"Οι γυναίκες μετανάστριες στη Γαλλία βρίσκονται συχνά σε μεγάλη ανασφάλεια, αποκομμένες από τον πολιτισμό τους και αδιάφορες γι’ αυτόν της χώρας στην οποία βρίσκονται. Συνήθως απέχουν απ' τους κοινωνικούς αγώνες, είναι αόρατες, παλεύουν απομονωμένες με τις δυσκολίες τους. Στιγματισμένες απ’ τους ανθρώπους, θύματα ρατσισμού, περιορισμένες στον ρόλο τους". Αυτά αποκαλύπτει μεταξύ άλλων στην "Αυγή" η Κατρίν Μπεναμού, ηθοποιός και συγγραφέας με μακρά θητεία στο θέατρο, αυξημένη κοινωνική ευαισθησία προς τους κατατρεγμένους και ξεριζωμένους από τον τόπο τους και έργο ζωής της τα σεμινάρια γραφής που παραδίδει σε γυναίκες μετανάστριες.
Η Κατρίν, που γεννήθηκε στο Μαρόκο και μετανάστευσε τριών ετών στη Γαλλία, επισκέπτεται την Αθήνα για να παρακολουθήσει αύριο Δευτέρα στο θέατρο "Vault" στο Βοτανικό το έργο της "Άνα ή το πανέξυπνο κορίτσι" που σκηνοθετεί η Αθηνά Κεφαλά, φίλη και συμφοιτήτριά της από τα χρόνια του Εθνικού Κονσερβατουάρ Δραματικής Τέχνης στο Παρίσι. Το έργο, εμπνευσμένο από την ιστορία της γιαγιάς της, που πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αβινιόν, την καθιέρωσε και της έδωσε βραβεία ανοίγοντας τον δρόμο της επιτυχίας.
Λίγο πριν την επίσκεψή της, μας μιλά από τη γαλλική πρωτεύουσα για τη θέση της γυναίκας μετανάστριας στη Γαλλία, τα σεμινάρια γραφής που παραδίδει, το κίνημα των "Κίτρινων Γιλέκων", τις ευρωεκλογές και την τέχνη που, όπως λέει, "μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν τι συμβαίνει, να τους αφυπνίσει, κι αυτό έχει μεγάλη σημασία".
Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
* Ποια είναι η θέση της γυναίκας μετανάστριας στη Γαλλία σήμερα έτσι όπως τη ζείτε εσείς ως πολίτης αλλά και ως συγγραφέας μέσα από τη σχέση μαζί τους και τα σεμινάρια γραφής που πραγματοποιείτε;
Το σεμινάριο που κατευθύνω είναι ανάμεικτο. Κάποιες γυναίκες εργάζονται και ζουν χρόνια στη Γαλλία και είναι και αυτές που δεν έχουν χαρτιά, νοικοκυρές ή υποαπασχολούμενες, όπως οι καθαρίστριες ή οι μπέιμπι σίτερ. Είναι άνθρωποι που συχνά βρίσκονται σε μεγάλη ανασφάλεια, οικονομική και πολιτιστική. Είναι αποκομμένες από τον πολιτισμό τους και αδιαφορούν για τον γαλλικό. Οι εθνικότητες είναι πολυάριθμες Inde, Sri Lanka, Maghreb, Europe de l'Est, κι έτσι το επίπεδο διδασκαλίας ποικίλει ανάλογα με την καταγωγή τους, με αποτέλεσμα τα εργαστήρια γραφής να έχουν ως στόχο, πρώτα απ' όλα να έρθουν σε επαφή και να δεθούν μεταξύ τους σε ένα χώρο έκφρασης και ζωής. Όταν καταφέρνω να τις πείσω να δουν θέατρο, είναι μια μεγάλη νίκη.
