Σε νέα φάση μπαίνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την αντιπροσώπευση να χαρακτηρίζεται από την απλή αναλογική εν όψει των εκλογών του Μαΐου του 2019, έναντι του προηγούμενου συστήματος που έδινε στην πρώτη παράταξη το 60% των εδρών. Σκοπός, άλλωστε, της νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι να δυναμώσει η φωνή των πολιτών, οι οποίοι στον πρώτο γύρο εκλογών θα επιλέγουν δημοτικούς και περιφερειακούς συμβούλους και στον δεύτερο θα επιλέγουν δήμαρχο και περιφερειάρχη, εφ’ όσον δεν έχει συγκεντρώσει την πλειοψηφία του 50% την πρώτη Κυριακή.
Μπορεί οι αντιδράσεις των “γαλάζιων” και των “πράσινων” αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μην κάμφθηκαν, όπως επικαλούνται αφενός την ακυβερνησία, αφετέρου την πρακτική δυσκολία της εφαρμογής με κινδυνολογία για εμπλοκή των εκπροσώπων συμφερόντων, αλλά η απλή αναλογική, κατά τον υπουργό Εσωτερικών Π. Σκουρλέτη, αποτελεί το εργαλείο για να σπάσει “η μονοπαραταξιακή λογική των δημάρχων και περιφερειαρχών”, που θα δίνει σημαίνοντα ρόλο στην αντιπολίτευση. Με αυτό τον τρόπο, η αντιπολίτευση θα μπορέσει να συμβάλλει με δημιουργικές προτάσεις και να μην περιορίζεται στην καταψήφιση των προτάσεων της πλειοψηφίας, αφού θα απαιτείται η συναίνεσή της στην περίπτωση που η πρώτη παράταξη δεν έχει απόλυτη πλειοψηφία.
Ενεργοποιούνται οι κοινότητες
Την ίδια ώρα, ενισχυμένο ρόλο αποκτούν οι κοινότητες, που σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως στην επαρχία, ήταν παραμελημένες από την πλειοψηφούσα δημοτική παράταξη. Στον νόμο με την επωνυμία “πρόγραμμα ‘Κλεισθένης Ι’” επανέρχεται η κατηγοριοποίηση με βάση τους 300 κατοίκους. Εκεί, ο εκπρόσωπος της κοινότητας είναι μονοπρόσωπο όργανο. Σε κοινότητες με πληθυσμό από 301 έως 2.000 κατοίκους εκλέγονται πέντε μέλη και από 2.001 έως 10.000 κατοίκους εκλέγονται επτά μέλη. Από 10.001 έως 50.000 κάτοικους εκλέγονται 11 μέλη και για κοινότητες άνω των 50.001 εκλέγονται 15 μέλη. Σκοπός είναι η ενίσχυση της ενδο-δημοτικής αποκέντρωσης, προκειμένου οι κάτοικοι των κοινοτήτων να έχουν φωνή και δυνατότητα παρέμβασης για να επιλύονται τα καθημερινά προβλήματα.
Στο πρόγραμμα “Κλεισθένης Ι” οι κοινότητες θα επιχορηγούνται μέσω του διαμοιρασμού της τακτικής χρηματοδότησης του δήμου για την υλοποίηση επενδυτικών έργων. Ο επιμερισμός του πόσου στις κοινότητας και ο τρόπος αναπλήρωσης των αναλογούντων ποσών σε περίπτωση εκχώρησης, ενεχυρίασης ή δέσμευσης με οποιονδήποτε τρόπο των προς επιμερισμό πιστώσεων θα καθορίζεται με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας.
Περισσότερες γυναίκες στα ψηφοδέλτια
Σύμφωνα με τον “Κλεισθένη Ι”, η ποσόστωση των γυναικών στην κατάρτιση των ψηφοδελτίων αυξάνεται από το 30% στο 40%. Για “σπουδαία κατάκτηση στην προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ικανή να λειτουργήσει καταλυτικά στην εμβάθυνση της δημοκρατίας”, κάνει λόγο η γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων Φ. Κούβελα, υπογραμμίζοντας ότι η ρύθμιση “μας ωθεί όλο και εγγύτερα στην ισόρροπη εκπροσώπηση, την οποία δεν παύουμε να διεκδικούμε”. Σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίζει ότι αντίστοιχη ρύθμιση πρέπει να προωθηθεί και για την κατάρτιση των ψηφοδελτίων για τις βουλευτικές εκλογές.
