Φανταστείτε την Αθήνα όπως ήταν παλιά. Θα περπατούσατε σε δρόμους που τα νεοκλασικά της δεν θα περιβάλλονταν από σκαλωσιές και οι τοίχοι τους δεν θα είχαν ξεφλουδίσει. Οι κεραμοσκεπές τους θα ήταν διατηρημένες, όπως και τα μικρά, αλλά γεμάτα χάρη μπαλκόνια. Αν τυχόν σάς προσκαλούσαν να τα επισκεφτείτε ή αν τύχαινε, ακόμη καλύτερα, να ζείτε σε αυτά, θα βλέπατε περιποιημένες αυλές, αλλά όχι τυποποιημένες, τοιχογραφίες που θα εξέπεμπαν ζωή και αρχιτεκτονικά στολίδια σε τοίχους και οροφές σχεδιασμένα με λεπτομέρεια.
1.126 κτήρια
Ο χρόνος βέβαια, όσο κι αν το θέλουμε, πίσω δεν γυρνά. Σίγουρα όμως, η σημερινή παραπαίουσα όψη της Ιστορίας της Αθήνας, μπορεί να βελτιωθεί. Σε αυτή την κατεύθυνση, το υπουργείο Εργασίας βάζει μπρος σχέδιο το οποίο σε πρώτη φάση αφορά την ανακαίνιση 24 παλιών κτισμάτων σε περιοχές του ιστορικού κέντρου της πόλης και θα αποτελέσει τον οδηγό για την ανακαίνιση και εκ νέου χρησιμοποίηση συνολικά 1.126 κτηρίων σε όλη την Ελλάδα που, επιτέλους, καταγράφηκαν.
Πρόκειται για ένα τεράστιο κτηριακό απόθεμα που ανήκει στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και η επιδιωκόμενη αξιοποίησή του αναμένεται να φέρει, πέρα από την ενίσχυση των φορέων με την ενεργοποίηση και ενοικίαση των κτηρίων, και ακόμη πολλά παράπλευρα οφέλη.
"Θέλουμε μια πολιτική αξιοποίησης των κτηρίων με όρους κοινωνικής ανταπόδοσης και όχι εκποίησης", υπογράμμισε κατά τη χθεσινή συνέντευξή Τύπου, στη Σταδίου 29, η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου. Τον λόγο πήραν ακόμη η αναπληρώτρια υπουργός Θεανώ Φωτίου, που μίλησε για αντίστοιχο κτηριακό απόθεμα στην Πρόνοια και την αντίστοιχη δουλειά που έχει γίνει εκεί, ο Δημήτρης Ησαΐας, κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, που χαιρέτισε την πρωτοβουλία, και ο Νίκος Μπελαβίλας, αναπληρωτής καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της Πόλης της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, που ανέλυσε το σχέδιο το οποίο θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με το ΕΜΠ.
Σε όλο το κέντρο
Τα κτήρια στα οποία θα γίνουν οι παρεμβάσεις αφορούν τις χωρικές ενότητες Πειραιώς, Ομόνοιας - Βάθης, Πανεπιστημίου - Χαυτείων, Συντάγματος, Πλατείας Κλαυθμώνος - Βουλής. Όπως ανέφερε ο Ν. Μπελαβίλας, ο σχετικός διαγωνισμός θα ανακοινωθεί στις αρχές του 2018, ώστε να προετοιμαστούν οι σχετικοί -πρωτόγνωροι για την Ελλάδα- όροι του και προς το τέλος του ίδιου χρόνου ή στις αρχές του 2019 θα ξεκινήσουν τα πρώτα έργα.
Ενδεικτικά κτήρια που θα επισκευαστούν ή πρόκειται να παραδοθούν σύντομα προς χρήση είναι το διώροφο διατηρητέο του Ερνέστου Τσίλλερ επί των Κανάρη 1 και Ακαδημίας, το πάλε ποτέ επιβλητικό ξενοδοχείο Ambassadeur στην οδό Σωκράτους 65-67, που φτιάχτηκε το 1958, το κτήριο που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1880 στην οδό Πανεπιστημίου 46 και παραμένει για 17 χρόνια κλειστό στο μεγαλύτερο τμήμα του, το συγκρότημα δύο διατηρητέων κτηρίων στην οδό Βουλής 6 και το Μέγαρο του Ταμείου Εμπόρων, που χτίστηκε το διάστημα 1949-1953 επίσης στην οδό Βουλής (8-10).
