Στις 10 Μαρτίου του 2017 το πάρκο Τρίτση απέκτησε για πρώτη φορά σταθερή χρηματοδότηση με την παρακράτηση ενός πολύ μικρού μέρους της περιφερειακής επιχορήγησης στους δήμους (0,023 τοις χιλίοις) που συνολικά ενισχύει με 58.000 ευρώ το μήνα τον Φορέα διαχείρισής του. Δέκα μήνες μετά την απόφαση επισκεφθήκαμε το πάρκο και μιλήσαμε με κόσμο που βρισκόταν εκεί. Τους ρωτήσαμε αν "κάτι έχει αλλάξει" και πόσο σημαντικό είναι για τη καθημερινότητά τους το πάρκο. Επικοινωνήσαμε, επίσης με τον πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου και ομότιμου καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Γιάννη Πολύζο, που μας μίλησε για το σημείο που βρίσκονται οι προσπάθειες και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Στην αρχή όλα δείχνουν όμορφα
"Ερχόμαστε εδώ γιατί έχει ηρεμία", μας λένε η Βασιλική 62 χρόνων και η Αναστασία 59 χρόνων, οι οποίες καθισμένες σ' ένα παγκάκι συζητούσαν τα νέα τους πριν τις διακόψουμε. Μένουν στις Αχαρνές και πηγαίνουν στο πάρκο τις καθημερινές γιατί τα σαββατοκύριακα, όπως λένε, έχει πολύ κόσμο και δεν καταλαβαίνουν τη "διαφορά".
Η πρώτη εντύπωση από τον πάρκο είναι μόνο θετική. Δεν βλέπεις τις ατέλειες και τις φθορές. Στον ορίζοντα υπάρχουν μόνο δέντρα και όχι πολυκατοικίες και, αντί θορύβου, ακούς πολλά διαφορετικά κελαηδίσματα. Στο πάρκο έχουν παρατηρηθεί 198 διαφορετικά είδη πουλιών όπως σημειώνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, τα μέλη της οποίας ξεναγούν συχνά στον χώρο μαθητές. Στις λίμνες πηγαινοέρχονται πάπιες και στα βραχάκια ξαποσταίνουν χελώνες. Γύρω - γύρω υπάρχει πλήθος από καλαμιές και ανάμεσά τους βρίσκονται ερωδιοί. Την άνοιξη έχει πολλούς παπαγάλους, λέει η κυρία Αναστασία, που της αρέσει να περπατά στο δάσος. Κάποιοι υπήρχαν και τώρα σε κλαδιά ψηλών δέντρων.
Ξεχαρβαλωμένα παγκάκια και παρατημένοι χώροι
"Κρίμα να αφήνεται στην τύχη του το πάρκο" λένε οι δύο γυναίκες και προσθέτουν πως δεν έχουν δει κάποια αλλαγή προς το καλύτερο. Και πράγματι, κοιτάζοντας με μια δεύτερη ματιά το πάρκο, βλέπεις την εγκατάλειψη για την οποία μιλούν. Ξεχαρβαλωμένα παγκάκια, κατεστραμμένες λάμπες, εγκαταλελειμμένοι χώροι. "Κάποτε τα νερά δεν ήταν έτσι, βλέπαμε μέσα τα ψάρια". Από την άλλη, δεν τα ρίχνουν μόνο στην "κακή" Πολιτεία. "Να κοίτα, ας πούμε ο άλλος άφησε το μπουκάλι του πάνω στο παγκάκι ενώ ακριβώς απέναντι έχει κάδο. Πρώτα απ' όλα φταίμε εμείς. Όταν πετάμε σκουπίδια, όταν φέρνουμε τον σκύλο και δεν μαζεύουμε τα περιττώματά του. Πού θα κυλιστεί το παιδί σου μετά;"
Κάθε μήνα και μία δεντροφύτευση
Υπάρχουν ωστόσο και κάποια αισιόδοξα σημάδια. Γύρω από τις λίμνες έχουν προστεθεί πολλά δενδρύλλια, όπως πλατάνια, πεύκα και κουτσουπιές. Πριν από λίγες ημέρες ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου σε συνεργασία με δεκάδες εθελοντές, εκπρόσωπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πρόσκοπους και κατοίκους της περιοχής φύτευσαν 150 δέντρα, και όπως μας λέει ο Γιάννης Πολύζος ο σκοπός είναι κάθε μήνα να γίνεται μία δεντροφύτευση. Η επόμενη έχει δρομολογηθεί για τις 28 Ιανουαρίου.
Είναι προφανές ωστόσο, ότι το πάρκο δεν έχει ανάγκη μόνο από περισσότερα δέντρα. "Δεν θα κρυφτώ πίσω από το δάχτυλό μου. Η απόφαση για τη χρηματοδότηση ήταν σταθμός, όμως ο νόμος 4412 χαρακτηρίζεται από πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες. Πέρυσι καταφέραμε να έχουμε φύλαξη δύο μήνες το καλοκαίρι και μετά καθόλου. Πρέπει να γίνονται τακτικές προκηρύξεις και μη έχοντας εμείς ως φορέας τεχνική υπηρεσία, άρα μη έχοντας κατά κάποιον τρόπο διαχειριστική επάρκεια από μόνοι μας, δεν μπορούμε να κάνουμε διαγωνισμούς. Συνεπώς πρέπει να προσφεύγουμε στη βοήθεια άλλου φορέα, όπως το κεντρικό υπουργείο, ή την Περιφέρεια. Τώρα στις αρχές του 2018 θα πάμε με εξαμηνιαία φύλαξη, καθώς δεν έχουμε βρει ακόμη τον τρόπο να είναι ετήσια. Όμως η δυσκολία σε επίπεδο γραφειοκρατίας μάς στερεί από την καθημερινή ποιότητα του πάρκου".
