Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων, η φυλακή ήταν η πρώτη κρατική δομή που δέχτηκε βαρύ πλήγμα. Μέχρι και πριν από λίγο καιρό, τα νέα που έφταναν από τις φυλακές έκαναν λόγο ακόμα και για ελλείψεις σε τρόφιμα ή / και θέρμανση, ενώ οι κρατούμενοι παρέμεναν ξεχασμένοι από θεούς και ανθρώπους. Τα τελευταία δύο χρόνια δεν έχουν γίνει θαύματα. Η φυλακή άλλωστε, είναι πάντα φυλακή. Αυτό όμως που έχει αρχίσει να αλλάζει είναι η καθιέρωση μιας διαφορετικής κουλτούρας, με σαφές πολιτικό πρόσημο, γιατί οι φυλακές ήταν και παραμένουν χώροι δοκιμασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κι όπως εξηγεί στην “Αυγή” της Κυριακής ο γενικός γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής Ευτύχης Φυτράκης, στοίχημα του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι η ανοιχτή φυλακή, με ασφάλεια, σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, επανένταξη και διαφάνεια.
Κλουβιά έτοιμα να εκραγούν...
"Παραλάβαμε μια εντελώς ξεχαρβαλωμένη, δραματική κατάσταση στις φυλακές όπου τα πάντα γίνονταν με την βαριεστημάρα της διεκπεραίωσης. Το σύστημα είχε αφεθεί στον αυτόματο πιλότο" λέει χαρακτηριστικά ο Ευ. Φυτράκης και αναφέρει χαρακτηριστικά την περίπτωση των Φυλακών Δομοκού: "Ο Δομοκός ήταν ένα κλουβί έτοιμο να εκραγεί και σιγά - σιγά το ξανακάνουμε κανονική φυλακή. Εντός υπήρχε σχολείο δεύτερης ευκαιρίας που παρέμενε κλειστό και το λειτουργήσαμε ξανά. Μέχρι πρότινος δεν είχε κανέναν επιστημονικό συνεργάτη, ενώ πλέον διαθέτει τουλάχιστον κοινωνικό λειτουργό. Εκεί, όπως και στις Φυλακές Χανίων, είχε προβλεφθεί η δημιουργία εκπαιδευτηρίου που δεν έγινε ποτέ..."
Φύλακες χωρίς εκπαίδευση
Οι φυλακές, όμως, δεν είναι μόνο οι κρατούμενοι, αλλά κι αυτοί που τις λειτουργούν. Κι όταν οι υπάλληλοι είναι ανεκπαίδευτοι λόγω έλλειψης πόρων, τα προβλήματα διογκώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο προϋπολογισμός για την εκπαίδευση του προσωπικού είναι μόλις 20.000 ευρώ και αυτά για 4.500 υπαλλήλους, ενώ μόνο οι σφαίρες για την εκπαίδευση των εξωτερικών φρουρών κοστίζουν 30.000 ευρώ...
Για τον γενικό γραμματέα του υπουργείου ήταν μια πραγματική αποκάλυψη το γεγονός ότι πάνω από 300 σωφρονιστικοί υπάλληλοι, ενώ δουλεύουν χρόνια στα σωφρονιστικά καταστήματα, δεν είχαν λάβει κανενός είδους εκπαίδευση, ούτε καν εισαγωγική, για το πώς δηλαδή είναι οργανωμένη και λειτουργεί μια φυλακή.
Προγράμματα επιμόρφωσης και επανένταξης
Για να καλυφτεί το κενό, δημιουργήθηκαν δύο προγράμματα για σωφρονιστικούς υπαλλήλους στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης, το ένα για την επανένταξη των κρατουμένων και το άλλο για την ψυχική υγεία και τη διαχείριση κρίσεων. Όσο για επιμόρφωση, ούτε λόγος. Αυτό που έγινε ήταν η καθιέρωση εξαμηνιαίων συναντήσεων των διευθυντών φυλακών και επανελειτουργία της Σχολής Σωφρονιστικών Υπαλλήλων.
Συνεργασία με τον ΟΑΕΔ
Κι επειδή ακριβώς η έλλειψη πόρων ήταν και παραμένει το μεγάλο "αγκάθι", το υπουργείο κυνήγησε κάθε δυνατή συνεργασία με άλλους φορείς. Έτσι, στις Φυλακές Δομοκού λειτουργεί σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ Σχολή Υδραυλικών - Ψυκτικών, ενώ στα Τρίκαλα και στα Χανιά υπάρχει ΙΕΚ Μαγειρικής - Ζαχαροπλαστικής που παρακολουθούν οι κρατούμενοι.
Επισκεπτήρια σε ανθρωπινούς χώρους
"Ενισχύουμε την εξωστρέφεια με τη θεσμοθέτηση των παιδικών επισκεπτηρίων, όπου οι κρατούμενοι, σε ειδικά διαμορφωμένους, ανθρώπινους χώρους, θα μπορούν να βλέπουν τα παιδιά τους, ενώ προγραμματίζονται και οι χώροι για τις ιδιωτικές συναντήσεις συντρόφων - συζύγων" λέει ο Ευ. Φυτράκης και τονίζει πόσο σημαντικό είναι αυτό.
Και μπορεί να ακούγεται ως κάτι ήσσονος σημασίας, όμως ο ποδοσφαιρικός αγώνας που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά ανάμεσα στους κρατούμενους του Δομοκού και την Εθνική Ομάδα Αστέγων, η λειτουργία θεατρικής ομάδας ή η Ημέρα Ποίησης, που διοργανώθηκε για τους ανθρώπους για τους οποίους η κοινωνική απομόνωση είναι καθεστώς, ήταν πραγματικές ανάσες.
Σχολεία σε Δομοκό, Νιγρίτα και Χανιά
"Στην εκπαίδευση δουλέψαμε πολύ, καθώς δουλεύουμε ήδη ένα νέο μοντέλο για την αναβάθμισή της" τονίζει ο γενικός γραμματέας και αναφέρεται με χαρά στα σχολεία που άνοιξαν σε Δομοκό, Νιγρίτα και Χανιά και εκφράζει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι, παρά το ότι δημιουργήθηκε σχολείο και στο Μαλανδρίνο, δεν λειτούργησε γιατί δεν βρέθηκε διευθυντής... Μια απογοήτευση την οποία μετριάζει το γεγονός ότι "ξεκίνησε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, όπου σε πρώτη φάση οι αλλοδαποί κρατούμενοι των Φυλακών Θεσσαλονίκης, Γρεβενών και Νιγρίτας θα μαθαίνουν ελληνικά"...