Πολλαπλά οφέλη
Η Έφη Αχτσιόγλου δήλωσε ότι η επαναλειτουργία των κτηρίων θα συμβάλει συνολικά στην κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη ολόκληρων περιοχών. Προς επίρρωση αυτού, ο Ν. Μπελαβίλας ανέφερε ότι το “νέφος κλειστών ακινήτων που βλέπετε (σ.σ.: υπήρχε προβολή με σλάιντς) δείχνει πόσο συνέβαλαν τα κλειστά ακίνητα στην κρίση που είδαμε στο κέντρο [...]. Έκλεινε, ας πούμε, ένα μαγαζί στο Κουκάκι, αυτό σήμαινε ότι υποβαθμίζονταν 3-4 ακόμη, με αποτέλεσμα να προκληθεί μια γκρίζα ζώνη που μεγάλωσε τόσο, ώστε το 2011 το 50% των καταστημάτων στο Κουκάκι ήταν κλειστά”.
Ξέχωρα από το σχέδιο για τα 24 κτήρια, η Έφη Αχτσιόγλου απηύθυνε δημόσια πρόσκληση προς όλους τους φορείς του Δημοσίου για χρήση 122 ακινήτων της Αθήνας. “Θέλουμε έτσι πρώτα να τακτοποιήσουμε τα του οίκου μας στο πλαίσιο της εφαρμογής οικονομίας κλίμακας” είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση για το αν η πρόσκληση αφορά μόνο φορείς του Δημοσίου. Ξεκαθαρίστηκε επίσης ότι δεν πρόκειται τεθεί προς πώληση κάποιο ακίνητο.
"Δεν θα δούμε malls"
Ο Ν. Μπελαβίλας πρόσθεσε ακόμη ότι είναι μεν ζητούμενη η ανάκτηση της οικονομικής αξίας και της αξίας χρήσης των ακινήτων, από την άλλη όμως ξεκαθάρισε ότι “δεν θα δούμε malls και ογκόλιθους στο κέντρο της Αθήνας, που θα τινάξουν την υπόλοιπη αγορά στον αέρα”.
Για να φτάσουμε βέβαια στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, διανύθηκε σημαντική απόσταση. Όπως ανέφερε η Έφη Αχτσιόγλου, όταν η κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα, παρέλαβε δεδομένα του... 2013. Αφενός δεν υπήρχε ολοκληρωμένη καταγραφή των κτηρίων, αφετέρου το σχετικό πληροφοριακό σύστημα είχε να ενημερωθεί από το 2013. Στην ουσία, μεταφερόταν στους ιδιώτες η ευθύνη για την αξιοποίηση των κτηρίων και την ίδια ώρα τα έσοδα για το Δημόσιο ήταν περιορισμένα, καθώς μόλις το 20% των ακινήτων ήταν μισθωμένα.
Κατά της αδιαφάνειας
Ταυτοχρόνως, το νομοθετικό πλαίσιο “παρεμπόδιζε μια πραγματική αξιοποίηση των κτηρίων. [...] Οι εργασίες γίνονταν μέσω διαγωνισμού με μια πιστοποιημένη εταιρεία από μια λίστα μόλις 18 εταιρειών, στις οποίες ανατίθεντο ο ρόλος του συμβούλου, του ρυθμιστή των όρων του διαγωνισμού, του εκτιμητή. Για κάθε νέα εργασία απαιτούνταν καινούργιοι διαγωνισμοί, συνθέτοντας έτσι μια χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία, που πολλαπλασίαζε το κόστος της εκάστοτε εργασίας, ακόμη και μιας απλής επισκευής” ανέφερε η υπουργός Εργασίας.
Ήταν ένα πλαίσιο που, σύμφωνα με την υπουργό, δεν τηρούσε τις αρχές διαφάνειας και λειτουργούσε προς όφελος των ιδιωτικών συμφερόντων. Το 2016 το νομοθετικό πλαίσιο άλλαξε και πλέον ορίζει ότι:
* Το ελάχιστο μηνιαίο μίσθωμα θα ορίζεται από ορκωτό εκτιμητή.
* Δεν θα υπάρχει πλέον η υποχρέωση ελάχιστου μισθώματος ίσου με το 4,8% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
* Οι φορείς θα μπορούν να παραχωρούν τα κτήριά τους σε άλλους φορείς ή γενικότερα στο Δημόσιο, συμψηφίζοντας τα αναγκαία έξοδα επισκευών με μελλοντικά μισθώματα.
* Θα δίνεται η δυνατότητα εκμίσθωσης ενός ή ομάδας ακινήτων ενός ή περισσότερων φορέων σε έναν κοινό διαγωνισμό.
Κι άλλα ακίνητα
Αντίστοιχη κατάσταση περιέγραψε ότι βρήκε, όταν ανέλαβε, η Θ. Φωτίου. Όπως είπε, το αρχείο που παρέλαβε για τα ακίνητα της Πρόνοιας ήταν παρατημένο μέσα σε κούτες... Σήμερα έχει διαμορφωθεί μητρώο 216 ακινήτων από φυσικό αρχείο, εκ των οποίων τα 145 διαθέτουν πλήρη φάκελο στοιχείων και υπάρχουν ακόμη 900 ακίνητα του Δημοσίου που είναι από κληροδοτήματα, για τα οποία γίνεται επίσης προσπάθεια αξιοποίησης.
