Ρεπορτάζ: Έλλη Ζώτου
Οικογένειες χωρισμένες, με τον πατέρα στη φυλακή και τη μάνα και τα παιδιά στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στο φυλάκιο του Έβρου, άνθρωποι που καταδικάστηκαν με την αυτόφωρη διαδικασία σε ποινές 3 ή 4 ετών χωρίς αναστολή και με υψηλότατα χρηματικά πρόστιμα και άλλοι που είναι ξεχασμένοι σε μια παραλία ή κρατούμενοι σε λιμεναρχεία ή σε ένα αρματαγωγό και ξαφνικά μαθαίνουν ότι θέλουν να τους επιστρέψουν στην Τουρκία.
Αυτές είναι οι πραγματικότητες της “ξεχωριστής κατηγορίας ανθρώπων”, κατά τον Στ. Πέτσα, που έφτασαν μετά την 1η Μαρτίου, για τους οποίους, σύμφωνα με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, “αναστέλλεται η υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου” και τα “άτομα αυτά επιστρέφονται, χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής”.
Και οι πραγματικότητες αυτές έχουν εγκαινιάσει δύο διαφορετικές πρακτικές σε ποινικό επίπεδο σε Έβρο και νησιά.
Οι άνδρες στη φυλακή, οι γυναίκες με αναστολή...
Στο Έβρο, όπου από τις 29 Φεβρουαρίου μέχρι την περασμένη Πέμπτη έχουν συλληφθεί συνολικά 348, σύμφωνα με την αστυνομία, οι συλληφθέντες πρόσφυγες και μετανάστες, ειδικά των πρώτων ημερών, ήρθαν αντιμέτωποι με μια νέα πρακτική των δικαστικών αρχών, όπως σημειώνουν στην “Α” δικηγόροι και εργαζόμενοι στο πεδίο. Οι εισαγγελείς σε αρκετές περιπτώσεις δεν απείχαν από την ποινική δίωξη για παράνομη είσοδο, όπως ήταν το σύνηθες. Έτσι, άνθρωποι καταδικάστηκαν αυθημερόν, σε ποινές 3, 5 ή 4 ετών χωρίς αναστολή, με χρηματικά πρόστιμα των 10.000 ευρώ, χωρίς επαρκή διερμηνεία, σύμφωνα με πληροφορίες από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), ενώ υπάρχουν περιπτώσεις καταδικασθέντων ανδρών που βρίσκονται σε φυλακές της Κομοτηνής ή σε Α.Τ. της περιοχής του Έβρου να περιμένουν την μεταγωγή τους στη φυλακή, ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά τους βρίσκονται στο ΚΥΤ του φυλακίου του Έβρου, χωρίς να ξέρουν ούτε τι θα γίνουν ούτε πού είναι οι άντρες τους.
Την προηγούμενη εβδομάδα, σε δηλώσεις της στην “Α” και Στο Κόκκινο, η Στέλλα Νάννου από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ έκανε λόγο για τουλάχιστον 40 τέτοιες υποθέσεις, ενώ η τελευταία εικόνα σύμφωνα με πηγές, είναι ότι ανάλογη ποινική μεταχείριση είχαν 70 τουλάχιστον άτομα.
Υπάρχει περίπτωση να χάσουν τις προθεσμίες εφέσεων και να εκτίσουν την ποινή καθώς δεν επαρκεί η νομική βοήθεια των οργανώσεων, σημειώνουν πηγές του ΕΣΠ, τονίζοντας ότι αν κάποιος από αυτούς μετά το τέλος του μήνα καταφέρει να κάνει αίτηση ασύλου και αναγνωριστεί ως πρόσφυγας, υπάρχει το αυτονόητο δικαίωμα αναψηλάφησης αυτής της δίκης βάση του άρθρου 31 της Σύμβασης της Γενεύης, το οποίο ορίζει ότι στον πρόσφυγα δεν επιβάλλονται ποινές για παράνομη είσοδο σε χώρα.
Ανάλογη ποινική αντιμετώπιση
Στα νησιά η κατάσταση διαφέρει. Το σύνολο των ανθρώπων του “καθεστώτος του Μαρτίου” στα νησιά φτάνει αυτή τη στιγμή τους 1.797, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του συντονιστικού.
Απο αυτούς, μόνο μια βάρκα είχε ανάλογη ποινική αντιμετώπιση με αυτή του Έβρου. Δέκα άτομα, εκ των οποίων τα τρία ασυνόδευτοι ανήλικοι, σύμφωνα με τον δικηγόρο και διευθυντή του παραρτήματος της Ελλάδος της οργάνωσης HIAS, Βασίλη Κερασιώτη, έχουν ποινικές δικογραφίες για παράνομη είσοδο, με τους επτά ενηλίκους να έχουν καταδικαστεί ήδη με ποινές 3,5 ετών χωρίς αναστολή και να κρατούνται σε φυλακές του Δομοκού, της Χαλκίδος και της Χίου. Για τους τρεις ασυνόδευτους ανήλικους έχει οριστεί ρητή δικάσιμος για τις 25 Μαΐου. Πρόκειται για “υβριδική διαδικασία”, σχολιάζει ο Β. Κερασιώτης εξηγώντας ότι, παρά τη ρητή δικάσιμο, έχει εκδοθεί σε βάρος τους και διοικητική απέλαση. “Το ένα αναιρεί το άλλο”, τονίζει.
