Καθώς ανεβαίνουν τις σκάλες στο μετρό, το κοριτσάκι φωνάζει στη μητέρα του με ενθουσιασμό "χιονίζει - χιονίζει!". Πλάι τους στη σκάλα, είναι δύο άστεγοι. Προσπαθούν να χωρέσουν σε ρούχα που δεν τους χωρούν, να καλύψουν όποιο μέρος του σώματος μπορούν, ώστε να μην παγώνει. Εκτός από το ένα χέρι. Αυτό είναι απλωμένο, ελπίζοντας πως κάποιο άλλο χέρι θα δώσει ελπίδα. Κάποια λίγα νομίσματα μπορεί να προστεθούν σε άλλα και να αγοραστεί ένας ζεστός καφές. Ένα πακέτο τσιγάρα. Γιατί η ρουφηξιά αποκτά άλλο νόημα όταν δεν έχεις κάπου να ακουμπήσεις. Είναι συντροφιά.
Πιο μέσα στο μετρό της Ομόνοιας βρίσκονται πάνω σε μπλε μοκέτα, μαζεμένοι και χωμένοι μέσα στα sleeping bags τους περίπου 20 άστεγοι. Για τους ίδιους, η γεύση της απλής ευτυχίας, που έδειχνε να απολαμβάνει ξέγνοιαστα το κοριτσάκι, είναι μία ακόμη πικρή εμπειρία στη δύσκολη διαβίωσή τους στον δρόμο.
Άθελά τους όλοι μαζί, σε μια τυχαία στιγμή, μητέρα και παιδί, άστεγοι στα σκαλιά και άστεγοι μέσα στο μετρό συνυπέγραψαν μια ιστορία, που θα ζήλευε και ο Μίλαν Κούντερα: την αβάσταχτη ελαφρότητα του χιονιού. Από τη μία η ομορφιά, αγνή όπως η χαρά του παιδιά. Από την άλλη η σκληρή όψη της πραγματικότητας, με ανθρώπους που δεν μπορούν να χαρούν πια με τα απλά.
"Μου έβαλαν φωτιά στα πράγματα"
Πλησιάζω τον Νίκο, που είναι καθιστός πάνω στην μπλε κουβέρτα που στρώθηκε προσωρινά γι' αυτές τις ημέρες σε κάποια όχι και τόσο ζεστή γωνιά του μετρό. Φοράει σκούφο, είναι ντυμένος με ρούχα που τον κάνουν να φαίνεται διπλός, δείχνει κουρασμένος. Έχει ευγενικό βλέμμα και πλούσιο λόγο, που "προδίδει" μια πλουσιότερη διαδρομή. Μου ξεκαθαρίζει ότι δεν πιστεύει πως θα τον σώσει η δημοσιότητα. Δέχεται όμως να μου μιλήσει, "γιατί κι εσύ τη δουλειά σου κάνεις".
Κάθομαι κάτω στα πλακάκια, ακριβώς δίπλα του. Το βλέμμα του σαν να δυσκολεύεται να κοιτάξει ευθεία - κοιτάζει περισσότερο προς τα πάνω. Τις περισσότερες ώρες της ημέρας, οι περαστικοί τον βλέπουν αφ' υψηλού, κυριολεκτικά. Όλα του τα υπάρχοντα, με πολυτιμότερο τον χρόνο, βρίσκονται σε ένα σκαλοπάτι τράπεζας. Πλέον εκεί θα δεις το αποτύπωμα της φωτιάς. "Κάποιοι δεν με θέλουν εκεί φαίνεται, και μου έβαλαν φωτιά στα πράγματα. Άλλη φορά μου τα είχαν πετάξει στον δρόμο".
