Αναμονή και αβεβαιότητα: Με αυτούς τους όρους περιγράφει η νέα έκθεση της ΜΚΟ. Αίτημα, με τίτλο "ΣΤΗΝ ΑΝΑΜΟΝΗ: Αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα - Όψεις της διαδικασίας ασύλου", τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στη χώρα μας σε σχέση με την απόδοση ασύλου, ειδικά και μετά τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας με τη διαμόρφωση δύο πραγματικοτήτων, μίας για τους πρόσφυγες των νησιών μετά την έναρξη της συμφωνίας και μίας για τους πρόσφυγες της ενδοχώρας. Η οργάνωση μάλιστα εμφανίζεται ανήσυχη για την ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), ο οποίος χαρακτηρίζεται αμφιλεγόμενος δεδομένου ότι υπερβαίνει πια τον ίδιο τον κανονισμό λειτουργίας της υπηρεσίας, κανονισμός που δεν έχει αλλάξει, παρά τις αρμοδιότητες που ο Έλληνας νομοθέτης έδωσε πρόσφατα στους υπαλλήλους της EASO, δίνοντάς τους ρόλο και στις δευτεροβάθμιες επιτροπές ασύλου.
Σημειώνεται ότι ήδη στα νησιά οι υπάλληλοι της EASΟ λαμβάνουν συνεντεύξεις από αιτούντες άσυλο και εισηγούνται επί του παραδεκτού του αιτήματος, βάσει της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Με λίγα λόγια, όλο το υλικό που λαμβάνει ο χειριστής της Υπηρεσίας Ασύλου για να αποφασίσει για την τύχη ενός πρόσφυγα έχει συλλεχθεί από τον υπάλληλο της ΕΑSO, ενώ όπως επισημάνθηκε και σε χθεσινή ενημέρωση δημοσιογράφων, είναι προβληματικό τουλάχιστον να μην βλέπει τον ίδιο τον αιτούντα άσυλο o υπάλληλος της Υπηρεσίας Ασύλου που αποφασίζει.
Ασφαλής η Τουρκία σύμφωνα με την EASO για πρόσφυγα στην οποία επιτέθηκαν τρεις φορές
Ο Σπύρος Ριζάκος, από τη ΜΚΟ Αίτημα, τονίζει μάλιστα ότι είδαν συνεντεύξεις αιτούντων άσυλο από υπαλλήλους της EASO όπου παρατηρήθηκε ότι, παρόλο που Σύροι πρόσφυγες αναφέρουν σοβαρά περιστατικά που αντιμετώπισαν στην Τουρκία, τελικά δεν αξιολογούνται από τους υπαλλήλους της EASO, οι οποίοι έκριναν στις συγκεκριμένες περιπτώσεις ότι η Τουρκία ήταν ασφαλής χώρα για τους συγκεκριμένους αιτούντες άσυλο. Μάλιστα, ένα τέτοιο παράδειγμα περιλαμβάνει η έκθεση, σύμφωνα με την οποία γυναίκα από τη Συρία "κατά την εξέταση της αίτησής της επί του παραδεκτού από εμπειρογνώμονα του EASO υποστήριξε πως επαναπροωθήθηκε πολλές φορές στη Συρία από τις τουρκικές αρχές και προσπάθησε πέντε φορές μέχρι να καταφέρει να διασχίσει τα σύνορα, καθώς και ότι κατά την παραμονή της στην Τουρκία τρεις φορές δέχθηκε σεξουαλική επίθεση. Στη γνωμοδότηση της υπαλλήλου της EASO αναφέρεται ότι "(..) από την εξέταση της αιτούσας δεν προέκυψαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ζωή και η ελευθερία της αιτούσας απειλούνται στην Τουρκία για λόγους φυλής, θρησκείας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων. Δεν υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης για εκείνη στην Τουρκία. (...) Σε περίπτωση και άλλης απόπειρας σεξουαλικής κακοποίησής της στην Τουρκία, μπορεί να ζητήσει προστασία από τις τουρκικές αρχές. Σχετικά με τη δήλωσή της αναφορικά με την επαναπροώθησή της στη Συρία πριν από τις 12/1/2016, μπορεί να ενημερωθεί για τις εγγυήσεις που παρασχέθηκαν από τις τουρκικές αρχές στις 18/3/2016 σε σχέση με τη συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας".