Σύμφωνα με την αστυνομία, έχουν επίσης σχηματιστεί ποινικές δικογραφίες για διακίνηση μεταναστών και έχουν δικαστεί τρία ακόμα άτομα στη Χίο.
Που κρατούνται στα νησιά
Η πλειοψηφία των αφιχθέντων του Μαρτίου στα νησιά παραμένουν σε κράτηση υπό ακατάλληλες συνθήκες, όπως τονίζεται ακόμα και στο εξώδικο των ενώσεων των αστυνομικών του βορείου και νοτίου Αιγαίου. Συγκεκριμένα, οι πρόσφυγες και μετανάστες του Μαρτίου κρατούνται, όπως αποκαλύπτει και το εξώδικο των αστυνομικών: «αυτή τη στιγμή α) στη Μυτιλήνη βρίσκονται σε αρματαγωγό 502 αλλοδαποί, β) στη Χίο βρίσκονται συνολικά 258 αλλοδαποί, εκ των οποίων 136 άτομα σε δημοτικό ακίνητο με μία τουαλέτα και 122 άτομα σε υπαίθριο χώρο της ζώνης Λιμένος Χίου και εντός υπηρεσιακών λεωφορείων που εξυπηρετούνται από δύο χημικές τουαλέτες, γ) στη Σάμο βρίσκονται 93 αλλοδαποί σε αίθουσα του 4ου Λιμεναρχείου Σάμου χωρίς τουαλέτα και ύδρευση, δ) στη Ρόδο βρίσκονται 38 αλλοδαποί στα κρατητήρια της Αστυνομικής Διεύθυνσης ε) στη Σύμη βρίσκονται 21 αλλοδαποί στο μπαλκόνι του Αστυνομικού Τμήματος, στ) στο Καστελόριζο των 400 κατοίκων βρίσκονται 100 αλλοδαποί τύποις κρατούμενοι να τριγυρνούν ωσάν τουρίστες στο νησί ελλείψει υποδομής και αστυνομικού προσωπικού για τη φύλαξη τους, ζ) στην Κω βρίσκονται 150 αλλοδαποί σε αίθουσα αναμονής επιβατών στο λιμάνι, με δύο τουαλέτες, και η) στη Λέρο βρίσκονται 252 αλλοδαποί σε ένα υπόστεγο στο λιμάνι του νησιού με δύο χημικές τουαλέτες”.
Σημειώνεται δε ότι όσοι πρόσφυγες έχουν φτάσει από την περασμένη Πέμπτη στη Λέσβο παραμένουν μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές στις παραλίες όπου έφτασαν.
Αποφάσεις επιστροφής στην Τουρκία
Στο μεταξύ, την Πέμπτη η αστυνομία ξεκίνησε να επιδίδει αποφάσεις επανεισδοχής στην Τουρκία στους κρατουμένους πρόσφυγες και μετανάστες στο αρματαγωγό στο λιμάνι της Μυτιλήνης, μετά τις αποφάσεις κράτησης, τις οποίες είχαν προσβάλει.
“Αυτές οι αποφάσεις, που επικαλούνται τη Δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας, είναι αντίθετες με την ελληνική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία ανέστειλε τις αιτήσεις ασύλου στις 1.03.2020. Ο νόμος αναφέρει ότι οι νέες αφίξεις πρέπει να επιστραφούν στη χώρα προέλευσής τους / χώρα καταγωγής. Οι άνθρωποι στο σκάφος έλαβαν 48 ώρες για να εκφράσουν τις αντιρρήσεις τους για το αν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους (επαναπατρισμός), μόνο αργότερα τους επιδόθηκαν απροσδόκητα αποφάσεις επιστροφής στην Τουρκία χωρίς ποτέ να δοθεί η δυνατότητα να εξηγήσουν γιατί η Τουρκία δεν είναι ασφαλής γι’ αυτούς”, τονίζει σε ανάρτησή της η HIAS.
Σύμφωνα με τον Βασίλη Κερασιώτη, ανάμεσα στους κρατουμένους στο αρματαγωγό βρίσκονται ασυνόδευτοι ανήλικοι, περιπτώσεις οικογενειακής επανένωσης βάσει Δουβλίνου αλλά και η μάνα του παιδιού που πνίγηκε στο ναυάγιο, ενώ η πρόσβαση των δικηγόρων επετεύχθη μετά από εισαγγελική παρέμβαση.
