Του Πάνου Σκουρολιάκου*
Όλο αυτό το τοπίο δεν είναι πρωτόγνωρο. Έρχεται από πολύ μακριά και με διαφορετικές λεπτομέρειες κάθε φορά, συντελεί στη δημιουργία ενός εκρηκτικού πολιτικού και κοινωνικού φαινομένου. Βεβαίως, τα γύρω από τις εκλογές τεκταινόμενα δεν θα μπορούσαν να αφήσουν αδιάφορους τους καλλιτεχνικούς δημιουργούς. Το αντίθετο. Ανέκαθεν τους ενέπνεαν ώστε να μας παραδώσουν έργα που αγαπήθηκαν από το κοινό. Όλη αυτή η ατμόσφαιρα, με τα σοβαρά και τα ευτράπελά της, ενέπνευσε πρωτίστως την κωμωδία λοιπόν.
Το θέμα είναι απέραντο. Ο περιορισμένος χώρος μας υποχρεώνει να μείνουμε σε τρεις σταθμούς αυτής της μεγάλης διαδρομής της κωμωδίας στο βασίλειο των εκλογών.
Αριστοφάνης. Στο 424 π.Χ. ο μεγάλος κωμικός ποιητής μας δίνει τους «Ιππής», αναλαμβάνοντας ο ίδιος έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Παρότι είναι το πρώτο του έργο, καταγράφεται εδώ τόση πολιτική και σατιρική αιχμή όση δεν συναντούμε σε κανένα άλλο από τα κατοπινά έργα του. Στηλιτεύει τη δημαγωγία, επιτιθέμενος προσωπικά θα λέγαμε κατά του Αθηναίου πολιτικού Κλέωνα. Στηλιτεύει ακόμα θέματα γνώριμα και στην εποχή μας. Όπως τον χρηματισμό, την κλοπή του δημόσιου πλούτου και άλλα... «διαχρονικά». Ο Δήμος εδώ, (ο λαός δηλαδή) ζητά χρησμό για το πώς θα απαλλαγεί από τον Κλέωνα. Λύση είναι ένας πολιτικός χειρότερος από αυτόν. Αυτός λοιπόν βρίσκεται στο πρόσωπο ενός αλλαντοπώλη που δίνει μάχη για την κατάκτηση της εξουσίας. Οι σκηνές του «αγώνα» είναι πραγματικά σπαρταριστές. Με τους «Ιππής» ο Αριστοφάνης μπορεί να υπερηφανεύεται πως είναι ο πρώτος που μέσα στο θέατρο εξαπέλυσε αμείλικτη επίθεση απέναντι σε έναν κραταιό πολιτικό και ένα πολιτικό σύστημα που έμοιαζε πολύ μ’ αυτό που αποκαλούμε στις μέρες μας «δικομματισμό». Από τη μία ο ευγενής Κλέων κι από την άλλη ο άξεστος αλλαντοπώλης που δίνει τη μάχη όχι για τη δημοκρατία, αλλά για την πολυπόθητη «κουτάλα».
Γεώργιος Σουρής. Ο πιο σπουδαίος σατιρικός ποιητής της νεότερης Ελλάδας μάς έδωσε πλήθος ποιημάτων έμμετρης σάτιρας αλλά και έμμετρων θεατρικών έργων. Ανάμεσά τους και «Η Περιφέρεια» που παίχθηκε στο θέατρο «Ολύμπια» στις 28 Αυγούστου το 1866. Αφορμή γι’ αυτό το σατιρικό κείμενο στάθηκε ο νέος εκλογικός νόμος που καθιέρωνε την ευρεία εκλογική περιφέρεια ώστε να απαλλαγούν οι βουλευτικές εκλογές από τον έλεγχο των δημάρχων - κομματαρχών. Στο έργο, ο υποψήφιος βουλευτής Τενεκές μαζί με τη σύζυγό του περιοδεύουν στα χωριά της εκλογικής του περιφέρειας. Αλίμονο όμως, στα περισσότερα είναι άγνωστος, γιατί η περιφέρεια έχει διευρυνθεί. Το κενό αναλαμβάνει να καλύψει ο δήμαρχος Απλοχέρης, ο οποίος ερωτεύεται τα κάλλη της κυρίας υποψηφίου βουλευτού. Το πράγμα γίνεται γνωστό, στον χορό μπαίνει και η κυρία δημάρχου, οι χωρικοί σκανδαλίζονται, κυνηγούν τον υποψήφιο βουλευτή κι αυτός φεύγει άρον - άρον εγκαταλείποντας για πάντα το όνειρο της βουλευτικής εκλογής.
Δ. Κεχαΐδης - Ε. Χαβιαρά. Το έργο τους «Δάφνες και πικροδάφνες», που πρωτοπαίχθηκε το 1979 από το «Θέατρο Τέχνης» σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, είναι ένας από τους στυλοβάτες του νεοελληνικού ρεπερτορίου. Με τις μνήμες της προχουντικής πολιτικής ζωής, εμπνέεται από την αναβίωσή της στη μεταχουντική περίοδο της δεκαετίας του ‘70. Σε αυτό, τέσσερις κομματάρχες τοπικών βουλευτών συζητούν γύρω από ένα τραπέζι για τις επερχόμενες εκλογές. Ο καθένας κρατάει κρυμμένα μυστικά «της δουλειάς» που αποκαλύπτει στους άλλους όταν θέλει να πλήξει τη σιγουριά τους ή να τους προκαλέσει να αποκαλύψουν τα δικά τους μυστικά. Χρησιμοποιούν κάθε μέσον, κάθε κόλπο και μπλόφα προκειμένου να εξυπηρετήσουν τον δικό τους σκοπό. Με μια γλώσσα καταπληκτική και με θεατρικά γοητευτικές λεπτομέρειες στις καταστάσεις, οι συγγραφείς μας παραδίδουν ένα πραγματικά σπουδαίο θεατρικό κείμενο.
Οι εκλογές έχουν την τιμητική τους και σε πολλά άλλα έργα. Να θυμίσουμε τον «Υποψήφιο βουλευτή» του Σοφοκλή Καρύδη (1832 - 1893), το θεατρικό έργο που μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο «Θανασάκης ο πολιτευόμενος» του Αλέκου Σακελλάριου και το αμιγώς κινηματογραφικό «Φωνάζει ο κλέφτης» των Ψαθά - Δαλιανίδη. Ακόμα, πάμπολλα «νούμερα» σε επιθεωρήσεις.
Η κωμική μούσα παρατηρεί τον ανθρώπινο βίο, τα ανθρώπινα καμώματα και αντιδράσεις για να τα επεξεργαστεί και να τα επιστρέψει με παιγνιώδη διάθεση και ιαματική για την ψυχή δράση.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Αττικής
