Περπατώντας στον κεντρικό εμπορικό δρόμο της Κομοτηνής, την Ερμού, όπου αρκετοί έμποροι από τη μειονότητα έχουν τα μαγαζιά τους, μιλώντας με τους ανθρώπους προσπαθείς να καταλάβεις τη γνώμη τους για την κατάσταση σήμερα. Οι περισσότεροι θεωρούν πως έχει σταθεροποιηθεί η κατάσταση και πως φαίνεται ένα φως στην άκρη του τούνελ. Είναι αλήθεια, μας λένε, ότι η αγορά "τσίμπησε" στις γιορτές γιατί αρκετοί άνθρωποι είδαν χρήματα στην τσέπη τους. Αυτό που τους απασχολεί είναι η φορολογία, γιατί για το ασφαλιστικό οι περισσότεροι θα πληρώσουν λιγότερα απ' ό,τι πλήρωναν.
Όταν η συζήτηση πηγαίνει στα αμιγώς μειονοτικά ζητήματα, ασφαλώς το θέμα της σαρία κυριαρχεί. Πάλι οι περισσότεροι βλέπουν θετικά αυτή την κίνηση της κυβέρνησης, υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που ασφαλώς έχουν τον προβληματισμό τους. Όπως μας έλεγε μάλιστα ένας, "τι θα γίνει σε μια οικογένεια που οι μισοί θέλουν τον μουφτή και οι μισοί τον δικαστή; Δεν είναι το πού θα πάνε τελικά, είναι το χάσμα που θα δημιουργηθεί ανάμεσά τους".
Κατά τα άλλα, διαπιστώνουν ότι η κυβέρνηση προσπαθεί πραγματικά να σηκώσει τη χώρα και να τη βγάλει από την κρίση. Τα ονόματα του Μητσοτάκη, της Γεννηματά, του Γεωργιάδη τους φέρνουν θυμηδία. "Αυτοί μας χρεοκόπησαν", μας λένε, "πάνε, τελείωσαν". Όσο για το όνομα του Αντώνη Σαμαρά; "Αυτός", μας λένε, "δεν υπάρχει για μας". Άλλωστε κανείς από τη μειονότητα δεν μπορεί να ξεχάσει τα γεγονότα του 1990 και την τότε συμπεριφορά του πρώην πρωθυπουργού.
Γιατροί και δικηγόροι διαμαρτύρονται
Είναι αλήθεια ότι γιατροί και δικηγόροι από τη μειονότητα διαμαρτύρονται. Υψηλά εισοδήματα, μεγάλες επιβαρύνσεις αλλά από την άλλη στα αμιγώς μειονοτικά ζητήματα στηρίζουν την απόφαση της κυβέρνησης για τη σαρία και τονίζουν ότι πιο εύκολο για την κυβέρνηση θέμα είναι η εκλογή διαχειριστικής επιτροπής για το βακούφι της Κομοτηνής. "Θα βοηθήσει πολύ αυτή η διαδικασία, γιατί θα μπουν τα πράγματα σε μια σειρά και θα υπάρχει έλεγχος και στα οικονομικά".
Όσο για τους φόβους κάποιων ότι δήθεν μπορεί να εκλεγούν αρεστοί στο προξενείο, βάζουν τα γέλια. Άμα έχει επτά μέλη το Δ.Σ., μου λένε, άντε να βγει και ένας τέτοιος. Για το θέμα των μουφτήδων, πάλι, η θέση τους είναι σαφής: Το εκλεκτορικό σώμα πρέπει να αποτελείται από ανθρώπους που είναι αγαπητοί στη μειονότητα. Αποκλείουν αμέσως τους διορισμένους από το ελληνικό κράτος ιεροδιδασκάλους. "Αν μπουν αυτοί", μας λένε, "θα έχουμε μία από τα ίδια, τότε να μην αλλάξει τίποτε". Και, μεταξύ μας, δεν έχουν άδικο.
Το άγχος του καπνού
Πηγαίνοντας στην περιφέρεια της Ροδόπης και στα χωριά που βγαίνει ο καπνός, το άγχος είναι ότι έρχεται άμεσα το τέλος των επιδοτήσεων. Για τις μικρές εκτάσεις, 8-10 στρεμμάτων, η επιδότηση ήταν το φιλί της ζωής για τους κατοίκους της Φιλύρας, της Οργάνης και των άλλων περιοχών. Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κάποιο ισοδύναμο που θα καλύψει αυτή τη ζημιά και το άγχος μεγαλώνει. Περιμένουν από την κυβέρνηση, μια κυβέρνηση που όπως λένε τη στήριξαν. Ασφαλώς χαίρονται για τις παρεμβάσεις που έχει κάνει η κυβέρνηση για την Υγεία, για την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες της Υγείας, για το κοινωνικό μέρισμα, βλέπουν ότι η κυβέρνηση προσπαθεί και ελπίζουν.