* Ποια είναι τα στοιχεία στα οποία επικεντρώνετε και αναδεικνύετε; Θυμάστε κάποια συνάντηση ή κάποια ιδιαίτερη ιστορία που δεν θα ξεχάσετε;
Έχω να πω πράγματα για τις γυναίκες, για την κατάστασή τους και για τις δυσκολίες τους. Όταν γράφω, δημιουργώ πιο εύκολα γυναικείους χαρακτήρες. Το τελευταίο μου κείμενο, ένα "romance" που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Koine, παρουσιάζει την εγκατάλειψη μιας νέας κοπέλας 16 ετών που ζει σε μια πόλη και ονειρεύεται να πέσει από τον Πύργο του Άιφελ. Έχω παίξει στο έργο "Άνα ή το πανέξυπνο κορίτσι" πάνω από 150 φορές και έκανα πολλά μαθήματα σε κοινωνικούς φορείς και σχολεία για να προσελκύσω αυτούς τους ανθρώπους ώστε να έρθουν στο θέατρο, να τους προετοιμάσω για την παράσταση. Συνέβησαν πολύ όμορφα πράγματα σ' αυτή την παράσταση. Η πιο δυνατή ανάμνηση ήταν στις πρώτες παραστάσεις, μπροστά σε γυναίκες που ενέπνευσαν το κείμενο, συμμετείχαν στο θέαμα, μου απαντούσαν στα ερωτήματα που έθετα, γελούσαν πολύ και στο τέλος ανέβηκαν στη σκηνή και με φιλούσαν. Ήταν πολύ συγκινητικό. Συχνά στο τέλος της παράστασης με περίμεναν με ένα στυλό στο χέρι για να τους γράψω μια φράση απ' το έργο, το γνωμικό της Μαρίνας: "Καλύτερα να μετανιώνεις για κάτι που έκανες, παρά για κάτι που δεν έκανες".
* Ποιος ο ρόλος των γυναικών και των μεταναστριών στο κίνημα "Κίτρινα Γιλέκα";
Οι γυναίκες με τις οποίες συνεργάζομαι στα εργαστήρια συνήθως είναι πολύ μακριά απ' τους κοινωνικούς αγώνες, είναι αόρατες, παλεύουν με τις δυσκολίες τους απομονωμένες. Κι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα, καθώς είναι σε πλήρη απομόνωση, στιγματισμένες απ’ τους ανθρώπους, θύματα ρατσισμού, περιορισμένες στον ρόλο της εργασίας τους, στο σπίτι, στα ψώνια ή στα μαθήματα στο σχολείο. Στις λαϊκές συνοικίες το κίνημα των "Κίτρινων Γιλέκων" δεν το ακολουθούν, εκτός από εξαιρέσεις όπως η Assa Traore, αδερφή του Adama Traore που δολοφονήθηκε το 2018, και υπερασπίζεται μια συμμαχία μεταξύ των "Κίτρινων Γιλέκων" και των λαϊκών συνοικιών. Οι ταραχές, όπως και το 2005 επί κυβέρνησης Σιράκ, εμπεριέχουν μια απίστευτη βία εκ μέρους της αστυνομίας, ιδιαίτερα σκληρή στις υποβαθμισμένες περιοχές.
* Λίγες ημέρες πριν τις ευρωεκλογές, πόσο η Ευρώπη είναι σε θέση να κατανοήσει το προσφυγικό πρόβλημα και να μεταβάλει την πολιτική της υπέρ όσων ξεριζώνονται από την πατρίδα τους;
Το λιγότερο που μπορούν να ειπωθεί είναι ότι δεν θα ακολουθηθεί μια κατεύθυνση.
* Πόσο η τέχνη όπως το θέατρο μπορεί να δράσει ως ασπίδα ακραίων φαινομένων και τι μπορεί να πετύχει;
Δεν πιστεύω πως το θέατρο μπορεί ν' αλλάξει κάτι στην πολιτική, αυτό είναι σίγουρα μια αυταπάτη. Το θέατρο οφείλει να δείξει και όχι να πει, δεν είναι δικαστήριο. Άλλα η τέχνη γενικότερα μπορεί να χαράξει έναν δρόμο, μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν τι συμβαίνει, να τους αφυπνίσει κι αυτό έχει μεγάλη σημασία. Ελπίζω η "Άνα" να δίνει κουράγιο στις γυναίκες που την είδαν ν' αγωνίζονται για την καθημερινότητά τους, τα δικαιώματά τους και την ελευθερία τους. Αυτό θα είναι αρκετό.
