Πόσα πράγματα άλλαξε στην ουσία η Ευρωπαϊκή Σύνοδος στο ζήτημα της αντιμετώπισης του προσφυγικού ζητήματος; Ήταν μια έκπληξη; Ή απλώς αυτή την φορά ίσως φάνηκε καλύτερα και στον πιο αθώο και στον πιο φιλοευρωπαίο ότι η Ε.Ε. χωρίζεται με όρους πια ανοιχτής ξενοφοβίας και ακροδεξιών πολιτικών, με κράτη - μέλη που θεωρούν ότι υπάρχει "εθελοντική αλληλεγγύη" αφού φυσικά την έχουν επιβάλει στην πράξη, αγνοώντας επιδεικτικά την εφαρμογή ευρωπαϊκών συμφωνιών και προγραμμάτων, όπως αυτών της μετεγκατάστασης προσφύγων; Πράξη για την οποία πρέπει να τονίσουμε, δεν έχουν υποστεί καμία συνέπεια, γεγονός που από μόνο του μαρτυρά και την ανοχή της κατά τα άλλα άτεγκτης στα ζητήματα λιτότητας Ε.Ε.
Υπενθυμίζουμε ότι, ακριβώς πριν ένα χρόνο, στις Βρυξέλλες συζητούσαν την έναρξη των επί παραβάσει διαδικασιών και τι κυρώσεις θα αποφασιστούν για τις χώρες του Βίσεγκραντ που δεν είχαν συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη μετεγκατάσταση. Υπήρχε μάλιστα διάσταση απόψεων μεταξύ Κομισιόν και Ευρωκοινοβουλίου περί του είδους των κυρώσεων. Πάντως μέχρι σήμερα κυρώσεις δεν έχουν αποφασιστεί.
Η παράκαμψη της Γενεύης
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η απόφαση της συνόδου για το προσφυγικό, για την οποία απεσύρθη τελικά το ιταλικό βέτο, δεν είναι τίποτα άλλο από επανάληψη "μέτρων" ή αδιεξόδων που έχουμε ξαναδιαβάσει στα τελικά κείμενα ανάλογων συνόδων από το 2015 και συνέχιση πολιτικών που έχουν ήδη προετοιμαστεί από το 2016. Ουσιαστικά, ο στόχος είναι η "εξωτερίκευση" του ασύλου, με την Ε.Ε. να κάνει ότι μπορεί ώστε να κρατήσει πια τους πρόσφυγες -γιατί ακόμα στην πλειοψηφία τους πρόσφυγες είναι οι νεοαφιχθέντες- εκτός του εδάφους της, είτε με κέντρα εκτός ευρωπαϊκού εδάφους είτε με κλειστά κέντρα στα σύνορά της ΕΕ, από όπου λίγοι "τυχεροί" θα καταφέρνουν να πάρουν άσυλο περνώντας μέσα από τις συμπληγάδες του "κοινού συστήματος ασύλου" της Ε.Ε., εφόσον η Ε.Ε. δηλαδή καταφέρει εντέλει να το συστήσει.
Γιατί οι "περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης" που είδαμε να περιγράφονται στο κείμενο των συμπερασμάτων, όπου θα γίνεται ο διαχωρισμός "ατομικών περιπτώσεων με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και χωρίς να δημιουργείται παράγοντας προσέλκυσης για τους μετανάστες" μεταξύ όσων σώζονται στη θάλασσα, προϋποθέτει την ύπαρξη ενός κοινού συστήματος ασύλου στο οποίο δεν έχουν καταλήξει οι ηγέτες της Ε.Ε. καθώς σκοντάφτει και στην αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου δεδομένων των διαφωνιών για το κατά πόσο μπορούν οι χώρες - εισόδου να αναλάβουν τις ευθύνες όλης της Ε.Ε. Γεγονός που επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά και σε αυτό το κείμενο.
Καινούργιο στοιχείο είναι τα νέα κέντρα σε "εθελοντική βάση". Δηλαδή όσοι σώζονται σε ευρωπαϊκό έδαφος θα μεταφέρονται σε "ελεγχόμενα" κέντρα, τα οποία θα στηθούν σε κράτη - μέλη, σε "εθελοντική βάση", όπως επισημαίνεται, για να γίνεται διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών. Κατόπιν και πάλι εθελοντικά θα εφαρμόζεται η μετεγκατάσταση προσφύγων.
Τεχνάσματα και ακροβασίες
Με λίγα λόγια, η Ε.Ε. προσπαθεί με κάθε τρόπο να παρακάμψει τη Σύμβαση της Γενεύης και την ίδια ώρα να μην παραδεχθεί κατάργησή της και έτσι καταφεύγει σε κάθε λογής τεχνάσματα και νομικούς ακροβατισμούς. Βέβαια, η επίκληση του διεθνούς δικαίου, όταν απαγορεύεις την είσοδο στον πρόσφυγα και στην ίδια πρόταση μιλάς και για "παράγοντα προσέλκυσης", μόνο πικρά χαμόγελα προκαλεί, που συνοδεύονται και από πολλά ερωτήματα που φυσικά η Ε.Ε. δεν θέλει να απαντήσει.