Υποψήφιοι ανά συνδυασμό
Ευνοϊκές αλλαγές φέρνει το πρόγραμμα “Κλεισθένης Ι” και στον αριθμό των υποψηφίων ανά συνδυασμό, καθώς ιδίως στην επαρχία υπήρχε δυσκολία στην κατάρτισή τους, λόγω έλλειψης ενδιαφερομένων να εμπλακούν στα αυτοδιοικητικά πράγματα. Έτσι, ενώ με τον “Καλλικράτη” απαιτούνταν κατά 50% περισσότεροι υποψήφιοι σε σχέση με τον αριθμό των εδρών, τώρα με τον “Κλεισθένη” οι υποψήφιοι ανά συνδυασμό θα αναλογούν σε 30% περισσότερους σε σχέση με τις έδρες.
Μετά την κατανομή των εδρών και την ανάδειξη δημάρχου, στη στελέχωση με αντιδημάρχους υπάρχει η δυνατότητα να επιλεγούν από τις αντιπολιτευόμενες παρατάξεις. Για τον ορισμό αντιδημάρχου από άλλη παράταξη απαιτείται η έγκριση της πλειοψηφίας των συμβούλων της παράταξης που όπου προέρχεται. Αντίστοιχη πρόβλεψη υπάρχει και για τους αντιπεριφερειάρχες που προέρχονται από άλλες παρατάξεις. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στον δήμαρχο να επιλέξει εξίσου καλά στελέχη για την καλύτερη εκπλήρωση των καθηκόντων του, στο πλαίσιο των συνεργασιών με άλλες παρατάξεις.
Τοπικά δημοψηφίσματα
Στο πρόγραμμα “Κλεισθένης Ι” επεκτείνεται η δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων και στις Περιφέρειες με θεματολογία που δεν σχετίζεται με την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική, τη μεταναστευτική πολιτική, την ερμηνεία και εφαρμογή διεθνών συνθηκών, ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας ή τη θεσμική οργάνωση όλων των γνωστών θρησκειών. Επίσης, με βάση τη ρύθμιση “δημοψήφισμα δεν προκηρύσσεται για θέματα δημοσιονομικής διαχείρισης του οικείου ΟΤΑ, επιβολής τελών, ανακαθορισμού του αριθμού και των ορίων των δήμων, των κοινοτήτων, των Περιφερειών και των περιφερειακών ενοτήτων της χώρας”.
Τα τοπικά δημοψηφίσματα επικεντρώνονται σε όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που αφορούν τους δήμους και τις Περιφέρειες. Το αποτέλεσμά τους έχει αποφασιστικό ή συμβουλευτικό χαρακτήρα και καθορίζεται στην απόφαση προκήρυξής του. Τοπικό δημοψήφισμα προκηρύσσεται εάν συγκεντρωθεί ενισχυμένη πλειοψηφία των 2/3 των δημοτικών ή περιφερειακών συμβούλων ή εάν συγκεντρωθεί το 10% των εγγεγραμμένων εκλογέων του δήμου ή της Περιφέρειας. Μπορεί να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα ανά έτος και σε καμία περίπτωση κατά την περίοδο που διεξάγονται εθνικές ή αυτοδιοικητικές εκλογές ή ευρωεκλογές.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα “Κλεισθένης Ι”, στον δημόσιο διάλογο, επί του ερωτήματος ή των ερωτημάτων που θα τεθούν στην ψηφοφορία μπορούν να συμμετέχουν πολιτικά κόμματα, δημοτικές και περιφερειακές παρατάξεις, συνδυασμοί που έλαβαν μέρος στις τελευταίες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές ανεξαρτήτως της εκπροσώπησης τους στο δημοτικό συμβούλιο, τοπικές και περιφερειακές ενώσεις προσώπων, τοπικές και περιφερειακές επιστημονικές ενώσεις, επαγγελματικές ή συνδικαλιστικές οργανώσεις και κάθε άλλος φορέας της κοινωνίας των πολιτών.