Θωράκιση του χαρακτήρα του πάρκου
Στα πεδία που δεν εντοπίζεται τόσο η γραφειοκρατία, ο Φορέας προχωρά παραπάνω, λέει ο Γ. Πολύζος. "Έχουμε κάνει προετοιμασία για το ειδικό χωρικό σχέδιο που στόχο έχει να θωρακίσει, με βάση το θεσμικό πλαίσιο, και τον μελλοντικό χαρακτήρα του πάρκου. Υπάρχει μια πολεοδομική ασάφεια, όπως και σε άλλα πάρκα στην Αθήνα, που θέλουμε να την αντιμετωπίσουμε ώστε να μη δούμε στο μέλλον να χρησιμοποιούνται διαφορετικά κάποιοι χώροι (π.χ. κατασκευή λούνα παρκ). Το μεγάλο σχέδιο είναι ο ενιαίος και δημόσιος χαρακτήρας του πάρκου".
Αυτή τη στιγμή ο Φορέας Διαχείρισης διαχειρίζεται 650 στρέμματα, καθώς μέσα στην έκταση του πάρκου συμπεριλαμβάνονται και χώροι που είναι εγκατεστημένες άλλες χρήσεις. Το μεγαλύτερο τμήμα, 150 στρέμματα, αφορά το τμήμα της παλιάς σιδηροδρομικής Λαυρίου, όπου παρκάρουν τα απορριμματοφόρα των γύρω δήμων. Κάποια κτήρια χρησιμοποιούνται από το Ίδρυμα "Μητέρα" και περίπου 7.000 τετραγωνικά από το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ), τα οποία έχουν εκχωρηθεί από το υπουργείο Παιδείας. "Με την προηγούμενη διοίκηση του ΙΝΕΔΙΒΙΜ φτάσαμε κοντά σε μια λύση μεταφοράς σε άλλο χώρο, ωστόσο πριν την εφαρμόσουμε, η διοίκηση άλλαξε. Τώρα περιμένουμε τη νέα".
Προτεραιότητα ο ηλεκτροφωτισμός
Μέσα στο 2018 ο Φορέας θέλει να επιταχύνει όσο μπορεί τα έργα που πρέπει να γίνουν. Ένα από αυτά είναι ο ηλεκτροφωτισμός. Κι εκεί όμως εντοπίζονται ζητήματα, που οφείλονται κυρίως στην υποστελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών. "Υπάρχει ένας μονάχα δημόσιος υπάλληλος που μπορεί να μας βοηθήσει με τη μελέτη για τα φωτοβολταϊκά και, καθώς είναι επιφορτισμένος με πολλές εργασίες, είναι λογικό να καθυστερεί". Πιο γρήγορα φαίνεται να κινούνται τα πράγματα σε σχέση με ένα ζωτικό χαρακτηριστικό του πάρκου, τα νερά. "Το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλικών Ερευνών) έχει έρθει στον χώρο και έχει επισκεφθεί τα πηγάδια. Προσπαθούμε να τα επανεντάξουμε ώστε να λειτουργήσει η παροχή νερού".
Στο πάρκο υπάρχουν έξι λίμνες και ένα μεγάλο κανάλι. Η παρουσία του υδάτινου στοιχείου είναι πολύτιμη για τον δροσισμό και αερισμό της πόλης. Όπως λέει όμως ο Γ. Πολύζος, το ξηρό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί με τα χρόνια στην περιοχή με την πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, όπως και κάποιες κακοκατασκευές όταν γίνονταν τα πρώτα έργα, έχουν προκαλέσει πρόβλημα διαχείρισης των νερών. "Πρέπει να αντικαταστήσουμε αυτές τις απώλειες αξιοποιώντας τα πηγάδια και σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ ως επιστημονικό αρωγό". Παράλληλα, θα προχωρήσει η στεγανοποίηση μίας από τις λίμνες, καθώς οι παλιές της μεμβράνες έχουν καταστραφεί και σημειώνονται μεγάλες απώλειες νερού.
Καλλιέργειες για ενίσχυση των κοινωνικών δομών
"Το άλλο μεγάλο στοίχημα είναι η εκμετάλλευση του αγροτικού στοιχείου μέσω του θεσμού της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας". Στον χώρο υπάρχουν πάνω από 1.000 φιστικιές όπως και πολλές ελιές. Θα μπορούσαν να σχηματιστούν αστικές ομάδες παραγωγών και οι σοδειές τους να τροφοδοτούν τα κοινωνικά παντοπωλεία των γειτονικών δήμων. Σε ένα από τα υφιστάμενα κτήρια πρόκειται να στεγαστεί το κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, το οποίο θα λειτουργεί για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, θα λειτουργεί και άλλες ώρες με μαθήματα χαμηλού κόστους προς τους κατοίκους για μελισσοκομία, δενδροκομία κ.ά.
Σχέδιο υπάρχει και για τους νεαρούς πρόσφυγες. «Σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο θα τους γίνουν μορφωτικά προγράμματα και θα μπορούν να εξασκούνται σε χώρους του πάρκου" καταλήγει ο Γ. Πολύζος.
