Ένα από τα ζητήματα που έχουν συζητηθεί λιγότερο σε σχέση με την αστυνομία είναι η ψυχική υγεία των αστυνομικών. Όσες δε φορές το ζήτημα φτάνει στην επικαιρότητα, δυστυχώς φτάνει μέσα από τραγικές ιστορίες. Αυτή τη φορά η "Α" ανοίγει τη συζήτηση χωρίς κάποια αιματηρή αφορμή.
24ωρη τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης
Εδώ και δύο μήνες έχει ξεκινήσει η λειτουργία μιας 24ωρης τηλεφωνικής γραμμής ψυχολογικής υποστήριξης των αστυνομικών (210-3410900) και των οικογενειών τους της Διεύθυνσης Υγειονομικού του αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, τον Μάρτιο του 2017 (ξεκίνησε να λειτουργεί από τα μεσάνυχτα της 22ης Μαρτίου), η γραμμή δέχθηκε 34 κλήσεις, εκ των οποίων οι 14 καλούντες ήταν εν ενεργεία αστυνομικοί, 1 συνταξιούχος, 8 μέλη οικογένειας και 11 με άγνωστη ιδιότητα. Από αυτές τις κλήσεις οι 10 αφορούσαν ενημέρωση και πληροφορίες, οι 6 ψυχολογική υποστήριξη, οι 12 συμβουλευτική και οι 6 κλήσεις άλλο ζήτημα.
Τον Απρίλιο, η γραμμή δέχθηκε 76 κλήσεις, εκ των οποίων οι 42 καλούντες ήταν εν ενεργεία αστυνομικοί, 1 συνταξιούχος, 13 μέλη οικογένειας αστυνομικών και 20 άγνωστης ιδιότητας. Από αυτές οι 17 κλήσεις αφορούσαν ενημέρωση και πληροφορίες, οι 18 ψυχολογική υποστήριξη, οι 23 συμβουλευτική και οι 18 άλλο ζήτημα.
Εξετάζοντας τα στοιχεία, παρατηρούμε ότι οι περισσότερες κλήσεις αφορούν συμβουλευτική. "Μα το σκεπτικό είναι αυτό. Δηλαδή περισσότερο δεν είναι άμεσα τι θα κάνεις, είναι πώς θα το χειριστώ και εγώ από τη μεριά μου" μας εξηγεί ο Μάνος Κουφάκης, αστυνομικός διευθυντής Υγειονομικού του Ψυχιατρικού-Ψυχολογικού Τμήματος της ΕΛ.ΑΣ. και επιστημονικός υπεύθυνος της συμβουλευτικής γραμμής της ΕΛ.ΑΣ.
Αλλαγή νοοτροπίας και αυξητική τάση
Έχουν αυξηθεί οι αστυνομικοί που ζητούν βοήθεια; Ο Μ. Κουφάκης απαντά: "Ομολογουμένως υπάρχει μια αυξητική τάση, όχι όμως γεωμετρική τάση αύξησης. Το αντίθετο θα έλεγα. Και στη μελέτη που υπάρχει από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, και στη μελέτη που έχουμε κάνει εμείς φαίνεται πως έχουμε αυξανόμενη ουσιαστικά απαίτηση και ανταπόκριση στα ιατρεία εδώ, αλλά όχι γεωμετρική αύξηση που έχουν άλλες μονάδες ψυχικής υγείας που αφορούν τον γενικό πληθυσμό".
