«Είναι πέρα από τις δυνάμεις μας να μη βρίσκεσαι συνεχώς στη σκέψη μας». Τούτη η φράση του σύντροφου και φίλου Τάκη Μπενά για την απώλεια ενός άλλου φίλου και σύντροφου του Γιάννη Μπανιά, ήρθε αυθόρμητα στη σκέψη μου με το άκουσμα της δικής του απώλειας βράδυ αργά της Τετάρτης 19 Ιουλίου.
Γιατί, πώς να το κάνουμε, στη ζωή και στη δράση αναζήτησης του άλλου, δηλαδή του εαυτού μας και της ταυτότητάς μας , υπάρχουν κάποια πρόσωπα που ακόμη και αν δεν ζουν πια, λειτουργούν -ορθότερα, οφείλουμε να λειτουργούν μέσα μας- σαν γράδα κριτικής συνείδησης.
Και ένα τέτοιο πολύτιμο πρόσωπο στέκει, και θα στέκει, ο σ. Τάκης Μπενάς, κάθε στιγμή που θα αναστοχαζόμαστε την προσωπική μας πορεία ταυτόχρονα και με την συλλογική, αυτής της αέναης περιπέτειας της Ανανέωσης της Αριστεράς, και ως ήθος και ως στάση και ως άδολη συμμετοχή, σε καιρούς δύσκολους κι ανήλιαγους. Καιρούς όμως που δημιούργησαν για πολλούς από μας μια συντροφικότητα με όλη την σημασία της λέξης.
Η μνήμη τέτοιες στιγμές γυροφέρνει σε εικόνες και ώρες τόσο της κοινής δημόσιας πορείας στο ΚΚΕ Εσωτερικού, τις ελπιδοφόρες προοπτικές μα και τις τραυματικές της διάσπασής του, και την πορεία του όλου ανανεωτικού εγχειρήματος, όσο και της προσωπικής σχέσης στη θαλπωρή του σπιτιού του και της πάντα ανοιχτής και ζεστής αγκαλιάς της συντρόφου της ζωής του κυρίας Ευγενίας.
Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία του, που για αρκετά απ’ αυτά έχω γράψει σε τούτες τις σελίδες κριτικές ή έχω δημόσια παρουσιάσει, στέκομαι στη συγκλονιστική φωτογραφία του με τον Σάκη Καράγιωργα την ώρα της επιστροφής του από τα Γιούρα με την πτώση της Χούντας.
Προσπερνάω με κόπο τον προσωπικό τόνο γραφής για να σταθώ στη συμβολή του σ. Μπενά στην συνειδητή του προσπάθεια βιβλιογραφικής καταγραφής της πορείας της αριστεράς στα χρόνια από την δεκαετία του ’40 μέχρι την Μεταπολίτευση, με εκείνο το πρώτο του έργο Εισβολή του ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα» (Παπαζήσης, 1976), για να ακολουθήσουν Της Κατοχής (Θεμέλιο, 1990), Ένα Συνέδριο που δεν έγινε ποτέ (Δελφίνι, 1995), Του Εμφυλίου» (Λιβάνης, 1996), συμμετοχή στο συλλογικό Αγωνιστές του Λευτέρη Μαυρουδή (Προσκήνιο, 2001), Της Δικτατορίας 1967-1974 (Θεμέλιο, 2007), 1968-2008 Τα αντιδογματικά μιας 40ετίας (Εποχή, 2008), Το Ελληνικό ’68. Συμβολή στην ιστορία του ΚΚΕ Εσωτερικού. Η ρήξη και η γέννηση του ΚΚΕ Εσωτερικού. Η ανανεωτική πορεία του» (Θεμέλιο 2011). Και ας μην λησμονήσουμε το ξάφνιασμα που μας προσέφερε με ένα τελείως διαφορετικής ύλης βιβλίο, απόδειξη των ευρύτερων ανησυχιών και ευαισθησιών του Από τον Μαύρο σκλάβο μέχρι τον Ομπάμα. Ένα χρονικό των αφροαμερικανών στις ΗΠΑ (Οδυσσέας, 2009) γραμμένο μετά την εκλογή του πρώτου μαύρου αμερικανού προέδρου.
Και στα 7 από τα 8 βιβλία που μας έχει καταθέσει για την πορεία της Αριστεράς, παρά την μετριόφρονα δήλωσή του στον πρόλογο του τελευταίου, ότι δεν γράφει ιστορία και πως απλά καταθέτει την μαρτυρία του, ο κριτικός αναγνώστης διαπιστώνει, ιδιαίτερα μάλιστα στο τελευταίο, ότι δεν πρόκειται για ένα ακόμη απομνημόνευμα, ούτε για μαρτυρία ή εργασία κάποιου ιστοριοδίφη που παραθέτει απλά γνωστά και άγνωστα στοιχεία, μα συνθετική πολιτική και ιστορική αποτίμηση της πορείας του κόμματος, μέσα στα πλαίσια και τις διεργασίες του όλου κοινωνικού μας σχηματισμού.
Ακόμη και όταν σε μια και μόνο στιγμή στις 420 σελίδες αυτού του ιστορικού ντοκουμέντου, ο Μπενάς, σχολιάζοντας μια δήλωση του Μπάμπη Δρακόπουλου, ότι «...το κόμμα αυτό που πρόβαλε μέσα στη δικτατορία κάτω από αντίξοες συνθήκες και πάλεψε και παλεύει ενάντια σε τεράστιες δυσκολίες... είναι πια μια πραγματικότητα που καμιά δύναμη δεν μπορεί να το εξαφανίσει...», του απαντά σε πρώτο πρόσωπο, έναν λυγμό εσωτερικό θα το έλεγα εγώ: «Καμιά, πράγματι, Μπάμπη. Εκτός από μας τους ίδιους. Το ΚΚΕ εσωτερικού δεν μπορούσε να εξαφανιστεί, παρά μονάχα από μας τους ίδιους».
Όχι όμως και οι ιδέες του για τον Δημοκρατικό δρόμο για τον Σοσιαλισμό, τα Κοινωνικά Κινήματα, τα Δικαιώματα, και τόσα ακόμη, με τις οποίες μπόλιασε την σύγχρονη Αριστερά και ανθίζουν σήμερα στον χώρο της Ανανεωτικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς και τις ευρύτερες προοδευτικές δυνάμεις. Σ’ αυτή την πορεία η ωριμότητα της κριτικής αδογμάτιστης σκέψης του, η πάντα ανοιχτή στα μηνύματα των καιρών, είναι κρίμα που παρά την συγκέντρωση υλικού και τις πρώτες γραφές που έκανε, για την πορεία του ανανεωτικού ρεύματος στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, δεν έγινε κατορθωτό να ολοκληρωθεί και να φτάσει στο τυπογραφείο.
Βέβαια, η συμβολή του σ. Μπενά δεν εξαντλείται στα βιβλία που μας έχει καταθέσει, όσο πολύτιμη κι αν είναι αυτή. Η ενεργή πολιτική του δράση, ακούραστη κι αταλάντευτη αξιακά, συμβαδίζει με όλη την πορεία του ανανεωτικού ρεύματος, μέχρι την πρόσφατη ανάδειξή του σε κυρίαρχο πόλο των προοδευτικών δυνάμεων του τόπου. Κι αυτή την παρακαταθήκη αξίζει να συνεχίσουμε άδολα, μα πάντα κριτικά, να υπηρετούμε.
Άλκης Ρήγος