Και στον δρόμο αυτό της απώλειας κάθε ανθρωπιστικού προσωπείου η Ε.Ε. συνεχίζει την ενίσχυση της συνεχώς αναβαθμιζόμενης FRONTEX, επαναλαμβάνει την ανάγκη περί ενιαίου και αποτελεσματικού μηχανισμού ευρωπαϊκών επιστροφών όσων δεν πάρουν άσυλο και αναγνωρίζει την ανάγκη για γρήγορη χρηματοδότηση για να "χτυπήσει την παράνομη μετανάστευση". Φυσικά, κηρύσσει μάλλον για τρίτη φορά τον πόλεμο κατά των διακινητών, γεγονός που στην πράξη δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσπάθεια κλεισίματος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου μέσω ακόμα μεγαλύτερης ενίσχυσης της Λιβυκής Ακτοφυλακής και υποστήριξης της κυβέρνησης του Βορρά της Λιβύης, την οποία έχει επιλέξει να στηρίξει η Ε.Ε. Θυμίζουμε μάλιστα ότι ακριβώς πριν έναν χρόνο, σε συνέδριο υψηλού επιπέδου που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες με καλεσμένους αξιωματούχους και αντιπροσωπείες από την Αφρική, ο Λίβυος πρόεδρος της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Αλ Σαράζ είχε ευχαριστήσει την Ε.Ε. για την υποστήριξη της κυβέρνησής του αλλά και για τη βοήθεια για την "ανάπτυξη και μέτρων ασφαλείας στο νότιο τμήμα της χώρας", για να πολεμά δηλαδή τους αντιπάλους του με ευρωπαϊκούς πόρους. Στο ίδιο συνέδριο, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φ. Μογκερίνι παραδεχόταν ότι οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης μεταναστών και προσφύγων στη Λιβύη είναι τραγικές και ζητούσε τη συνδρομή διεθνών ανθρωπιστικών οργανώσεων.
Η Αφρική
Παρ' όλα αυτά, η Ε.Ε. έχει από το 2016 στρέψει το βλέμμα της στην Αφρική και προσπαθεί επανειλημμένα με επενδύσεις και διμερείς συμφωνίες με διάφορα κράτη της να εξαγοράσει την ησυχία της από προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, παρά την αποτυχία της κατά τη Σύνοδο της Βαλέττας τον Νοέμβριο του 2015. Ακολούθησε το 2016 η περιοδεία τής Μέρκελ σε χώρες της Αφρικής όπως ο Νίγηρας και το Τσαντ με σκοπό την σύναψη διμερών συμφωνιών που θα κρατούσαν ή θα επέστρεφαν μετανάστες και πρόσφυγες στις χώρες που η Ε.Ε. θεωρούσε transit εντός Αφρικής, κίνηση την οποία είχαν επικρίνει ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία τονίζοντας ότι πρόκειται για συμφωνίες που γίνονται χωρίς να εξασφαλίζεται ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών. Οι συμφωνίες επανεισδοχής έγιναν με κάποιες χώρες όντως, ενώ πέρσι, στο συνέδριο υψηλού επιπέδου του ΕΚ, ο αρμόδιος επίτροπος Επενδύσεων είχε πει ότι ετοιμάζει ένα πακέτο 40 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην Αφρική. Στα δε συμπεράσματα της προχθεσινής συνόδου αποφασίστηκε, εκτός από το να δοθεί η δεύτερη δόση της χρηματοδότησης στην Τουρκία για την ανάλογη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας, η μεταφορά 500 εκατομμυρίων ευρώ στο ταμείο για την Αφρική.
Πάντως όποιος παρακολουθεί την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος τα τελευταία τουλάχιστον τέσσερα χρόνια στην Ευρώπη έχει πάψει να αναρωτιέται για τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, που επαναλαμβάνονται στην πραγματικότητα μόνο σαν ξόρκι στα διάφορα ανακοινωθέντα συνόδων και δηλώσεων αρχηγών κρατών της Ε.Ε. ή μεγαλόσχημων αξιωματούχων της. Αυτοί πάλι που στέκονται δίπλα στους κατετρεγμένους αυτού του κόσμου στην πράξη δεν μιλούν περί αξιών, τις εφαρμόζουν. Ενδεικτικά, η Ευρώπη των 500 εκατομμυρίων (σε πληθυσμό) έχει δεχθεί συνολικά λιγότερους πρόσφυγες από χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου, όπως το Μπαγκλαντές, η Ιορδανία, ο Λίβανος, σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
ΥΓ.: Πριν στεγνώσει το μελάνι στα συμπεράσματα της συνόδου, ένα νέο ναυάγιο ανοιχτά της Λιβύης γέμιζε πτώματα παιδιών και γονιών τη Μεσόγειο.