Προβλήματα πρόσβασης στο άσυλο
Σύμφωνα με την έκθεση, παρατηρείται ότι υπάλληλοι της EASO αντιμετωπίζουν την ελληνική νομοθεσία ως "δευτερεύουσα", ενώ καταγράφονται και προβλήματα στην πρόσβαση των αιτούντων άσυλο ή και δικηγόρων στα περιφερειακά γραφεία ασύλου, καθώς η είσοδος ελέγχεται είτε από ιδιωτικούς φρουρούς (σε Αθήνα), είτε από υπαλλήλους της EASO.
H έκθεση σημειώνει ότι ειδικά "στα νησιά παρατηρήθηκαν πολύ σημαντικές καθυστερήσεις -έως και οκτώ μηνών- κατά την πλήρη καταγραφή, καθώς και αυθαίρετη προτεραιοποίηση συγκεκριμένων εθνικοτήτων, που φαίνεται ότι εξυπηρετούσε την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η ημερομηνία άφιξης και εκδήλωσης βούλησης και σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιαίτερες προσωπικές περιστάσεις και η ευαλωτότητα εκάστου/εκάστης πολίτη τρίτης χώρας". Στην ενδοχώρα, προσθέτουν, "ήταν σχεδόν αδύνατη η αυτοπρόσωπη υποβολή αιτήματος ασύλου στα Περιφερειακά Γραφεία Ασύλου ή τα Αυτοτελή Κλιμάκια. Οι αιτούντες, στη μεγάλη τους πλειονότητα, παραπέμπονταν στην προβληματική διαδικασία υποβολής αιτήματος μέσω Skype, ενώ παράλληλα η επιλογή της διαδικασίας της προκαταγραφής (αντί της άμεσης πλήρους καταγραφής) οδήγησε σε μεγάλες καθυστερήσεις έως και 10 μηνών στην πλήρη καταγραφή των αιτημάτων".
Εκτός μετεγκατάστασης λόγω καθυστέρησης καταχώρησης στο EURODAC
Η έκθεση καταγράφει επίσης αυθαίρετη στέρηση του δικαιώματος υπαγωγής στη διαδικασία μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο οι οποίοι αποδεδειγμένα εισήλθαν στη χώρα προ της έναρξης εφαρμογής της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας, λόγω καθυστερημένης καταχώρησής τους στο σύστημα EURODAC και άρνησης των αστυνομικών αρχών να διορθώσουν την καταχώρηση αυτή.
Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι η επιβολή περιορισμού διαμονής στα νησιά αντιβαίνει ευθέως στη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, δεδομένων του εγκλωβισμού των προσφύγων και των συνθηκών διαβίωσης εκεί, ενώ τονίζεται ότι η η εν λόγω εμπλοκή της ΕΛ.ΑΣ. στις υποθέσεις αυτές "εγείρει ζητήματα αρμοδιότητας και νομιμότητας".
Επισημαίνεται επίσης η έλλειψη νομικής πληροφόρησης αλλά και παροχή νομικής συνδρομής.
Για τη διαδικασία οικογενειακής επανένωσης, όπως σημειώνουν, παρατηρήθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις στην καταγραφή των αιτούντων άσυλο, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση υπαγωγής τους στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσης.
Μεγάλες αποκλίσεις στην ποιότητα εξέτασης του ασύλου
Επίσης, η έκθεση σημειώνει ότι σχετικά με την πρωτοβάθμια διαδικασία ασύλου, η Υπηρεσία Ασύλου δεν έχει κατορθώσει να διασφαλίσει ένα ενιαίο ικανοποιητικό επίπεδο εξέτασης των αιτημάτων, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις στην ποιότητα των συνεντεύξεων και των αποφάσεων. Για τη δευτεροβάθμια διαδικασία ασύλου, τονίζεται ότι "η υιοθέτηση της έγγραφης διαδικασίας στον β’ βαθμό, με ολοένα και περιοριζόμενη τη δυνατότητα διενέργειας προσωπικής συνέντευξης, δεν παρέχει εχέγγυα μιας εμπεριστωμένης αξιολόγησης", ενώ επισημαίνουν ότι οι διαδοχικές και αλλεπάλληλες αλλαγές που συντελέστηκαν στο νομικό πλαίσιο και στη λειτουργία των επιτροπών της Αρχής Προσφυγών από τον Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι σήμερα είχαν ως αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες περίοδοι κατά τις οποίες οι επιτροπές αυτές είτε δεν λειτουργούσαν καθόλου είτε υπολειτουργούσαν, με σοβαρές επιπτώσεις στους αιτούντες άσυλο που είχαν υποβάλει προσφυγές, χιλιάδες εκ των οποίων παραμένουν σε εκκρεμότητα.