Στο εάν η αυξητική τάση ερμηνεύεται και από μια πιθανή αλλαγή νοοτροπίας των αστυνομικών που αναζητούν βοήθεια πιο εύκολα σε σχέση με παλιότερα, ο Μ. Κουφάκης τονίζει "Πολύ πιο εύκολα. Τα πρώτα χρόνια που ήρθα εδώ, ήταν ουσιαστικά περισσότερο το επιστημονικό κομμάτι, αναλύσεων επί περιστατικών. Τώρα πια έχουμε πραγματικά πάρα πολλούς ανθρώπους που απευθύνονται σε εμάς για σωρεία μικρών ή μεγάλων προβλημάτων". Ωστόσο, ο ψυχίατρος της ΕΛ.ΑΣ. μας επισημαίνει ότι ακόμα υπάρχει και ο ανασταλτικός παράγοντας του πιθανού στιγματισμού, αλλά και ότι τα τελευταία χρόνια δομές αστυνομικών υπηρεσιών που έχουν περισσότερη πίεση, όπως η ΓΑΔΑ, τα ΜΑΤ, οι αστυνομικές σχολές, έχουν ενισχυθεί με ψυχολόγους, γεγονός που αμβλύνει πολλά προβλήματα.
Ο αλκοολισμός, ένα πρόβλημα της δεκαετίας του '90
Το κατά πόσο ο αστυνομικός ζητάει μόνος του βοήθεια ή είναι ο περίγυρός του που το κάνει, ο ψυχίατρος της αστυνομίας μας απαντά ότι "τα περιστατικά είναι μισά - μισά. Πρώτον, μπορεί να μας έρθει κάποιος μόνος του γιατί αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να καταφέρει τη δυσκολία της καθημερινότητας. Παλιότερα δεν έφτανε έτσι. Πριν από 10-15 χρόνια, έφτανε με ένα ερώτημα του διοικητή, ότι έχω έναν υπάλληλο...
Τα περισσότερα προβλήματα που είχαμε τη δεκαετία του '90 μέχρι τέλος του αιώνα ήταν περισσότερο προβλήματα με το αλκοόλ. Είχαμε πολλά προβλήματα για τα οποία ζητούσαν λύση οι διοικητές ή οι αξιωματικοί πώς θα χειριστούν περιστατικό με αστυνομικούς, κυρίως σε απομακρυσμένα μέρη, όχι τόσο στην Αθήνα, που ήταν σε αλκοολική διάθεση. Αυτό έχει αλλάξει. Έχει μειωθεί το πρόβλημα του αλκοολισμού και έχει αυξηθεί το πρόβλημα όσο αφορά την καθημερινότητα, τη διάθεση και το άγχος ‘κατάστασης’ που μπορεί να κρύβει μια καταθλιπτική διάθεση. Γιατί και ο αλκοολισμός είναι καταθλιπτική διάθεση".
"Το αλκοόλ λειτουργεί σαν δυνατό αγχολυτικό" μας εξηγεί, αναλύοντας παράλληλα ότι η αλλαγή με τη μείωση των περιστατικών αλκοολικών αστυνομικών έχει να κάνει και με το ότι "ο αστυνομικός αρχίζει να συνειδητοποιεί πολύ περισσότερα πράγματα, όπως και μιλάει. Έχουμε και πολύ καλύτερο επίπεδο όσο αφορά τον αξιωματικό στην επαφή. Πολλά προβλήματα τα αντιλαμβάνονται πιο γρήγορα και δεν τα αφήνουν να παγιωθούν".
Διαταραχή διάθεσης και σωματοποιημένο άγχος
"Τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε είναι η διαταραχή διάθεσης, δηλαδή ότι έχει και ο μέσος κοινωνικός πληθυσμός. Άγχος καθημερινότητας, καταθλιπτικές εκδηλώσεις αντιδραστικής αρχής, αντιδραστική νεύρωση, σωματοποιημένα ενοχλήματα, αγχώδη προβλήματα που έχουν ουσιαστικά εικόνα άλλων καταστάσεων, όπως είναι καρδιολογικά, γαστρεντερολογικά, νευρολογικά προβλήματα" μας εξηγεί και αναλύει ότι "υπάρχουν υπηρεσίες που είναι πιο ψυχοπιεστικές για τον εργαζόμενο, όπως τα ΜΑΤ", ενώ παρατηρείται σε υπηρεσίες χωρίς τόσο άγχος οι αστυνομικοί να έχουν υπερβολικό άγχος. "Ο καθένας κουβαλάει, εκτός από το υπηρεσιακό του άγχος, και τα οικονομικά και οικογενειακά προβλήματα. Άρα το πού υπηρετεί κάποιος απλώς μπορεί να μην έχει τόσο μεγάλη πίεση και τέντωμα στο ελατήριο. Το ελατήριο όμως πάντα τεντώνεται όπου και να είσαι".