"Μου λείπει ο ύπνος, περπατώ σαν το χαζοπούλι”
Ο Νίκος δεν ενοχλεί όμως κανέναν. Απλώς κάνει υπομονή. "Έναν χρόνο θέλω για τη σύνταξη. Και τότε θα βρω ένα σπίτι να έχω τα πράγματα και το κεφάλι μου ήσυχο" λέει. Αν μπορούσε, θα το είχε κάνει ήδη. "Άλλες φορές ο κόσμος μ' αφήνει κάτι κάθε μέρα, άλλες όμως περνά και εβδομάδα". Εκείνο που του λείπει περισσότερο είναι ο ύπνος. "Περπατώ σαν το χαζοπούλι. Φοβάμαι μήπως κάποια μέρα με παρασύρει αυτοκίνητο". Ολοκληρώνοντας τη φράση βουρκώνει. Αντιμετωπίζει σιωπηρά τις δυσκολίες. Ένας βουβός θρήνος, που έχει να πει πολλά περισσότερα απ' όσα θα μπορούσαν να ειπωθούν. Πιο δίπλα, άλλος άστεγος φωνάζει. Τσακώνεται με όποιον είναι δίπλα και με ρωτά με έντονο ύφος αν τον βγάζω φωτογραφία, παρ' ότι είμαστε γυρισμένοι πλάτη. Μια γυναίκα τον ηρεμεί. Οι δυσκολίες άλλους τους κλείνουν στον εαυτό τους και άλλους τους κάνουν θηρία, έτοιμα να τα βάλουν με τους πάντες.
Η καθημερινότητα στερεί το πιο αυτονόητο, προσθέτει ανησυχία για το πιο βασικό. "Για να πάω τουαλέτα τώρα που βρισκόμαστε στο μετρό πρέπει να συνεννοηθώ πρώτα με κάποιον υπάλληλο να έχει τον νου του. Οι χημικές τουαλέτες βρίσκονται έξω". Η καθημερινότητα για τον Νίκο πριν βρεθεί άστεγος είχε ήχους από λαχανικά να λεπτοκόβονται πάνω σε πάγκο και κατσαρόλα που βράζει, μυρωδιές μπαχαρικών και γεύσεις απ' όλη την Ελλάδα. Ήταν μάγειρας, ωστόσο έμεινε άνεργος όπως τόσοι και τόσοι άλλοι. Τα προβλήματα υγείας που προέκυψαν έσβησαν κάθε ελπίδα. Για αρκετά χρόνια έπαιρνε επίδομα αναπηρίας από την Πρόνοια, μέχρι που επανεξετάστηκε, και σύμφωνα με την τελευταία γνωμάτευση δεν αντιμετωπίζει τις αναπηρίες που αντιμετώπιζε χρόνια, συνεπώς δεν το δικαιούται.
"Το θέμα είναι τι γίνεται όλον τον χρόνο"
Το κρύο είναι απλώς ένα ακόμη δύσκολο κεφάλαιο στη σκληρή διαβίωσή του στον δρόμο. "Πάλι καλά που άνοιξαν τους σταθμούς, όμως το θέμα είναι τι γίνεται όλον τον χρόνο". Δεν πήγε σε κάποιον από τους θερμαινόμενους χώρους, γιατί την τελευταία φορά έπεσε θύμα κλοπής. "Εμένα με πέρασαν από κόσκινο, όμως φαίνεται ότι δεν ισχύουν για όλους οι ίδιοι κανονισμοί. Όταν μου έδωσαν τα χαρτιά μου πίσω, για το πόσες ψείρες είχα ή δεν είχα, τούς τα 'σκισα και τους είπα να σκεφτούν εκείνοι το γιατί το έκανα". Η χαμένη εμπιστοσύνη φαίνεται επίσης στην επιλογή των αστέγων να μένουν στα σημεία τους ακόμη και με τον υδράργυρο αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν, αλλά και στις ελάχιστες φορές που πήγαν άστεγοι στους σταθμούς στο Μεταξουργείο και το Μοναστηράκι. Μοναδικό πραγματικό στήριγμα "είναι η αλληλεγγύη των ανθρώπων" λέει ο Νίκος και προσθέτει πως η Πολιτεία πρέπει να δείχνει την ευαισθησία της όλον τον χρόνο και όχι να εμφανίζεται σαν τα χιόνια.