Όσον αφορά το θέμα της σαρία, άλλοι το αποδέχονται ασμένως, άλλοι είναι διστακτικοί. Για το θέμα όμως των μουφτήδων είναι σύμφωνοι όλοι: σε καμία περίπτωση δεν θέλουν τους ιεροδιδασκάλους που διόρισε το κράτος στο εκλεκτορικό σώμα. Αναγνωρίζουν επίσης ότι αυτή η κυβέρνηση άνοιξε θέματα που ήταν ταμπού για δεκαετίες. Κυρίως στα χωριά παραπονιούνται για συγχωνεύσεις μειονοτικών σχολείων χωρίς να έχει λυθεί προηγουμένως το ζήτημα της μεταφοράς των μαθητών. Μας λένε για κάποιες περιπτώσεις που δεν υπάρχει μέσο και για καιρό κάποια παιδάκια δεν πήγαιναν στο Δημοτικό και τώρα βρέθηκε μια λύση και τα πηγαίνει μια μητέρα. Μας λένε επίσης ότι στο μειονοτικό Δημοτικό των Αρριανών, που πια είναι ένα, έχουν μαζευτεί 93 παιδάκια σε ένα παλιό κτήριο με μικρές αίθουσες. Αλλά και ότι πολλές φορές το ΚΤΕΛ περνά από χωριά στις 2.30 με 3 το μεσημέρι και τον χειμώνα είναι δύσκολο παιδάκια της πρώτης δημοτικού να περιμένουν έξω στο κρύο.
Οι αγρότες
Μικροί και μεσαίοι αγρότες είναι οι περισσότεροι στη μειονότητα. Αυτοί είδαν 9.000 ευρώ αφορολόγητο, είδαν και 12.000 ευρώ επιδοτήσεις αφορολόγητες. Άλλωστε, οι περισσότεροι δεν μπορούν να φανταστούν τέτοιο ποσό σαν επιδότηση. Αρκετοί πήραν και το κοινωνικό μέρισμα, έχουν και τη στήριξη στις δομές υγείας οι ανασφάλιστοι, αυτά μας λένε, "δεν τα είχαμε δει από καμία κυβέρνηση".
Το ασφαλιστικό τους επίσης δεν είναι βαρύ, πληρώνουν λιγότερα από όσα πλήρωναν. Για τη σαρία αρκετοί συμφωνούν, αλλά υπάρχουν και αρκετοί που προβληματίζονται για το πώς θα δουλέψει η νέα νομοθεσία. Για τους μουφτήδες έχουν ακριβώς την ίδια άποψη. Στο εκλεκτορικό σώμα να είναι άνθρωποι που τους εκτιμά η μειονότητα, μας λένε.
Ελπίδα για κάτι καλύτερο
Κοινός τόπος των ανθρώπων από τη μειονότητα που μιλήσαμε είναι ότι αυτή η κυβέρνηση προσπαθεί, πιστεύουν ότι μετά το καλοκαίρι θα αρχίσει να γίνεται καλύτερη η κατάσταση. Τα κόμματα του παλιού συστήματος δεν τους συγκινούν και θεωρούν ότι "ο Τσίπρας θα είναι πάλι πρωθυπουργός". Περιμένουν να δουν τι θα γίνει με το θέμα του μουφτή και αν η κυβέρνηση ακούσει το αίτημά τους για τη συγκρότηση του εκλεκτορικού σώματος. Γιατί "έχει καεί η γούνα τους" από τα παιχνίδια του ΥΠΕΞ και της ΕΥΠ δεκαετίες τώρα. Μιλούν για τα νέα παιδιά που αναγκάστηκαν να φύγουν στο εξωτερικό εδώ και χρόνια και δουλεύουν σε δύσκολες συνθήκες στα θερμοκήπια της Ολλανδίας.
Δεν έχουν πολλά ανοίγματα σε τράπεζες και αυτό είναι θετικό, με αποτέλεσμα να μπορέσουν, κυρίως οι έμποροι, να κρατηθούν στα χρόνια της κρίσης. Άλλωστε, οι μειονότητες είναι "σφιχτές" στη διαχείριση των οικονομικών τους. Σε κάθε περίπτωση πάντως, θέλουν η κυβέρνηση σταδιακά να πάρει και άλλες πρωτοβουλίες για τα δικά τους θέματα και όλοι συμφωνούν ότι η εκπαίδευση είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι.