Παραδέχεται επίσης ότι ένα από τα θέματα που απασχολούν τους αστυνομικούς όταν έρχονται να ζητήσουν βοήθεια είναι τι θα συμβεί με την υπηρεσιακή ζωή, δεδομένου μάλιστα ότι αν κριθούν ακατάλληλοι να φέρουν όπλο, αυτό θα έχει και μισθολογικές συνέπειες. Θυμίζουμε ότι ο παράγοντας αυτός ήταν ένας από τους βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες για τους αστυνομικούς να ζητήσουν βοήθεια, όπως είχε προκύψει από παλιότερο ρεπορτάζ μας.
Ο Κορκονέας και τα τεστ ικανότητας οπλοφορίας
Για την ικανότητα οπλοφορίας των αστυνομικών ο Μ. Κουφάκης τονίζει ότι "Λέγαμε από το 2003 ότι πρέπει να γίνει έλεγχος χρήσεων υπηρεσιακού οπλισμού. Ο πρώτος νόμος βγήκε το 2003 όσον αφορά τον έλεγχο οπλοφορίας. Πότε έγινε αυτό ανάγκη; Μετά το γεγονός του Κορκονέα. Από τότε ξεκίνησε μια διαδικασία και ένα φιλτράρισμα το πώς θα μπορέσουμε να αυτοθεραπευτούμε, να αυτοπροστατευτούμε και να έχουμε μια εικόνα όχι προς τα έξω σωστή, αλλά μια εικόνα υγείας μέσα στο Σώμα. Αυτό λειτούργησε από το 2009. Έχουν εξεταστεί πάνω από 20.000 έως 22.000 αστυνομικοί όλης της Ελλάδας για τον φερόμενο υπηρεσιακό οπλισμό. Συνεχίζει ακόμα αυτό. Τον τελευταίο χρόνο είχαμε την τύχη, με τη φυσική μας και πολιτική ηγεσία και με προσωπικό αγώνα του γενικού γραμματέα Δ. Αναγνωστάκη, και καταφέραμε και φέραμε ένα τεστ που μπορεί να μας βοηθήσει σαν εργαλείο, το MMPI-2, που είναι ένα τεστ πολυδιάστατης προσωπικότητας και θα αρχίσει να χορηγείται σε ομάδες αιχμής, συμπληρωματικά με την επαφή που έχουν οι συνάδελφοι με τους άνδρες που υπηρετούν σε αυτές τις υπηρεσίες".
Σταθερά χαμηλό το ποσοστό αυτοκτονιών
"Οι αστυνομικοί βρίσκονται πολύ κάτω από τον μέσο όρο των αυτοκτονιών που έχουμε στο γενικό πληθυσμό" τονίζει, επισημαίνοντας την ευκολία πρόσβασης σε όπλο και μας εξηγεί ότι το ποσοστό των αυτοκτονιών αστυνομικών παραμένει σταθερά το ίδιο και κατά την περίοδο της κρίσης, εποχή που το αντίστοιχο ποσοστό στον γενικό πληθυσμό έχει εκτοξευτεί.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία από το 2007 έως και το 2016, είχαμε 38 αυτοκτονίες αστυνομικών. Οι περισσότερες, δηλαδή 6, σημειώθηκαν το 2013. Η πλειονότητα -αν όχι όλες- των αυτοκτονιών αστυνομικών έγινε με αυτοτραυματισμό και μάλιστα με το υπηρεσιακό τους πιστόλι.
