράψει 86.436 αφίξεις και 1.783 θανάτους!
"Πέρυσι αυτή την εποχή, πέντε ΜΚΟ διεξήγαγαν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο. Το 2017, οι ΜΚΟ διέσωσαν πάνω από 46.000 ανθρώπους, σύμφωνα με την ιταλική Ακτοφυλακή. Η ακύρωση της εγγραφής στο νηολόγιο του ναυλωμένου από ΜΚΟ πλοίου Aquarius είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και θα μειώσει δραματικά τη δυνατότητα έρευνας και διάσωσης ακριβώς τη στιγμή που πρέπει να αυξηθεί", σημείωνε στην αρχή του μήνα η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.
Και ποια είναι η παρούσα κατάσταση; Κυβερνήσεις κρατών - μελών ανερυθρίαστα εμποδίζουν επιχειρήσεις διάσωσης στη Μεσόγειο, απαγορεύοντας στα διασωστικά σκάφη να αποβιβάσουν τους διασωθέντες. Κράτη - μέλη απλώς δεν εφαρμόζουν -χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρξουν ορατές συνέπειες- αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μετεγκατάσταση ή επανεγκατάσταση προσφύγων. Και ως επιστέγασμα όλων αυτών, στις τελευταίες πια συνόδους η πλήρης παράλυση σχετικά με τις συζητήσεις περί αναθεώρησης του κανονισμού του Δουβλίνου, υπό την πλήρη άρνηση των χωρών του Βίσεγκραντ αλλά και της Αυστρίας, να μοιραστούν οι ευθύνες.
